Kurna chata

Kurna chata, nazywana też w różnych regionach Polski chatą dymną, kurlawą lub kureniem, to rodzaj prymitywnej chałupy, budynek mieszkalny pozbawiony komina. W kurnej chacie nie ma pieca, tylko otwarte palenisko, zwykle usytuowane w centralnej części pomieszczenia. Wydobywający się z niego dym uchodzi przez umieszczony w najwyższym punkicie dachu otwór (dymnik) i szczeliny pod okapem, ale też wypełnia wnętrze domu. Takie prymitywne budynki mieszkalne, wznoszono w niektórych częściach kraju jeszcze w pod koniec XIX wieku, a zamieszkiwane były sporadycznie nawet w dwudziestoleciu międzywojennym. Wypełniający wnętrze dym wywierał szkodliwy wpływ na zdrowie mieszkańców, bywał jednak uważany za korzystny, a kominy i piece pierwotnie traktowano jako niepotrzebną nowinkę, zwiększającą zużycie opału.   W nowocześniejszych, dwuizbowych chatach wnętrze dzielono na izbę czarną, z paleniskiem, oraz reprezentacyjną izbę białą. Otwarte palenisko było źródłem ciepła i światła w domach od czasów prehistorycznych do współczesności; por. megaron, jurta.