Mała architektura miejska z wykorzystaniem elementów betonowych

Dobrej jakości beton architektoniczny z powodzeniem sprawdza się w elementach małej architektury miejskiej, także na osiedlach mieszkaniowych. Tereny osiedlowe są doskonałym miejscem do ustawienia nowoczesnych i wygodnych mebli miejskich z betonu.

Mała architektura miejska i beton architektoniczny 

Aranżacja towarzyszącej budynkom przestrzeni, aby stała się ona atrakcyjna dla mieszkańców, również wymaga nowatorskiego podejścia do jej kształtowania. O wysokiej jakości takich miejsc decyduje dziś wiele czynników:

• funkcjonalny podział,
• unikalny projekt,
• ale przede wszystkim właściwy dobór elementów zagospodarowania, w tym małej architektury, dodatkowo wykonanych z trwałych i bezpiecznych materiałów.

Dobrej jakości beton architektoniczny to elegancki materiał o wysokich walorach estetycznych, który znajduje coraz szersze zastosowanie w szeregu rozwiązań budujących charakter przestrzeni osiedli mieszkaniowych. Jego duża trwałość i wytrzymałość na zmienne warunki pogodowe, a jednocześnie możliwość wykonania różnorodnych form i elementów, odmiennych faktur, a nawet wprowadzenia zaskakującej kolorystyki, pozwalają na wielostronne jego wdrożenie. Dotyczy to rozwiązań modułowych, które przy wykorzystaniu określonej formy mogą być powielane w przestrzeni osiedlowej w różnych typach mebli, nadając poszczególnym miejscom spójności. Współczesne technologie pozwalają jednak na znacznie więcej – dają możliwość opracowania unikalnych form i oryginalnych wzorów, które nie tylko urozmaicą przestrzeń, ale nadadzą jej nowy indywidualny wymiar i niepowtarzalny charakter. 

Murki, pergole i schody w małej architekturze miejskiej

Betonowy mur wykorzystany w celu osłonięcia nieatrakcyjnych elementów w otoczeniu lub częściowego wygrodzenia wybranych stref, np. gromadzenia odpadów czy aneksów wyznaczonych na parkingi rowerowe, przyczyni się do podniesienia walorów estetycznych miejsca i ukrycia niepożądanych widoków.

Jednak w sytuacji niewymagającej pełnego zasłonięcia, konstrukcje betonowe mogą być użyte jako części ażurowego ogrodzenia – głównie jako słupki i wsporniki stanowiące oparcie dla krat, barierek, siatki czy tafli szkła, a także do wykonania cokołu. Można je również wykorzystać do stworzenia podpór pergoli oraz trejaży, jako elementów wspierających pozostałe ażurowe elementy. W połączeniu z roślinami pnącymi, konstrukcje te stworzą miejsca schronienia przed słońcem i wiatrem. Elementy betonowe wykorzystane do tego rodzaju konstrukcji mogą być zarówno prefabrykowane, jak i wykonane na miejscu. W zależności od skali przyjętych rozwiązań będą jednak wymagać zbrojenia prętami stalowymi dla zwiększenia ich wytrzymałości na zginanie.

Mała architektura miejska jako narzędzie dzielenia przestrzeni 

Elementy i konstrukcje betonowe mogą zastąpić różne typowe przegrody terenowe, znajdując zastosowanie tam, gdzie wymagane jest podkreślenie odrębności funkcjonalnej poszczególnych stref osiedla mieszkaniowego. Niskie obrzeża sprawdzą się przy oddzielaniu ścieżek od sąsiadującej z nimi przestrzeni porośniętej roślinnością. Rodzaj niskiego wygrodzenia wykonanego z betonu, dodatkowo uzupełniony o wbudowane elementy oświetlenia, pozwoli na wydzielenie miejsc kameralnego wypoczynku. Jest także dobrym sposobem na odseparowanie strefy prywatnych ogródków lokatorskich od przestrzeni wspólnych, zwłaszcza jeśli miejsca te zostaną urozmaicone roślinnością, z którą beton bardzo dobrze się komponuje.

Murki oporowe mogą również służyć do ukształtowania niewielkich różnic terenowych, tworząc rodzaj atrakcyjnych rozwiązań tarasowych przestrzeni między budynkami. Rozbudowane konstrukcje schodów o szerszych stopniach można wykorzystać do stworzenia osiedlowego placu o rozwiązaniu amfiteatralnym. Ciągi niewysokich betonowych modułów mogą jednocześnie współtworzyć bardziej złożony system podziału przestrzeni, a dyskretnie przenikając cały teren osiedla, łączyć się dodatkowo z innymi elementami, takimi jak schody czy nawierzchnie ścieżek pieszych. Dodatkowo niskie murki można wykorzystać do stworzenia siedzisk, wykładając wybrane ich fragmenty drewnem. Taki zabieg pozwoli na maksymalne  zagospodarowanie przestrzeni zwłaszcza tam, gdzie dostawienie samodzielnych ławek spowodowałoby zwężenie ścieżek i ograniczenie ich dostępności dla pieszych.

Innym rozwiązaniem jest stosowanie ograniczników wykonanych z betonu – elementów samodzielnych, zestawianych po kilka lub tworzących ciągi zagradzające samochodom wjazd do przestrzeni pieszej i podnoszących bezpieczeństwo poruszania się. Mogą one przyjąć zróżnicowane formy – od ozdobnych kul i słupków po wypełnione zielenią donice.

Meble miejskie z betonu

Walory użytkowe betonu architektonicznego zwiększają jego zastosowanie w kształtowaniu mebli miejskich. Ławki betonowe o prostych formach to najmniej skomplikowana forma siedziska, jaką można wykonać z tego rodzaju materiału. Betonowe kubiki lub prostopadłościany o różnej długości można ustawiać na nawierzchni utwardzonej lub trawiastej, tworząc różnorodne kombinacje w zależności od wielkości dostępnej przestrzeni, uwarunkowań funkcjonalnych oraz potrzeb użytkowników. Usytuowane w określonym rytmie wzdłuż ścieżek – obok siebie lub naprzeciwko – nie zabiorą zbyt dużo miejsca i jednocześnie umożliwią odpoczynek w czasie spaceru. Ustawione pod kątem prostym na placykach lub w rozszerzeniach tras pieszych pomogą stworzyć niewielkie aneksy wypoczynkowe. Dodanie innych elementów wykonanych z betonu, takich jak stoliki, również te z gotowymi planszami do gier (szachy, warcaby itp.), pozwoli na lepsze zorganizowanie przestrzeni wypoczynkowej.

Podobnie jak w przypadku wykorzystania murków jako siedzisk, kluczowe jest połączenie betonu z innym materiałem podwyższającym komfort odpoczynku. Zarówno element siedziska, jak i oparcie wykonane z drewna sprawią, że takie meble będą wygodniejsze. Dodatkowo wyposażenie wykonane z betonu ze względu na ciężar uniemożliwi jego przesuwanie, ograniczając niepożądane zachowania użytkowników. Łatwość formowania z betonu niemal dowolnych kształtów powoduje, że formę ławek można dopasować do innych elementów tworzących przestrzeń. Te ustawione przy ścieżkach biegnących po łuku, a zwłaszcza ich ciągi, powinny być w pełni dopasowane do zastosowanego promienia, nadając przestrzeni spójność i płynność. Bryły ławek przełamywane pod różnymi kątami także wymagają dopasowania do kierunków wyznaczonych przez układ dróg i zasięg placyków wypoczynkowych, aby od nich nie odstawały. Elementy samodzielne o zróżnicowanej wielkości, ale także wyszukanych kształtach – owalnych lub bardziej złożonych, w tym o wyprofilowanych w niestandardowy sposób liniach – mogą być ustawiane w wielu miejscach. Nie tylko ławki, ale również inne elementy małej architektury, takie jak wykonane z betonu oprawy czy uchwyty do mocowania koszy na śmieci, powinny pasować do przyjętego, nadrzędnego stylu.

Donice to również mała architektura miejska

Jednym z popularnych elementów małej architektury miejskiej są betonowe donice na rośliny. Podstawową zasadą powinno być sadzenie roślinności w gruncie, ponieważ zapewnia to najlepsze warunki jej rozwoju. Jednak w sytuacjach, gdy do zagospodarowania pozostaje niewiele miejsca albo dostęp do podłoża jest ograniczony lub go nie ma, a więc w przypadku powierzchni architektonicznych (dachów, tarasów), donice pozostają jedną z niewielu alternatyw.

Kluczowy jest dobór skali tych elementów, ponieważ ciężar betonu oraz podłoża i posadzonych w nim roślin może wynieść nawet setki kilogramów. Zbyt małe donice nie będą korelowały z wielkimi budynkami lub rozległymi placami osiedlowymi. Ważne jest także przeznaczenie donic – niektóre będą odgrywać jedynie rolę ozdobną i zostaną wypełnione niskimi roślinami (krzewami, bylinami czy trawami), w innych – o dużej powierzchni i większej głębokości – można posadzić drzewa i zaaranżować te konstrukcje jako system ukształtowanych wokół nich siedzisk. Taka donica sama w sobie będzie rodzajem aneksu wypoczynkowego wśród zieleni.

Częstym rozwiązaniem jest stosowanie form geometrycznych wykonanych z betonu, ze względu na łatwość ich wkomponowania w zazwyczaj regularnie rozwiązane przestrzenie osiedlowe. Beton pozwala na zaprojektowanie i realizację wielu kształtów oraz rozmiarów donic, które dodatkowo mogą tworzyć bardziej rozbudowane przestrzennie i niepowtarzalne rozwiązania dopełnione przez bogactwo roślin. Ważny jest także właściwy dobór barw betonu i jego faktura – najczęściej stosuje się donice o gładkiej powierzchni oraz stonowanej kolorystyce – począwszy od bieli przez odcienie szarości aż po czerń.

Aranżacja małej architektury miejskiej z betonu

Przy wykorzystaniu betonu architektonicznego do tworzenia elementów małej architektury, a dzięki nim również do kształtowania całej przestrzeni osiedli mieszkaniowych, kluczowe jest podejście kompleksowe. Należy w pełni wykorzystać cechy tego materiału. Ciekawy design oraz bogate wzornictwo, wpisujące się w najnowsze trendy, będą niezaprzeczalnym atutem małej architektury miejskiej wykonanej z betonu, wpływając na postrzeganie tego materiału jako nowoczesnego i łatwo dopasowującego się do różnych typów przestrzeni. Sukces wymaga jednak precyzji wykonania elementów betonowych, detali i ich wykończenia, ponieważ jedynie wysoka jakość pozwoli nadać wyjątkowy charakter miejscom, w którym meble zostaną ustawione. Podejście całościowe pozwoli zarówno wydobyć walory mebli betonowych samych w sobie, jak i wykorzystać je do podniesienia wartości estetycznych i użytkowych przestrzeni osiedlowych i miejskich.

dr inż. Kinga Kimic