Stara Szwalnia w Lesznie stała się luksusowym apartamentowcem. Metamorfoza cennego zabytku
Autor: Adrian Franek/Przedsiębiorstwo Budowlane AMBIT sp. z o.o.
Rewitalizacja Starej Szwalni w Lesznie
Stara Szwalnia w Lesznie w woj. wielkopolskim służyła produkcji odzieży przez ponad stulecie. Po utracie pierwotnej funkcji takie obiekty często dziś w Polsce niszczeją, porzucone i zapomniane. Cenny zabytek poprzemysłowy w Lesznie zyskał jednak nowe życie jako wyjątkowy apartamentowiec. Widowiskową przemianę prezentujemy w cyklu „Metamorfozy na Plus”.
Spis treści
- Stara Szwalnia Leszno - od fabryki odzieży do apartamentowca
- Historia Starej Szwalni w Lesznie
- Stara Szwalnia, Leszno – zdjęcia. Zobacz metamorfozę zabytku
- Rewitalizacja Starej Szwalni. Największym wyzwaniem było wzmocnienie konstrukcji
- 14 klimatycznych mieszkań, lokal w przyziemiu i ścianka pamięci
- Nowe życie poprzemysłowego zabytku
- Zobacz inne przemiany
Stara Szwalnia Leszno - od fabryki odzieży do apartamentowca
Stara Szwalnia w Lesznie miała szczęście. Niewiele zabytków poprzemysłowych z początków XX w. zdołało praktycznie bez szwanku przetrwać dwie wojny światowe, PRL oraz przemiany po 1989 r. Wiele podobnych budynków to dziś rudery bez szans na rewitalizację. Z dawną fabryką odzieży w Lesznie stało się jednak inaczej – pracowała niemal nieprzerwanie przez ponad 110 lat, a później, po zaledwie kilkuletniej przerwie, powróciła w nowej odsłonie jako unikalny budynek mieszkalny. Dziś, podziwiany i nagradzany, jest prawdziwą perłą Leszna.
Jakie były dzieje tego ciekawego budynku i jak udało się przekształcić go w coś zupełnie nowego? Zapytaliśmy o to przedstawicieli inwestora oraz generalnego wykonawcy rewitalizacji, firmy Przedsiębiorstwo Budowlane AMBIT sp. z o.o., do której należy również zarządzająca obiektem spółka Apartamenty Skarbowa.
– W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz... Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko…
Historia Starej Szwalni w Lesznie
Budynek znany dziś jako Stara Szwalnia po raz pierwszy zaczął produkować odzież w 1905 r. Fabryka przy ul. Skarbowej 1 w Lesznie powstała z inicjatywy braci Goldschmidtów, Aleksandra i Zygmunta, którzy odziedziczyli po ojcu Fabrykę Odzieży Męskiej i Dziecięcej: „Skład Sukna i Towarów Tekstylowych”. Przy budowie fabryki dwaj żydowscy przedsiębiorcy zainwestowali w nowoczesne jak na tamte czasy rozwiązania: zastosowano technologię żelbetową, zainstalowano kanalizację oraz centralne ogrzewanie, pokryto ściany tynkami hydraulicznymi.
Przedsiębiorstwo „A. W. Goldschmidt” działało do drugiej wojny światowej, wytwarzając odzież, sukno i produkty włókiennicze. Niemcy odebrali fabrykę prawowitym właścicielom i nadal wykorzystywali ją do produkcji odzieży – szyto tu m.in. mundury dla okupantów. Gdy do Leszna wkroczyła w 1945 r. Armia Czerwona, Rosjanie przez około pół roku wykorzystywali budynek jako skład broni.
Po wojnie obiekt został upaństwowiony. Od 1958 r. budynkiem zarządzał Leszczyński Zakład Przemysłu Odzieżowego. Produkcja odzieży trwała nieprzerwanie – w okresie PRL-u dzisiejsza Stara Szwalnia wytwarzała głównie odzież męską i roboczą. Dziś budynek kojarzony jest przez mieszkańców Leszna głównie z Zakładem Przemysłu Odzieżowego „Intermoda” we Wrocławiu, który działał w budynku od 1970 r. Produkowano tu wówczas głównie marynarki męskie.
Po 1989 r. fabryka częściowo wróciła w ręce spadkobierców rodziny Goldschmidtów i nadal kontynuowała działalność. W latach 2002–2017 odzież produkowała tu spółka „ANDANTE”. Budynek przestał być użytkowany dopiero w 2017 r. Budynek nie stał jednak pusty długo, gdyż już w 2019 r. zaczęła się jego metamorfoza.
Stara Szwalnia, Leszno – zdjęcia. Zobacz metamorfozę zabytku
W galerii poniżej prezentujemy drogę Starej Szwalni w Lesznie od opuszczonego zabytku poprzemysłowego do luksusowego apartamentowca. Fotografie przedstawiają przemianę budynku między 2019 r. a 2022 r.
Autor: Adrian Franek/Przedsiębiorstwo Budowlane AMBIT sp. z o.o.
Rewitalizacja Starej Szwalni w Lesznie
Rewitalizacja Starej Szwalni. Największym wyzwaniem było wzmocnienie konstrukcji
W 2019 r. nowym właścicielem obiektu została Spółka Komandytowa „Apartamenty Skarbowa Moderne Bis”. Inwestorem i generalnym wykonawcą robót było Przedsiębiorstwo Budowlane AMBIT sp. z o.o. Postanowiono, że budynek zyska nową funkcję i stanie się apartamentowcem. Tuż obok zaplanowano postawienie drugiego, już współczesnego w formie budynku mieszkalnego. Fabryka z początków XX w. dotrwała do naszych czasów w zaskakująco dobrym stanie.
– Stan budynku był dostateczny. Elewacja zewnętrzna, dach, stolarka wymagała naprawy, wymiany – opowiada kierownik budowy Marcin Brzozowski. – Największym wyzwaniem okazała się potrzeba wzmocnienia konstrukcji budynku. Obiekt, który rewitalizowaliśmy jest pierwszym w najbliższej okolicy wykonanym w takiej technologii żelbetowej – stropy, podciągi, słupy. Wzniesiony został w latach 1904–1905.
Właściwe prace wystartowały w 2020 r. Przez pewien czas wydawało się, że konstrukcji nie uda się wzmocnić i konieczna będzie wymiana stropów. W porozumieniu z konserwatorem zabytków szukano rozwiązania. Wreszcie się udało – dzięki fachowej wiedzy specjalistów.
– Mieliśmy dostęp do archiwum państwowego i dotarliśmy do projektu i obliczeń projektanta – konstruktora. Niestety, na obecne wymagania, normy statyka budynku wymagała wsparcia. I tu potykamy się. Stała przed nami wizja wymiany stropów – wspomina kierownik budowy. – Dzięki niezłomnym – podnosimy się. Konstruktorzy i wsparcie dr Grzegorza Dmochowskiego z Politechniki Wrocławskiej ratuje konstrukcję budynku. Zostaje opracowany projekt wzmocnienia stropów, podciągów i słupów.
14 klimatycznych mieszkań, lokal w przyziemiu i ścianka pamięci
Dzięki wysiłkom projektantów, konstruktorów i innych specjalistów dawna fabryka odzieży zmieniła się w latach 2019–2022 nie do poznania. Podczas gdy z zewnątrz starano się pieczołowicie odtworzyć historyczny detal, wnętrza Starej Szwalni przeszły przemianę. Powstały tu mieszkania w stylu loftowym.
– Chcąc podkreślić zabytkowe walory obiektu i wykorzystać jego ogromną przestrzeń, wyodrębniliśmy w nim zaledwie 14 apartamentów o dużych metrażach. Budynek spełnia nowoczesne standardy, dając dostęp do wszelkich wygód, jednocześnie zachowując elementy oryginalnej konstrukcji, takie jak między innymi klatka schodowa. Na parterze, dwóch piętrach i poddaszu znajdują się przestrzenne mieszkania o powierzchniach użytkowych od 80 do 150 metrów kwadratowych – opowiadają przedstawiciele inwestora.
Ponad stuletni budynek przystosowano do współczesnych standardów budownictwa mieszkaniowego. Poza apartamentami powstały m.in.:
- piwnica z komórkami lokatorskimi,
- podziemny garaż na 64 samochody,
- przejście podziemne do garażu,
- przeszklona winda,
- przeszklone balkony,
- klimatyzacja,
- lokal usługowy w przyziemiu.
Jak opowiada kierownik budowy, w trakcie prac pierwotne plany uległy pewnej modyfikacji.
– Plany zmieniały się delikatnie. Część przyziemia – suterena – miała być wypełniona piwniczkami. Jedno skrzydło przyziemia zmieniliśmy w lokal, który może zamienić się np. w winiarnię. W mieszkaniach na poddaszu pokazaliśmy więźbę dachową, która pierwotnie miała być schowana – wylicza kierownik budowy.
W trakcie robót budowlanych pamiętano także o długiej i ciekawej historii zabytku. Pod okiem konserwatora rewitalizacji poddano m.in. dach i elewacje, a także oryginalną klatkę schodową. Przywrócono także dawny blask portalowi wejściowemu. Nie zabrakło też miejsca na pamiątki po dawnej fabryce takie jak maszyna do szycia czy dawne dokumenty.
– W jednym z korytarzy piwnicznych, gdzie podczas II wojny światowej znajdował się bunkier przeciwlotniczy zrobiliśmy ściankę pamięci. Może mała rzecz, ale jesteśmy sentymentalni – śmieje się Brzozowski.
Nowe życie poprzemysłowego zabytku
W 2022 r. pierwsi właściciele mieszkań otrzymali klucze do swoich lokali i Stara Szwalnia w Lesznie rozpoczęła swoje nowe życie jako apartamentowiec. Dziś wraz z sąsiadującym, nowym budynkiem mieszkalnym stanowi jeden kompleks. Oferta jest tu zróżnicowana – w dawnej fabryce znajdują się większe lokale w stylu loftowym, a w nowym obiekcie mniejsze mieszkania (od 30 do 50 metrów kwadratowych).
– Dumni jesteśmy z odrestaurowanego portalu wejściowego wykonanego z piaskowca, z naprawy konstrukcji dachu z wkomponowanymi tarasami, przeszklonej windy, którą umiejscowiliśmy w duszy klatki schodowej czy też przejścia podziemnego, którym możemy się przedostać do garażu. Z podwieszonych i stojących balkonów. Stolarki okiennej i drzwiowej, która była odrestaurowana i wykonana na podstawie fotografii. Jesteśmy zadowoleni, że udało nam się zachować zabytkowy charakter obiektu – opowiada kierownik budowy.
Odnowiony budynek Starej Szwalni zachwyca nie tylko mieszkańców i przechodniów. Został także doceniony przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków – w czerwcu 2023 r. modernizacja Starej Szwalni została nagrodzona w konkursie „Zabytek Zadbany”.
– Stara Szwalnia to przepiękny obiekt, z którego przez lata dobiegały charakterystyczne dźwięki miarowo pracujących maszyn krawieckich. Wprawdzie zmienił swoją funkcję, ale po przeprowadzonej renowacji wygląda tak, jak w latach swojej świetności albo i lepiej – podsumowują przedstawiciele inwestora.
Zobacz inne przemiany
W naszym cyklu „Metamorfozy na Plus” odwiedzamy miejsca, w których współcześni wizjonerzy i inwestorzy przywracają do świetności dorobek swoich poprzedników. Do tej pory zwróciliśmy uwagę na:
- Dom Izerski na Dolnym Śląsku. Niezwykła metamorfoza domu przysłupowego przy granicy z Czechami
- Dom frankoński na Pogórzu Kaczawskim. Uratowany w ostatniej chwili. Wokół zawaliło się już wszystko
- Pałac Struga na Dolnym Śląsku. Remont odsłonił renesansowe skarby
- Młyn Maria na wrocławskim Nadodrzu. Otrzymał życie, którego tylko pozazdrościć
- Kamienica przy Pomorskiej we Wrocławiu. Metamorfoza przy użyciu skalpela?
- Puławska 51, Warszawa. Była pijalnia wód, warzywniak, piekarnia... Skończyło się na lodziarni
- Pałac w Mosznej. Droga od sanatorium dla nerwowo chorych do hotelu. Nadal dobrze działa na skołatane nerwy
- Zamek w Muszynie podniósł się z ruin po 300 latach. Zobacz zdjęcia niezwykłej metamorfozy zamku na górze Baszta
- Stara Drukarnia w Szczecinie – kiedy magia historii spotyka się ze współczesnością
- Tak zmieniła się Elektrownia Powiśle w Warszawie. Niegdyś zasilała Pałac Kultury, dziś przyciąga restauracjami i sklepami
- Stara Cechownia kopalni Saturn w Czeladzi była ruiną. Po spektakularnej metamorfozie dostała nowe życie
- Fabryka Porcelany w Katowicach. Jak poprzemysłowa ruina stała się architektoniczną perłą
- Barceló Warsaw Powiśle. Część dawnej elektrowni przeobraziła się w nowoczesny hotel pełen pamiątek przeszłości
- Metamorfoza 120-letniej kamienicy w Bytomiu zaskakuje. Z budynku została tylko ściana frontowa
- Metamorfoza Cukrowni Żnin. W dawnych budynkach przemysłowych powstały hotel, restauracja, basen, sauny, kino
- Skarb ukryty pod tynkiem. Pocztowa 19 w Szczecinie – metamorfoza klimatycznego lokalu. Zobacz zdjęcia
- Perła Żeliszowa z ruiny przemieniła się w ikonę Dolnego Śląska. Oto metamorfoza kościoła w Świątynię Sztuki i Światła
- Willa Lentza w Szczecinie. Od przepychu po miejsce twórczej pracy i sentymentalnych wspomnień szczecinian
- Dworzec w Wolsztynie przeszedł metamorfozę! Jak odmienili go poznańscy architekci?
- Metamorfoza oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Zmieniła się nie do poznania!
- 200-letni dom podcieniowy na Żuławach odzyskał blask po... rozbiórce i odbudowie
- Obserwatorium Astronomiczne w Tymcach i jego przemiana. Ze starej wieży ciśnień powstała perełka Podkarpacia
