Porfir

Porfir to tradycyjne określenie rodzaju twardych, trudnych w obróbce skał wukanicznych, wyróżniających się atrakcyjną, purpurową barwą. Występuje w różnych odcieniach, czerwień może przechodzić w barwę fioletową albo brązową. Dla wyeksponowania urody kamienia powierzchnię szlifuje się i poleruje. Porfir może mieć powierzchnię o niemal jednolitym kolorze, ale najczęściej na czerwonym tle widoczne są białe kryształy. Z porfiru wytwarzane były trzony koumn, okładziny ścienne. Niekiedy kamień stosowano także do produkcji rzeźb, mimo wysokiej twardości i czasochłonnej obróbki. W starożytności z purpurowego kamienia wykonywano portrety władców. Złoża są stosunkowo niewielkie, więc porfir nie znajduje większego zastosowania we współczesnej architekturze i budownictwie. Wykonuje się z niego nagrobki i kostkę brukową. Porfiry dzieli się ogólnie na kwarcowe i bezkwarcowe. Porfir wydobywano już w starożytności w Egipcie. Znane było tylko jedno złoże tego cennego kamienia, eksploatowane od I w. n.e. Porfir ze względu na zabarwienie przypominające kosztowną purpurę był wysoko ceniony przez Rzymian (por. architektura starożytnego Rzymu). Szczególną popularność zdobył w Bizancjum. Intensywna eksploatacja zakończyła się w IV wieku n.e.  Obecnie skały porfirowe wydobywa się także w innych miejscach na świecie, między innymi w Polsce, w Kopalni Porfiru Zalas koło Krakowa. Przykłady zastosowania porfiru: wnętrze Panteonu w Rzymie, Kolumna Konstantyna w Stambule, kolumny (spolia) kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie