Pomnik historii

Pomnik historii to prestiżowy status nadawany prezydenta RP wybranym obiektom architektury, zespołom urbanistycznym i obszarom o szczególnym znaczeniu dla historii Polski. Zabytki nieruchome wpisane na listę pomników historii, muszą wyróżniać się wyjątkową wartością artystyczną, historyczną, naukową. W 2015 roku takich obiektów było 60. Po raz pierwszy status pomnika historii nadano w 1994 roku. Lista jest otwarta, mogą być na nią wpisane kolejne obiekty. Tytuł ma charakter prestiżowy, nie wiąże się ze szczególnymi obowiązkami czy ulgami, nie zmienia też sposobu zarządzania obiektem ani też nie zmienia modelu finansowania ewentualnych prac konserwatorskich. Pomnik historii to jedna z czterech form ochrony zabytków w Polsce określonych w Ustawie z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Na liście znalazły się tak różne obiekty i ich zespoły, jak śródmieście Gdyni z modernistyczną zabudową, zamek w Malborku, robotnicze osiedle Nikiszowiec w Katowicach, park krajobrazowy w stylu angielskim w Łęknicy, pole bitwy pod Racławicami i kopalnia soli w Wieliczce. Ustawa pozwala na nadanie statusu pomnika historii zespołom urbanistycznym, krajobrazom kulturowym, kanałom i innym obiektom. Pojęcie prawne pomnika historii wprowadziła nowelizacja ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, uchwalona 30 maja 1990 roku, natomiast pierwsze obiekty na listę wprowadził 20 września 1994 prezydent Lech Wałęsa.