Hypogeum

Hypogeum to budowla, pomieszczenie, rzadziej zespół pomieszczeń zagłębione w gruncie. Niektóre hypogea są całkowicie podziemne, inne mają nadbudówkę wystającą ponad powierzchnię ziemi. Najczęściej ma plan koła, a wewnątrz mieści pojedyncze pomieszczenie zbliżone formą do cylindra. W szerszym sensie termin stosowany jest w odniesieniu do wszelkich antycznych pomieszczeń i zespołów pomieszczeń znajdujących się pod ziemią a spełniających funkcje kultowe lub sepulkralne. Stąd niekiedy jako hypogea wymienia się rzymskie katakumby, etruskie grobowce, a nawet korytarze i przejścia pod Koloseum w Rzymie, dzięki którym można było przeprowadzać pod areną gladiatorów czy przewozić klatki z dzikimi zwierzętami nawet w czasie igrzysk. W architekturze egipskiej hypogea to wykute w skałach grobowce, przede wszystkim znajdujące się w tebańskiej nekropolii (por. piramida egipska). Podziemne budowle tego rodzaju budowano m.in. na Krecie już w epoce minojskiej. Na Malcie, w miejscowości Paola zachowało się nawet wyjątkowe hypogeum prehistoryczne (ok. XXV wiek p.n.e.) o powierzchni prawie 800 m kw – początkowo prawdopodobnie sanktuarium, później miejsce pochówku. W imperium rzymskim powstało wiele hypogeów o funkcji kultowej, służących przede wszystkim jako świątynię bliskowschodniego bóstwa Mitry. Powiązane hasła: katakumby, mauzoleum, Więcej informacjiTrump D., Malta: Prehistory and temples, 2002Wilkinson R. H., Valley of the Sun Kings: New Explorations in the Tombs of the Pharaohs, 1994