Wierzeje

Wierzeje to archaiczne, rzadko stosowane określenie dwuskrzydłowych wrót, zwanych też podwojami. W przeszłości odróżniano niekiedy wrota od wierzei. Te pierwsze miały być umieszczone w bramach, ogrodzeniach; te drugie w budynkach, przede wszystkim obiektach gospodarczych, szopach, stodołach czy oborach. Wierzeje pierwotnie pozbawione były zawiasów, budowano je całkowicie bez użycia metalu – na wsi do XIX wieku drogiego i używanego rzadko. Poruszanie przy otwieraniu i zamykaniu umożliwiały czopy obracające się w gniazdach. Drewniane czopy były na stałe połączone ze skrzydłem wrót. Obracały się w tzw. stępkach, wgłębieniach, na których dnie umieszczano wklęsły kamień. Taka twarda, gładka podstawa zwiększała trwałość konstrukcji i ułatwiała jej używanie. Bieguny stosowano także w okiennicach chałup chłopskich i drzwiach, dawniej także w dworach (por. architektura wernakularna).Szkielet konstrukcji obijany był deskami. W budownictwie ludowym do łączenia tych elementów używano długo drewnianych kołków, później gwoździ. Wierzeje zamykano zasuwą, skoblem, osadzaną na obu skrzydłach deską albo belką.  Powiązane hasła: brama, chałupa, drzwi, furta, skobel, wrotaWięcej informacjiCzerwiński T., Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa 2008Gloger Z., Encyklopedia Staropolska, 1903