Biblioteka miejska w Oświęcimiu. Rozmowa o projektowaniu inwestycji publicznych z architektami z pracowni Susuł & Strama Architekci, autorami projektu
Biblioteka w Oświęcimiu została nagrodzona Platynowym Wiertłem w konkursie organizowanym przez Bosch Elektronarzędzia. Inwestycja publiczna miasta Oświęcim została zrealizowana w latach 2009-2011. Generalnym wykonawcą była firma DomBud SA. Autorami projektu architektonicznego - pracownia Susuł & Strama Architekci. W rozmowie architekt Krzysztof Strama opowiada o swoich inspiracjach i idei powstania biblioteki otwartej, czyli Galerii Książki
Dlaczego właśnie budynek biblioteki został zgłoszony do konkursu Platynowe Wiertło i czym dla Pana jest ta nagroda?
Budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Oświęcimiu to wzorcowy wręcz przykład prawidłowej współpracy na linii Inwestor-Projektant-Wykonawca. Priorytetem dla wszystkich stron przy podejmowaniu decyzji była jakość i trwałość materiałów oraz poprawność wykonania najdrobniejszego detalu. Pełne zrozumienie założeń i rozważne gospodarowanie budżetem pozwoliło na powstanie ciekawego obiektu. Myślę, że wynik jest bardzo dobry i dlatego potwierdzenie niezależnego gremium, czyli nagroda w konkursie Platynowe Wiertło, jest dla nas ważna.
Autor: Susuł & Strama Architekci
Co było inspiracją przy projektowaniu biblioteki?
Budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej powstał na podstawie zwycięskiej pracy, jaką przygotowaliśmy na ogłoszony przez miasto Oświęcim wraz z krakowskim SARP-em konkurs ogólnopolski. Podczas pracy nad projektem zastanawialiśmy się, co charakteryzuje biblioteki publiczne i co nas w nich "odstrasza" oraz jak można ten stan rzeczy zmienić. Doszliśmy do wniosku, że funkcja galerii handlowej, do której chętnie jako użytkownicy uczęszczamy z uwagi na dodatkowe atrakcje (kina, salony gier czy zabaw dla dzieci), mogłaby również świetnie się spisać w przypadku biblioteki. Ta kontrowersyjna z początku idea okazała się strzałem w dziesiątkę. I tak powstała Galeria Książki, którą obecnie w 40 000 mieście odwiedza ok. 1200 osób dziennie. Kawiarnia, sala konferencyjna, czytelnie dla dorosłych i dzieci, stanowiska internetowe, sale kinowe (12 i 18 osobowe, w których można również wspólnie śledzić wydarzenia sportowe), plac zabaw dla dzieci z opieką wykwalifikowanego pracownika, miejsca dla grania X-box, Play Station, cymbergaj itp. – to wszystko sprawia, że nasza biblioteka stała się swoistego rodzaju centrum kultury.
Holl główny wraz z holem komunikacyjnym doświetlone są światłem naturalnym poprzez otwarcia elewacji oraz świetlik dachowy. Budynek sprawia wrażenie obiektu widnego, wypełnionego słońcem i otwartego na czytelnika. Mamy nadzieję, że mieszkańcy Oświęcimia docenią jego prostotę i funkcjonalność, a przede wszystkim, że zaproponowana idea otwartości i galerii sprawdzi się w praktyce – bez zbędnych tłumaczeń mieszkańcy ją zrozumieją i skorzystają z zalet tego pomysłu.
Jak funkcjonuje przestrzeń publiczna wokół biblioteki?
Przestrzeń wokół biblioteki zaprojektowaliśmy również w ramach zadania konkursowego. Trudna lokalizacja wymusiła na nas konieczność utworzenia nowego centrum, początku nowego układu przestrzennego, wynikającego z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Powstały m. in. dwa place miejskie, oświetlenie, kanalizacja deszczowa, fragment drogi dojazdowej, dwa parkingi zewnętrzne. Nasz budynek wraz z otoczeniem jest elementem łączącym główną ulicę w mieście z osiedlem budynków jedenastokondygnacyjnych - pewnego rodzaju zwornikiem. Chcieliśmy, aby ludzie idący w kierunku miasta "musieli" wstąpić i "przypadkiem" zapoznać się z ofertą biblioteki. Po niespełna roku jej funkcjonowania z przyjemnością obserwujemy spacerujące wokół biblioteki matki z dziećmi, spotykającą się tu młodzież, na na ławkach osoby starsze umawiające się na spotkania.
Biblioteka ma dwie eksponowane elewacje: główną (południową) zapraszającą do wnętrza poprzez swoje otwarcie od strony podjazdu, przypominającą stojącą na półce otwartą książkę oraz północną – eksponowaną od strony głównej ulicy miejskiej, jednak w dość dużym od niej oddaleniu. Na elewacjach zastosowano ceramikę naturalną, wypalaną ze specjalnej mieszanki gliny, produkowaną przez włoską firmę Sannini. Poziomy układ ceramiki nadaje fasadzie charakter żaluzji.
Obiekt przykryto dachem płaskim o układzie stropodachu odwróconego. Taka forma obiektu łączy niską zabudowę handlową i jedenastokondygnacyjne budynki mieszkalne, dobrze harmonizuje z otoczeniem.
Jaką funkcję pełnią żaluzje ceramiczne widoczne od strony południowej?
Pierwszym ich zadaniem było ukierunkowanie użytkownika na wejście główne. Żaluzje podkreślają wejście do biblioteki i mają za zadanie wciągnąć przechodnia do ciekawego wnętrza z wieloma atrakcjami. Drugim ważnym zadaniem żaluzji jest obniżenie kosztów eksploatacji budynku. Umieszczenie wejścia głównego na przeszklonej południowej elewacji wymusiło na nas zastosowanie elementu, który zatrzyma promienie UV i nie dopuści do nadmiernego nagrzewania się wnętrza holu głównego. Zadaliśmy sobie wiele trudu, aby przeanalizować ekspozycję elewacji na promieniowanie słoneczne i zaprojektowaliśmy taki układ stałych żaluzji, by w maksymalnym stopniu ograniczyć dostęp promieni słonecznych.
Stałe żaluzje znacznie obniżyły koszty realizacji (brak automatyki i elementów napędu) i późniejszej eksploatacji. Żaluzja wykonana jest z kształtek ceramicznych. Dobór materiału miał na celu podwyższenie trwałości elewacji oraz prestiżu obiektu. Poza tym, żaluzje są dekoracją i dodają obiektowi charakteru.
Miejska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu
- Lokalizacja: Oświęcim, ul. Nojego i Dąbrowskiego
- Autor: Pracownia projektowa Susuł & Strama Architekci (arch. prowadzący Krzysztof Strama, architekci: arch. Marcin Susuł, arch. Łukasz Wójcik, arch. Anita Łukaszyk-Nagi)
- Data powstania projektu: sierpień-grudzień 2007
- Data realizacji inwestycji: 2009-2011
- Powierzchnia całkowita obiektu: 5205 m2
- Kubatura brutto: 25 558 m3
- Powierzchnia zabudowy: 1579,8 m2
- Koszt realizacji inwestycji: 20 000 000 zł (dotacje unijne)
- Inwestor: miasto Oświęcim
- Generalny wykonawca: DOMBUD SA
