Nimfeum

Nimfeum (nimfajon) – świątynia nimf, żeńskich bóstw wodnych, związanych ze źródłami, strumieniami i rzekami. W starożytnej Grecji miejscami kultu tych istot były uświęcone groty, gaje ze źródłami, później także studnie. Grecy niekiedy wznosili obiekty sakralne, ale często obywano się bez budynków – świątyń, składając ofiary na wolnym powietrzu.  W architekturze starożytnego Rzymu nimfeum to także obiekt architektoniczny, dekoracyjne zakończenie wodociągu – akweduktu. Takie nimfeum mogło mieć postać kaskady czy fontanny, z rzeźbiarską i architektoniczną dekoracją. W wielu obiektach ściany ozdobione były mozaikami, w których oprócz typowych tesserów używano często muszli. Woda zbierała się w basenach, mogła być gromadzona w zbiorniku lub odprowadzana kanałem. Za szczególnie efektowne uchodziło nimfeum na Eskwilinie w Rzymie. Najczęściej budowano obiekty na planie prostokąta z absydą mieszczącą fontannę.Rzymskie nimfeum mogło być nie tylko miejscem kultu. W sztucznych grotach odbywały się np. ceremonie zaślubin. Chłodne przestrzenie wokół źródeł i zbiorników służyły także jako miejsce wypoczynku, nimfea budowano więc w ogrodach zamożnych Rzymian. W późnym antyku terminu nimfeum używano także w odniesieniu do fontann w chrześcijańskich bazylikach (phiale). Architekci renesansu, zafascynowani starożytną architekturą budowali niekiedy nimfea jako jeden z obiektów małej architektury ogrodowej; taka realizacja powstała m.in. w Willa Giulia zaprojektowanej przez Bartolomeo Ammannatiego. Przykłady: Nimfeum Aleksandra Sewera w Rzymie (Włochy), nimfeum na zakończeniu akweduktu w Side (obecnie Turcja), Nymphenbad w Dreźnie