Spolium, spolia

Spolium, wliczbie mnogiej spolia (z łaciny – łup), to element architektoniczny wykorzystany wtórnie w nowym budynku. Spoliami były często kolumny wykonane z cennych, egzotycznych lub trudnych w obróbce rodzajów kamienia. Powtórnie wykorzystywano także nadproża, płaskorzeźbione dekoracje, kapitele oraz inne detale architektoniczne. Spolia były niekiedy faktycznie łupami wojennymi, przywożonymi przez zwycięskie armie ze zdobytych miast. Powtórne wykorzystanie budulca znipotrzebnych budowli można też potraktować jak recykling. W późnym antyku częste było wykorzystywanie elementów starszych budowli w nowych realizacjach, nawet wysokiej klasy. Przenoszono kolumny starożytnych świątyń grecko-rzymskich do  bazylik wczesnochrześcijańskich. Spolia wykorzystywano także we wczesnym średniowieczu (por. renesans karoliński), architekturze romańskiej, a nawet później. Wykorzystanie spoliów mogło mieć czysto pragmatyczny charakter – ze względu na łatwy dostęp do wysokiej jakości materiału, trudności ze zgromadzeniem wymaganej ilości budulca w odpowiednim czasie, albo brak fachowych wykonawców. W niektórych przypadkach użycie spoliów mogło mieć znaczenie symboliczne. Z jednej strony oznaczać mogło nawiązanie do dawnej epoki, jak w budowlach Karola Wielkiego, programowo dążącego do odbudowy imperium. Z drugiej strony, rozbiórka pogańskiej świątyni i wykorzystanie jej elementów do budowy kościoła podkreślała tryumf chrześcijaństwa. Przykłady spoliów: porfirowe kolumny w kaplicy pałacowej w Akwizgranie, kolumnada w pierwszej bazylice św. Piotra w Rzymie, kolumny meczetu w KordobiePowiązane hasła: architektura starożytnej Grecji, architektura Rzymu, architektura Bizancjum, architektura wczesnochrześcijańska