Takie socrealistyczne stacje metra Warszawa mogła mieć w latach 50. Zobacz niezwykłe wizualizacje

Oto inna wizja stacji Teatralna/Plac Teatralny. Widać wyraźne inspiracje architekturą ówczesnego metra moskiewskiego.

Metro głębokie w Warszawie budowano w latach 50. XX w., jednak budowę przerwano na wczesnym etapie prac, głównie z przyczyn finansowych. Tak miała się prezentować stacja Teatralna/Plac Teatralny na lewym brzegu Wisły według zwycięskiego projektu zespołu Jana Bogusławskiego.

Tak z kolei wyglądała jedna z koncepcji stacji metra Targowa na Pradze-Północ (projekt zespołu Jana Bogusławskiego). W przypadku tej stacji nie udało się wyłonić w konkursie zwycięskiej koncepcji. Projekt z obrazka zajął III miejsce.

Tak wyglądała budowa metra głębokiego w stolicy w latach 50. Zakładano, że do 1957 r. uda się zbudować ponad 36 km metra. Miała powstać linia na lewym brzegu Wisły od dzisiejszego pl. Wilsona do pl. Unii Lubelskiej oraz odnoga ze Śródmieścia na Targówek.

Na zdjęciach widać tzw. odcinek doświadczalny na Targówku, gdzie prace budowlane trwały najdłużej. Powstawał tu pochyły tunel o długości kilkuset metrów, prowadzący do komory rozjazdowej położonej ok. 30 m pod ziemią. Tędy pociągi metra miały wyjeżdżać kiedyś na powierzchnię, do stacji technicznej.

Budowa metra głębokiego odbywała się głównie ręcznie, przy niewielkim tylko udziale maszyn i narzędzi. Braki sprzętowe były jednym z powodów powolnego tempa prac.

Budowa metra głębokiego borykała się z ciągłymi problemami finansowymi, kadrowymi oraz organizacyjnymi. Dodatkową przeszkodą były trudne warunki geologiczne, powodujące m.in. ciągłe zalewanie tuneli.

Budowę zawieszono w 1953 r., a oficjalnie przerwano w 1957 r. Zostało po niej tylko nieco tuneli, podziemnych chodników i komór, które zalano wodą. Ponieważ przez całą resztę okresu PRL-u cenzura zakazywała wspominać o tej inwestycji, dziś metro głębokie to temat mało znany.

Ponieważ stacje miały powstawać na głębokości od 30 do 50 m, przy budowie konieczne było wykorzystywanie technik górniczych, a także m.in. śluz wyrównujących ciśnienie.

Najbardziej zaawansowany był odcinek doświadczalny na Targówku, gdzie uczono się budowy metra i testowano nowe rozwiązania. Kilkusetmetrowy tunel istnieje do dziś, choć w większości jest zalany wodą, a dostęp do niego jest utrudniony.

Metro głębokie miało pełnić funkcje nie tylko transportowe, ale i wojskowe. Zakładano, że tunel pod Wisłą może posłużyć do przewozu wojsk w razie działań wojennych, które uszkodziłyby mosty nad rzeką.

Metro głębokie było szeroko opisywane w prasie oraz pokazywane w kronikach filmowych w pierwszej połowie lat 50. Potem jednak wszelkie wzmianki o nieudanej inwestycji cenzurowano.

Do momentu ostatecznego przerwania budowy nie udało się zbudować ani jednej stacji metra głębokiego. Powstało tylko nieco tuneli, komór wentylacyjnych, szybów itp. Wszystkie te obiekty są dziś zalane i niedostępne.

Budowa metra głębokiego była wielkim wyzwaniem m.in. z uwagi na brak wykwalifikowanej kadry, ale też braki materiałowe. Dużym problemem w PRL-u była np. produkcja żeliwnych tubingów, z których miał być budowany tunel na Targówku.

Po przerwaniu budowy metra głębokiego w 1957 r. do budowy sieci kolejki podziemnej w Warszawie powrócono dopiero w 1983 r. Zaczęto wówczas budowę tzw. metra płytkiego, które udało się zrealizować.

Doświadczenia zdobyte przy projektowaniu i budowie metra głębokiego przydały się kilka dekad później przy budowie znanej warszawiakom linii M1.

Niektóre stacje metra głębokiego miały wypadać w podobnych miejscach, co w przypadku ostatecznie zrealizowanego metra płytkiego w Warszawie: przykłady to stacja Szwedzka oraz stacja Plac Komuny Paryskiej (dziś Plac Wilsona).

Głęboko położone stacje metra z lat 50. miały służyć także jako schrony dla ludności cywilnej. Dziś tę samą funkcję mogą częściowo pełnić stacje ursynowskiego odcinka linii M1.