Fabryka Norblina - jak zbudowano kompleks? Dlaczego warto odwiedzić odnowioną Fabrykę Norblina?

2022-03-24 15:34

Fabryka Norblina po kilkunastu latach intensywnych prac projektowych, budowlanych i konserwatorskich w końcu jest gotowa. Ten wielofunkcyjny kompleks powstał na warszawskiej Woli. Jego budowa była niezwykłym wyzwaniem dla wykonawców, w tym dla wykonawcy fundamentowania specjalistycznego, Soletanche Polska. Aby lepiej zrozumieć temat, opisujemy najtrudniejsze zadania w inwestycji i poszczególne technologie. Dlaczego warto odwiedzić nową Fabrykę Norblina? W artykule dużo zdjęć archiwalnych i aktualnych oraz film o budowie kompleksu.

Spis treści

Jaka jest nowa Fabryka Norblina?
Jak przebiegała rewitalizacja Fabryki Norblina?
Fabryka Norblina w liczbach
Galeria zdjęć z nowej Fabryki Norblina
Kino w Fabryce Norblina
Muzeum Fabryki Norblina
Strefa restauracyjna – Food Town
Automatyczny podziemny parking rowerowy w Fabryce Norblina
Murale na terenie Fabryki Norblina
Aplikacja dla gości i pracowników kompleksu
Otoczenie Fabryki Norblina
Fabryka Norblina - trochę historii
Galeria zdjęć Fabryki Norblina przed rewitalizacją
Jak dojechać do Fabryki Norblina?

Rewitalizacja dawnych zakładów Norblin, Bracia Buch i T. Werner rozpoczęła się w 2008 roku, kiedy to 2-hektarowy postindustrialny teren u zbiegu ulic Żelaznej, Łuckiej i Prostej został zakupiony przez Grupę Capital Park. Przywrócenie do życia pofabrycznego kompleksu okazało się procesem niezwykle wymagającym i skomplikowanym zarówno na etapie projektu, jak i budowy. Roboty budowlane na terenie dawnej fabryki Norblina ruszyły w listopadzie 2017 roku. Rewitalizacja zakończyła się w listopadzie 2021.

Głównym wykonawcą inwestycji była firma Warbud, a podwykonawcy to :

PRC Architekci – twórcy projektu Fabryki Norblina,
Soletanche Polska – wykonawca fundamentowania specjalistycznego (projekt i realizacja),
Maat4 – wykonawca prac projektowych i instalacyjnych
TKT Engineering – wykonawca instalacji sanitarnych i mechanicznych,
Monument Service – wykonawca prac konserwatorsko-restauratorskich zabytkowych budynków oraz maszyn.

Tereny postindustrialne Fabryki Norblina to było ogromne wyzwanie jeżeli chodzi o prace geotechniczne. Wykonawcy co chwila trafiali na historycznie niespodzianki w gruncie. Ponadto mieli do czynienia z zawsze wymagającą, zabytkową zabudową. Mimo to, odważne zastosowanie nowatorskiego miksu technologii, spowodowało że inwestycja zakończyła się sukcesem.

Jaka jest nowa Fabryka Norblina?

W wyniku rewitalizacji Fabryki Norblina powstał wielofunkcyjny kompleks, który doskonale wpisuje się w panoramę nowoczesnego miasta, zachowując jednocześnie swój historyczny styl. W inwestycji powstały powierzchnie biurowe i usługowe oraz 4-poziomowy, podziemny parking. Fabryka Norblina zaprasza promując BioBazar, muzeum fabryki, butikowe kino Kinogram, a także strefę gastronomiczną - Food Town.

Na terenie Fabryki Norblina odrestaurowano 10 zabytkowych budynków, a jeden historyczny został odbudowany. Odnowionych zostało 50 maszyn i urządzeń, w tym 42 z rejestru zabytków. Dla inwestora motywem przewodnim było łączenie zabytkowych i współczesnych budynków.

Na terenie Fabryki Norblina w specjalnych donicach umieszczonych w stropie podziemnego parkingu, zasadzonych zostało 106 drzew wysokości od 4 do 10 m. Wyróżnikiem kompleksu niewątpliwie jest pierwszy w Polsce automatyczny parking dla rowerzystów na 95 miejsc. Z tego niezwykle wygodnego rozwiązania fani jednośladów będą mogli korzystać już wiosną 2022 roku. Z myślą o miłośnikach dwóch kółek inwestor zaplanował także stojaki rowerowe, które pojawiły się na zewnętrznym terenie kompleksu. Poza automatycznym ogólnodostępnym parkingiem, w Fabryce Norblina znajduje się również 200 miejsc rowerowych dedykowanych pracownikom przestrzeni biurowych. Dla zmotoryzowanych użytkowników kompleksu jest dostępny 4-poziomowy, podziemny parking na 720 miejsc parkingowych. Koszt całej inwestycji to około miliard złotych. Inwestycja Grupy Capital Park jest precertyfikowana w systemie BREEAM na poziomie Very Good.

Ciekawe

Autor: Marzena Sarniewicz

Zabytkowa prasa hydrauliczna 1000T

Rewitalizacja Fabryki Norblina to inżynieryjny majstersztyk i prawdziwa geotechniczna ekwilibrystyka. Inwestycja była procesem wieloetapowym, na który składały się niezwykle skomplikowane prace podziemne, instalacyjne, budowlane oraz konserwatorsko – restauratorskie. Najtrudniejszą częścią projektu była budowa podziemnej konstrukcji oraz zabezpieczenie zabytkowych budynków fabrycznych, które miały zostać wkomponowane w nową, zmodernizowaną strukturę. Rewitalizacji poddanych zostało 9 zabytkowych budynków oraz blisko 50 maszyn (42 urządzenia wpisane do rejestru zabytków), stanowiących ciąg technologiczny dawnej Walcowni Metali Warszawa, w tym ważąca 50 ton zabytkowa prasa hydrauliczna 1000T.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Autor: Soletanche Polska

Wykonawcą fundamentowania specjalistycznegow kompleksie Fabryka Norblina była firma Soletanche Polska

Jak przebiegała rewitalizacja Fabryki Norblina?

Prace fundamentowe - najtrudniejszy etap realizacji

Rewitalizacja Fabryki Norblina rozpoczęła się od skomplikowanych prac podziemnych. W ramach fundamentowania specjalistycznego w podziemiach kompleksu wykonano 1423 kolumny w technologii jet-grouting oraz 18 672 m² ścian szczelinowych. Zadaniem wykonawcy było zabezpieczenie stateczności historycznych murów poprzez podbicie ich fundamentów. Kolejnym dużym wyzwaniem było wykonanie fundamentowania pod wymagającą bryłę nadziemną oraz realizacja ścian szczelinowych, które pełnią trzy funkcje: ścian 4-kondygnacyjnego parkingu podziemnego, obudowy wykopu oraz fundamentu podtrzymującego konstrukcję nadziemną. Parking docelowo zaprojektowano na 720 miejsc postojowych dla samochodów oraz 200 dla rowerów (oprócz parkingu automatycznego).

Zabezpieczenie stateczności ścian zabytkowych obiektów

Pierwszym zadaniem w modernizowanej Fabryce Norblina było zapewnienie stateczności zabytkowych murów. W ramach tych prac wykonano fundamentowanie pod dziewięcioma obiektami zabytkowymi, poprzez podbicie fundamentów kolumnami jet grouting. Kolumny sięgały nawet 17 m głębokości. Wykonywane były z zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Łącznie zrealizowano 977 kolumn jako podbicie fundamentów oraz 446 jako wzmocnienie gruntu.

Dużym wyzwaniem podczas realizacji tego zadania była ograniczona skrajnia oraz niewielkie otwory technologiczne, przez które musiała przejeżdżać maszyna. To wydłużało znacznie czas realizacji i wymagało ogromnej precyzji wykonania oraz samego poruszania się wewnątrz zabytkowych obiektów.

Połączenie starego z nowym - dzięki baretom

W Fabryce Norblina większość budynków zabytkowych to dawne hale fabryczne, które zostały nadbudowane nową kubaturą obiektu. Dotychczas funkcjonujące jako wolnostojące, teraz są fragmentem wnętrza, dokładniej - przyziemia nowego obiektu. Nadbudowy zostały z zewnątrz podcięte lub zsunięte poza obrys hal w taki sposób, by te w dalszym ciągu były eksponowane. Wykonanie tych prac możliwe było jedynie z wykorzystaniem baret.

Barety mają za zadanie przeniesienie obciążeń pionowych i poziomych z konstrukcji obiektu na grunty o znacznych nośnościach. Wykonywane są zwykle w formie pojedynczego zbioru sekcji ściany szczelinowej zbrojonej. Mogą przyjmować kształt litery L lub T, w zależności od zadania, czyli od obciążeń jakie mają przyjąć.

Ten rodzaj fundamentowania specjalistycznego jest nieoceniony przede wszystkim podczas realizacji posadowienia dla wysokościowców budowanych w ciasnej zabudowie miejskiej. Barety mogą być realizowane za pomocą jednego zestawu do ścian szczelinowych, dlatego wielkość placu budowy nie jest problemem. Dodatkowo barety zapobiegają oddziaływaniu powstającego obiektu na sąsiadujące zabudowania, przez co umożliwiają budowę wieżowców o imponującej wysokości. Warto wspomnieć, że większość drapaczy chmur o ponadprzeciętnych wysokościach znajdujących się np. w Dubaju, stoi właśnie na baretach. Najgłębsze z nich sięgają rekordowych 150 m głębokości.

Barety świetnie sprawdziły się jako element konstrukcji w modernizowanych obiektach Fabryki Norblina, które zmieniały swoje funkcje użytkowe. Przeniosły one obciążenia z części naziemnej budynków na tzw. lepsze grunty. Stały się elementem konstrukcji podziemnego garażu oraz fundamentem dla konstrukcji naziemnej, górującej nad historycznymi zabudowaniami fabryki. W niektórych baretach zainstalowano tymczasowe stalowe słupy. Były one wykorzystywane do wykonania wykopu metodą podstropową.

W ramach posadowienia Fabryki Norblina firma Soletanche wykonała 200 sztuk baret głębokości 24 m.

Wybudowanie 4-kondygnacyjnego parkingu podziemnego na 720 samochodów i 200 rowerów

Równocześnie z pracami mającymi zabezpieczyć historyczne budynki, prowadzone były roboty budowlane związane z wykonywaniem ścian szczelinowych. W Fabryce Norblina pełniły one dwie funkcje - na etapie realizacji były obudową wykopu, aktualnie są ścianami 4-kondygnacyjnego garażu podziemnego.

W ramach tego zadania firma Soletanche wykonała 557 m ścian szczelinowych grubości 80 cm. Ich najgłębsze sekcje dochodziły do 48 m. Wykonano je w rejonie ul. Prostej, sąsiadowały z tunelem II linii metra.

W trakcie wykonywania prac geotechnicznych okazało się, że w linii robót stoi budynek 15. Problem rozwiązano w ten sposób, że budynek został przesunięty, aby umożliwić realizację ściany szczelinowej.

Oczy wszystkich zwrócone były na niezwykle rzadko stosowaną relokację jednego z historycznych budynków. Ważący 900 ton relikt tzw. domu fabrycznego Edwarda Luckfielda, z powodu konieczności przeprowadzenia prac podziemnych, został przesunięty o 15 m. Dzięki temu maszyna głębiąca ściany szczelinowe wjechała pomiędzy budynki i zrealizowała zaprojektowane sekcje, kończąc tym samym prace związane z realizacją ścian garażu podziemnego. Następnie główny wykonawca wykonał strop transferowy, na którym po pięciu miesiącach ustawiono historyczny budynek. W ten sposób zabytkowy dom fabryczny wrócił do pierwotnego położenia.

Podwieszanie budynków

Większość podbijanych budynków na terenie Fabryki Norblina znajdowała się poza obrysem garażu podziemnego. Było też kilka takich obiektów, które były usytuowane w rejonie projektowanego parkingu podziemnego. Aby umożliwić głównemu wykonawcy wykonanie podziemia pod nimi, trzeba było podwiesić dwa zabytkowe budynki – dawnego laboratorium mechanicznego oraz hartowni z XIX w., które łącznie ważyły 750 ton. Podwieszenie obiektów trwało 11 miesięcy .

Zadanie to, firma Soletanche wykonała używając mikropali iniekcyjnych zbrojonych kształtownikami stalowymi, na których budynek tak jakby lewitował. Dzięki temu główny wykonawca mógł wykonać wykop pod obiektem, a także zazbroić i wylać płytę, na której docelowo spoczęły budynki B17 i B18. W tym zadaniu firma Soletanche wykonała 84 mikropali wzmocnionych kształtownikami HEB.

W praktyce wyglądało to tak, że po wykonaniu stropu zero, kolejne kondygnacje wykonywane były metodą podstropową, aż do poziomu -4, na którym spoczęła płyta fundamentowa współpracująca z wykonanymi baretami.

Polecany artykuł:

Tunel pod Ursynowem otwarty! Jeździmy już tunelem w ciągu S2 w Warszawie

Fabryka Norblina w liczbach

2 ha terenu
200 lat historii miejsca
9 budynków wpisanych do rejestru zabytków i 1 budynek historyczny
prawie 50 odrestaurowanych maszyn dawnej Walcowni Warszawa (w tym 42 wpisane do rejestru zabytków)
44 m wysokości od gruntu
prawie 40 m głębokości
8 pięter nowoczesnej nadbudowy
ponad 65 tys. m² całkowitej powierzchni
41 tys. m² nowoczesnej powierzchni biurowej
24 tys. m² przestrzeni rozrywkowej, kulturalnej, gastronomicznej i handlowo-usługowej
87 mln zł przeznaczonych na prace konserwatorsko restauratorskie
1 przesunięcie zabytkowego budynku o wadze 900 ton
2 podwieszenia zabytkowych budynków łącznej o wadze 750 ton
850 ton masy historycznych maszyn
95 ogólnodostępnych miejsc w pierwszym w Polsce podziemnym automatycznym parkingu rowerowym
200 miejsc na rowery dla pracowników biur

Galeria zdjęć z nowej Fabryki Norblina

Zobacz galerię 14 zdjęć

Autor: Soletanche Polska

Fabryka Norblina po rewitalizacji

Kino w Fabryce Norblina

Kinogram to nazwa kina, które zaprasza na seansy od 10 września. Operatorem kina jest inwestor Fabryki Norblina - firma Capitol Parka. To butikowe kino siedmiosalowe, urządzone kameralnie. Położone jest na kondygnacji ponad wysokim parterem, w którym w zabytkowej hali, wkomponowanej w żelbetową strukturę, ulokowany będzie BioBazar (nowoczesny targ z ekologicznymi produktami). Do kina prowadzą ruchome schody - jedne z najdłuższych w Polsce.

Kino wyposażone jest w bar długości 14 m. Zamówić w nim można napoje, przekąski oraz drinki z dostawą do kinowego fotela, np. dwuosobowej kanapy.

Sala kinowa nr 7 w Fabryce Norblina, jako jedyna w Europie, ma na wyposażeniu oryginalną statuetkę Oscara, podarowaną przez polskiego kompozytora Jana A. P. Kaczmarka (zdobywca Oscara z 2005 r. za muzykę do filmu "Marzyciel").

Jakie są ceny biletów do kina Fabryki Norblina? W tygodniu, w godzinach 10-16 kosztują 35 zł, a po godzinie 16 - 55 zł. W weekendy, w godzinach 10-14, za bilety trzeba zapłacić 35 zł, a po 14 - 55 zł.

Dostępna jest specjalna aplikacja Fabryka Norblina do ściągnięcia na smartfony. Za jej pomocą można kupić bilety do kina, zapłacić za parking, zamówić jedzenie i napoje na salę kinową.

Muzeum Fabryki Norblina

Muzeum, powstało jako integralna część projektu rewitalizowanej przez Grupę Capital Park Fabryki Norblina, zarejestrowało swoją działalność i uzgodniło regulamin z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od teraz znajduje się pod jego merytoryczną opieką i nadzorem.

Prawie 2-hektarowy teren w samym sercu warszawskiej Woli po wielu latach w atrakcyjny, multimedialny sposób opowie warszawiakom oraz odwiedzającym miasto turystom swoją kilkusetletnią historię. Na terenie Fabryki Norblina zachowano zabytkowy układ 10 pofabrycznych budynków oraz 50 maszyn i urządzeń (42 z nich znajdują się w rejestrze zabytków). Muzeum Fabryki Norblina będzie miało niestandardowy, otwarty charakter i będzie dostępne dla wszystkich odwiedzających kompleks, niezależnie od celu wizyty. Ekspozycja będzie miała niejednorodny charakter, a strefa muzealna i komercyjna będą przenikały się wzajemnie. Dostępne będą cztery ścieżki zwiedzania: Budynki i Architektura, Maszyny i Urządzenia, Ludzie oraz Wyroby. Odwiedzający rozpoczną podróż przez dzieje tego terenu od XVIII w., kiedy był on jeszcze własnością Franciszka Ryxa – kamerdynera króla Stanisława Augusta, poprzez lata świetności zakładu Norblin, Bracia Buch i T. Werner, aż do powojennej działalności jako Walcownia Metali Warszawa. Muzeum pokaże także losy tego miejsca po 1982 roku, kiedy zakończona została fabryczna produkcja. Zwiedzający poznają dzieje rodzin Wernerów.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Autor: Fabryka Norblina

Muzeum Fabryki Norblina to nowoczesny i unikatowy koncept

Strefa restauracyjna – Food Town

W Fabryce Norblina działa także największa w Warszawie strefa restauracyjna – Food Town, na którą składa się aż pięć zabytkowych hal i 23 koncepty gastronomiczne, serwujące dania z kuchni całego świata. Food hall to ponad 3,2 tys. m² powierzchni, w tym jedna z pięciu hal dedykowana jest wydarzeniom kulturalnym i rozrywkowym. Na terenie kompleksu znajduje się klimatyczny Piano Bar zlokalizowany w jednym z najstarszych obiektów, sięgającym czasów pierwszego właściciela tych terenów, Franciszka Ryxa, kamerdynera ostatniego króla Polski. Trzy poziomy zabytkowego budynku wypełnia muzyka grana na żywo.

Automatyczny podziemny parking rowerowy w Fabryce Norblina

Automatyczny parking na 95 rowerów zostanie uruchomiony wiosną 2022 i będzie całodobowy oraz ogólnodostępny. Zrealizowany zostanie w autorskim systemie Biceberg, który umożliwi rowerzystom bezpieczne przechowanie pojazdu wraz z wyposażeniem tj. kask, koszyk czy bagaże. System uruchamiany będzie za pomocą karty zbliżeniowej lub smartfona. Aplikacja przywoła do użytkownika kabinę, w której trzeba będzie umieścić rower oraz pozostałe przedmioty do przechowania. Następnie szczelnie zamknięty boks zostanie opuszczony na wielopoziomowy parking podziemny. Całe parkowanie ma zająć około 15 sekund.

Parking powstał w sąsiedztwie dwóch zabytkowych budynków, od strony ul. Żelaznej, niedaleko historycznego wejścia na teren fabryki. Jego obudowę stanowi podziemna żelbetowa konstrukcja w kształcie cylindra, o średnicy wew. prawie 9 m i głębokości ponad 6 m. Ze względu na bliskość zabytkowych zabudowań oraz wysokie ciśnienie wody gruntowej, konstrukcja została dodatkowo pogrubiona i wzmocniona, a wokół niej wykonano umocnienia techniką jet grouting, aby ustabilizować grunt i zapewnić pełną szczelność systemu. Zewnętrzna część parkingu zaprojektowana została tak, aby harmonizowała z fabrycznym otoczeniem. Dzięki częściowemu przeszkleniu konstrukcji pracę mechanizmu będzie można zobaczyć.

Zobacz galerię 3 zdjęcia

Autor: Capital Park

Automatyczny parking rowerowy w Fabryce Norblina - całodobowy i ogólnodostępny

Murale na terenie Fabryki Norblina

Fabrykę Norblina zdobią trzy dzieła wybitnych polskich artystów. Na zewnętrznej ścianie historycznej zabudowy (u zbiegu ulic Żelaznej oraz Prostej) na 90 m² powierzchni wykonany został mural na podstawie obrazu Edwarda Dwurnika z 2009 roku, pt. „Zakłady Norblina”. Dwa pozostałe dzieła malarskie znajdują się wewnątrz kompleksu. Obraz Poli Dwurnik stanowi artystyczne zaproszenie do Muzeum Fabryki Norblina, natomiast mural Tytusa Brzozowskiego, nawiązujący do otwartego na miasto kompleksu, pojawił się na ścianie przy głównym wyjściu z parkingu.

Aplikacja dla gości i pracowników kompleksu

Cały kompleks Fabryki Norblina wyposażony został w nowoczesną, dedykowaną temu miejscu aplikację budynkową, oferującą trzy poziomy dostępności: dla gości, dla najemców biurowych oraz dla dostawców. Dzięki takiemu rozwiązaniu odwiedzający kompleks mogą zapłacić mniej za miejsce parkingowe lub zakupić bilet na seans filmowy do kina, a także poznać historię tego miejsca uruchamiając ekran multimedialny. Pracownikom biur aplikacja umożliwia zdefiniowany dostęp do poszczególnych części budynku od momentu wjechania na parking do samego wejścia do biura. Natomiast dostawcy towarów do obiektu korzystać mogą z rezerwacji miejsca parkingowego w strefie dostaw. Aplikacja jest dostępna do pobrania bezpłatnie. Sukcesywnie będą dokładane do niej kolejne moduły i funkcjonalności.

Otoczenie Fabryki Norblina

Fabryka Norblina stała się otwartą przestrzenią dostępną przez całą dobę, gdzie można przechadzać się po wewnętrznych uliczkach wiodących między postindustrialnymi budynkami. Dzięki temu kompleks jest atrakcyjną przestrzenią publiczną. Inwestor ma nadzieję, że nowe miejsce przyciągnie pracowników okolicznych biur, warszawiaków oraz turystów odwiedzających Warszawę.

Na terenie odnawianej Fabryki Norblina posadzonych zostanie kilkanaście drzew sięgających od 5 do 10 m wysokości - rozłożyste graby, platany klonolistne - ozdobne krzewy. Przy wejściach na teren kompleksu, od strony ulicy Prostej, nasadzone zostaną ozdobne pnącza m.in. winorośl oraz kokornak. Na tarasach budynków pojawią się donice z różnymi krzewami i pnączami. Pomiędzy krzewami posadzone zostaną ozdobne byliny, m.in. liście paproci i funkie, tawułka chińska. W okolicy BioBazaru architekci zaprojektowali ocynkowane donice o wymiarach 45/75 cm, przeznaczone do uprawy roślin ozdobnych i użytkowych, tj. zioła czy warzywa. Projekt terenów zielonych powstał biurze RS Architektura Krajobrazu. Firma Capital Park zadba również o ptaki budując karmniki i budki lęgowe wśród zieleni, a na dachu pojawi się miejska pasieka

Fabryka Norblina - trochę historii

Zakład Norblin, Bracia Buch i T. Werner przed I wojną światową był czołową fabryką metalurgiczną w Królestwie Polskim. Fabryka na rogu ulic Żelaznej i Prostej powstała w połowie XIX wieku i zajmowała się platerowaniem, czyli nakładaniem powłok ochronnych na wyroby metalowe. Zakład był jednym z największych przedsiębiorstw w Polsce, niestety ucierpiał podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 oraz w 1944 po Powstaniu Warszawskim. W 1982 dawna Fabryka Norblina została zamknięta i przekazana na cele muzealne, a teren jej powoli się kurczył.

W końcu w 2008 roku firma Capital Park zakupiła działkę z zabytkową zabudową. Od tego czasu cały sztab ludzi pracował nad tym, aby mogła ruszyć rewitalizacja pofabrycznego terenu. Powstały dziesiątki tomów opracowań, ekspertyz, analiz, w tym 12 tomów opracowań konserwatorskich, w których zawarte są informacje jak precyzyjnie odrestaurować każdy zabytkowy element fabryki. 9 lat trwała praca koncepcyjna oraz załatwianie formalności, bez których nie można było rozpocząć budowy. W końcu się udało, prace budowlane ruszyły w listopadzie 2017.