Styl neomauretański
Styl neomauretański, czasem skrótowo określany jako mauretański, to jeden z nurtów historyzmu XIX wieku. Budowle neomauretańskie naśladują historyczne budowle osmańskie i arabskie. Szczególnie częste było nawiązywanie do architektonicznych brył mauretańskiej Andaluzji (Hiszpania), stąd nazwa. Zainteresowanie orientem było charakterystyczne dla romantyzmu i widoczne w malarstwie oraz literaturze XIX wieku. Zainteresowanie kulturą wschodu było obecne w Europie już wcześniej (chinoiserie), ale wyprawa Napoleona do Egiptu pobudziła to zainteresowanie. Podobnie jak w przypadku neogotyku, wczesne realizacje to przede wszystkim malownicze pawilony ogrodowe. Detale inspirowane architekturą mauretańską zastosowane zostały w ogrodowych budynkach w Sheringham Hall, w Norfolk w Anglii (1812). Wielka Brytania nie była jedynym ośrodkiem architektury neomauretańskiej, ale to brytyjscy architekci przyczynili się do spopularyzownia stylu. Jedną z wczesnych realizacji neomauretańskich był Pałac Woroncowa w Ałupce na Krymie. Projekt liczącego 150 pokoi budynku przygotował w 1826 roku angielski architekt Edward Blore. Letnia rezydencja księcia Michaiła Woroncowa to eklektyczny budynek, w którym połączone zostały inspiracje szkockimi zamkami, sztuką indyjską i budowlami Imperium Osmańskiego, panującego w przeszłości nad Krymem. Jedna z elewacji, ukształtowana jako monumentalny iwan, przypomina bryłę meczetu lub medresy.
Styl neomauretański i synagoga
Architektura XIX wieku często poprzez formy architektoniczne, a zwłaszcza dekoracje, wyrażała treści polityczne czy religijne. Styl neomauretański został w połowie XIX wieku uznany przez wielu środkowoeuropejskich Żydów za najbardziej odpowiedni do budowy synagog. Styl miał przypominać złoty wiek kultury żydowskiej w czasie arabskiego panowania na Półwyspie Iberyjskim. Z drugiej strony, orientalizm formy odnosił się do starożytnych domów modlitwy z Palestyny.W Polsce przykładem takiej budowli jest synagoga Tempel w Krakowie Ignacy Herock, 1860-62). Inne obiekty to np. Synagoga Hiszpańska w Pradze (1868), Tempio Maggiore we Florencji (1874–82) czy Nowa Synagoga w Berlinie (1859-66).
Styl neomuretański na świecie
Styl neomauretański zyskał popularność w Andaluzji i w innych hiszpańskich prowincjach. Stał się też inspiracją dla lokalnej odmiany secesji i projektów Gaudeigo. W Bośni styl promowany był jako wyraz politycznej i kulturowej odrębności od innych narodów imperium Hapsburgów. Za największą i najbardziej efektowną realizację w tym stylu uważany był wzniesiony na zlecenie hiszpańskiego inwestora pałac Sammezzano w Toskanii. Włoska rezydencja ma 365 pokoi, każdy z indywidualną dekoracją w stylu mauretańskim. Budynek służył początkowo jako rezydencja, później hotel, obecnie jest opuszczony. Architektura neomauretańska to także liczne realizacje w USA – od rezydencji po kościoły.
