Palestra

Palestra to charakterystyczny dla architektury starożytnej Grecji obiekt sportowy, miejsce treningu zapaśników i pięściarzy. Palestra najczęściej była częścią gimnazjonu, wznoszono jednak także obiekty usytuowane osobno, także prywatne. Żaden gimnazjon nie był pozbawiony palestry, tego rodzaju obiekty mieściły się w każdym greckim mieście, a także przy niektórych świątyniach i świętych okręgach. Architektura szkół bokserskich była na ogół prosta. W centrum obiektu znajdowała się wolna przestrzeń, prostokątny, najczęściej kwadratowy dziedziniec. Plac wysypany był drobnym piaskiem, dogodnym do ćwiczeń. Cztery boki dziedzińca okolone były cienistymi portykami. Za jednym z nich, najczęściej od północy, mieściły się pomocnicze pomieszczenia, takie jak szatnie, łazienki, magazyny oliwy i piasku – zapaśnicy oliwili ciała, a następnie tarzali się w piasku, żeby uchwyt był pewniejszy, oliwy używano także do celów higienicznych. Poza magazynami były też sale treningowe, w których trenowano ciosy na workach wypełnionych piaskiem. Wreszcie największa sala, efebion, służyła jako miejsce spotkań, dyskusji i zabaw. Do rozmów służyły także eksedry oddzielone kolumnadą od centralnego dziedzińca – Platon ulokował tam miejsce akcji dwóch spośród swoich dialogów. Pozostałości tego typu obiektów znajdują się m.in. w Olimpii i Delfach, palestra jest także opisana w traktacie Witruwiusza. Rzymski architekt zaznacza, że palestry nie są w jego czasach użytkowane w Italii. Precyzyjnie opisuje jednak budowę, zwracając uwagę na kwestie praktyczne – podwójny portyk z jednej strony ma chronić atletów przed zacinającym deszczem, długość obejścia powinna wynosić dwa stadia (jeden stadion to ok. 190 metrów).  W czasach rzymskich palestrę łączono często z termami. Później ten rodzaj obiektów sportowych zanikł; choć Arabowie i Turcy przyjęli tradycję łaźni, nie wznosili przy nich budynków sportowych.