Centralny Port Komunikacyjny powstanie, ale inny. Co z lotniskiem i siecią Kolei Dużych Prędkości? Sprawdź, co dalej z CPK

Zobacz galerię 13 zdjęć

Autor: materiały prasowe CPK

Wizualizacja Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie

Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie powstanie – potwierdził premier Donald Tusk. Nowy CPK będzie jednak inny, niż zakładały plany poprzedniego rządu. Nowe lotnisko będzie mniejsze, a do tego zrezygnowano z większości planowanej sieci Kolei Dużych Prędkości. Co dalej z CPK? Poznaj fakty i nową datę otwarcia CPK.

Spis treści

1. Czy Centralny Port Komunikacyjny powstanie? Co dalej z CPK?
2. Nowa koncepcja Centralnego Portu Komunikacyjnego. Co zostało z pierwotnej wizji?
3. Centralny Port Komunikacyjny – co to za inwestycja?
4. Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?
5. Terminal CPK według projektu Foster + Partners i Kuryłowicz & Associates
6. Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA
7. Kiedy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?
8. Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego
9. Kiedy koniec budowy CPK?
10. Centralny Port Komunikacyjny – kolej. Nie będzie „szprych” do CPK
11. CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny
12. Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK

Czy Centralny Port Komunikacyjny powstanie? Co dalej z CPK?

Losy lotniska i węzła kolejowego znanego jako Centralny Port Komunikacyjny są już pewne. W czerwcu 2024 r. premier Donald Tusk powierdził, że CPK powstanie. Lotnisko będzie jednak nieco mniejsze niż planował poprzedni rząd, zrezygnowano też z większości planowanych linii kolejowych. Padł też nowy termin uruchomienia CPK: 2032 r.

Nowa koncepcja Centralnego Portu Komunikacyjnego. Co zostało z pierwotnej wizji?

W czerwcu 2024 r. ogłoszono, że inwestycja znana jako CPK została po serii audytów znacznie okrojona w stosunku do pierwotnych planów. Poprzedni rząd zakładał, że port lotniczy na pierwszym etapie będzie obsługiwał 40 mln pasażerów rocznie oraz ruch towarowy, a docelowo nawet ponad 60 mln pasażerów. Padały nawet takie liczby jak 100–200 mln pasażerów. Jednocześnie z CPK miały powstać inwestycje towarzyszące, w tym tzw. airport city, czyli zespół budynków usługowych, parkingów itp. powiązanych z obsługą CPK. Zakładano także budowę blisko 2000 km Kolei Dużych Prędkości (KDP) – nowych linii kolejowych łączących CPK z największymi miastami Polski. Planowano też ogromny węzeł kolejowy przy CPK.

Nowy rząd ocenił tę inwestycję jako przeskalowaną i zmniejszył jej zakres. Najważniejsze zmiany to:

• zmniejszenie lotniska – teraz ma ono obsługiwać rocznie 34 mln pasażerów (z możliwością rozbudowy w razie wzrostu popytu),
• rezygnacja z kolejowych „szprych” łączących CPK z dużymi miastami na rzecz szybkich połączeń pomiędzy miastami (z dawnych planów pozostał – i powstanie – jedynie kolejowy „igrek” między Łodzią, Warszawą, Poznaniem a Wrocławiem),
• rezygnacja z planowanego przy CPK węzła kolejowego i ogromnego dworca z 6 podziemnymi peronami,
• nacisk na rozwój lotnisk lokalnych, w tym modernizacja i rozbudowa lotniska w Modlinie oraz Lotniska Chopina w Warszawie.

Utrzymano z kolei plany drogowe. Jak podaje „Wyborcza”, do 2031 r. nastąpi poszerzenie autostrady A2. Między Łodzią a Warszawą zyska ona dodatkowy, trzeci pas ruchu, a przy samej stolicy także czwarty pas.

• Sprawdź też: Elektrownia atomowa. Pomorze dłużej poczeka na atom. Kiedy i gdzie powstanie elektrownia jądrowa w Polsce?

Centralny Port Komunikacyjny – co to za inwestycja?

Centralny Port Komunikacyjny ma być nowym portem lotniczym, położonym pomiędzy Warszawą a Łodzią, m.in. na terenie gminy Baranów. Według założeń będzie to centralne lotnisko dla Polski, które przejmie m.in. większość ruchu z warszawskiego lotniska Chopina i obsłuży 34 mln pasażerów rocznie. Oprócz lotniska w skład inwestycji wchodzą też nowe linie kolejowe oraz rozbudowa dróg dojazdowych. Otwarcie CPK ma nastąpić w 2032 r.

W lutym 2024 r. sondaż przeprowadzony przez „Rzeczpospolitą” wykazał, że blisko 60% Polaków jest na „tak” w kwestii budowy CPK, z czego 36% odpowiedziało „zdecydowanie tak”.

Przypomnijmy, że 21 czerwca 2018 weszła w życie specjalna ustawa o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, która ma ułatwić jego budowę. Ustawa ta określa zasady i warunki przygotowania, finansowania i realizacji Centralnego Portu Komunikacyjnego oraz infrastruktury towarzyszącej, w tym zasad i warunków rezerwacji terenu, wydania decyzji lokalizacyjnej oraz nabywania nieruchomości w drodze dobrowolnych negocjacji.

Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?

Jak informuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, na ten moment nie podjęto oficjalnej decyzji w sprawie zamknięcia Lotniska Chopina w Warszawie po otwarciu CPK. Wiadomo jednak, że planowane jest przeniesienie do CPK całości ruchu komercyjnego z Lotniska Chopina, czyli wszystkie samoloty cywilne będą w przyszłości latać do CPK, a nie do obecnego portu lotniczego.

Jednocześnie w czerwcu 2024 r. rząd zapowiedział rozbudowę Lotniska Chopina oraz lotniska w Modlinie. Muszą one zwiększyć swoją przepustowość, żeby poradzić sobie z popytem na loty do czasu otwarcia CPK. Podano także, że decyzja w sprawie przyszłości Lotniska Chopina zapadnie w porozumieniu z władzami Warszawy.

Terminal CPK według projektu Foster + Partners i Kuryłowicz & Associates

Konsorcjum Foster + Partners i Buro Happold złożyło najkorzystniejszą ofertę w postępowaniu na wybór generalnego projektanta Centralnego Portu Komunikacyjnego. Polskim partnerem brytyjskiego biura jest warszawska pracownia Kuryłowicz & Associates. Zadaniem tzw. master architekta jest m.in. zaprojektowanie budynku terminalu pasażerskiego i ewentualnych terminali satelitarnych, węzła przesiadkowego dla transportu publicznego, dworca kolejowego i zagospodarowania całego obszaru, a także pełnienie nadzoru nad projektem, włącznie z nadzorem autorskim.

Komisja oceniająca brała pod uwagę przede wszystkim kryteria jakościowe (65%), reszta to koszt przygotowania dokumentacji (35%). Studio Foster + Partners zadeklarowało, że opracuje ją za 856 mln zł. Etap projektowania zająć ma ok. dwóch i pół roku. Jak poinformował rzecznik CPK Konrad Majszyk, wstępną koncepcję zaprezentowano w połowie 2023 roku.

• Zobacz galerię: CPK – wizualizacja. Zobacz, jak będzie wyglądał Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie

Jak podał w rozmowie z portalem Nasze Miasto Krzysztof Górnicki, Senior Partner w pracowni Foster + Partners, nad projektem pracowało ponad 300 osób po stronie zwycięskiego konsorcjum. Do zaprojektowania były:

• terminal pasażerski o powierzchni 400 tys. m²,
• dworzec kolejowy o powierzchni 65 tys. m²,
• dworzec autobusowy o powierzchni ponad 15 tys. m².

Promienisty układ terminala ma jak najbardziej skrócić odległości, jakie będą musieli pokonywać pasażerowie. Strefa non-Schengen znajdzie się na dolnym poziomie CPK, zaś strefa Schengen na górnym. Dworzec kolejowy będzie tuż obok terminala lotniczego. W przestrzeni pomiędzy tymi obiektami powstanie rozbudowana, swobodnie dostępna strefa sklepowo-gastronomiczna. Z uwagi na stosunkowo nieduże rozmiary lotniska nie planuje się kolejki przewożącej pasażerów pomiędzy terminalami.

Przypomnijmy, że do przetargu na projekt terminala pasażerskiego i dworca kolejowego wraz z węzłem przesiadkowym Centralnego Portu Komunikacyjnego zaproszono 5 znanych, międzynarodowych biur projektowych. Foster+Partners oraz Zaha Hadid z Wielkiej Brytanii. Oprócz nich do rywalizacji stanęły amerykańska pracownia Kohn Pedersen Fox, pracownia Vidal y Asociados Estudio de Arquitectura z Hiszpanii oraz Dar Al-Handasah i Perkins and Will, czyli konsorcjum amerykańsko-libańskie.

Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA

Centralny Port Komunikacyjny planowany jest 37 kilometrów na zachód od Warszawy. Sama część lotniskowa zajmie obszar ok. 3000 ha na terenie gmin Baranów, Teresin i Wiskitki. Budowa CPK będzie się wiązała z koniecznością wyburzenia wielu wsi na tym obszarze oraz w sąsiadujących gminach, gdzie znajdą się nowe drogi, linie kolejowe itp. Z tego powodu inwestycja wzbudziła silne lokalne protesty.

Wariant inwestorski przedsięwzięcia znajduje się na terenie 9 gmin: Baranów, Grodzisk Mazowiecki i Jaktorów (pow. grodziski), Nowa Sucha i Teresin (pow. sochaczewski), Błonie (pow. warszawski zachodni) oraz Radziejowice, Wiskitki i Żyrardów (pow. żyrardowski), z czego w minimalnym zakresie dla Błonia (łącznica węzła kolejowego), Nowej Suchej (przełożenie linii wysokiego napięcia), Radziejowic (łącznica węzła kolejowego i bocznica kolejowa) i Żyrardowa (łącznica węzła kolejowego) – podaje strona CPK.

O wyborze tej lokalizacji zdecydowała nie tylko bliskość stolicy, ale także możliwość zabezpieczenia odpowiedniej wielkości terenu. Ówczesny prezes CPK, Mikolaj Wild podał, że podjęcie decyzji o preferowanej lokalizacji CPK nie było łatwe, a ostateczne decyzje zostały podjęte tak, aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w życie mieszkańców. Mimo to decyzja spotkała się z licznymi protestami.

Kiedy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?

Aktualnie rząd podaje, iż roboty budowlane przy Centralnym Porcie Komunikacyjnym rozpoczną się w 2026 r. i potrwają do 2031 r. Rok później, w 2032 r., lotnisko zacznie obsługiwać pasażerów.

Jeśli chodzi o komponent kolejowy inwestycji, to w styczniu 2024 r. wydano pozwolenie na budowę dla tunelu Kolei Dużych Prędkości pod centrum Łodzi. Wydrążony tarczami TBM tunel będzie kluczowym elementem kolejowej linii „Y”, która ma być gotowa do 2035 r.

Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego

Jak podaje rząd, według nowej koncepcji koszt budowy CPK to 131 mld zł, przy czym:

• 42,7 mld zł kosztować ma część lotniskowa,
• ok. 80 mld zł kosztować będzie kolejowy „igrek” łączący Warszawę, Łódź, Poznań oraz Wrocław.

Przypomnijmy, że według pierwotnej koncepcji (kiedy planowano większe lotnisko i sieć kolejową) inwestycja miała kosztować łącznie 155 mld zł.

Kiedy koniec budowy CPK?

Zakończenie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego planowano pierwotnie w 2027 r. Z kolei rok później, w 2028 r., miało nastąpić oficjalne otwarcie obiektu dla pasażerów. Po zmianie władzy nowy rząd ocenił jednak ten termin jako nierealny. Obecnie podawany oficjalny termin otwarcia CPK to 2032 r. (zakończenie robót budowlanych ma nastąpić w 2031 r.).

Centralny Port Komunikacyjny – kolej. Nie będzie „szprych” do CPK

Pierwotnie planowano, że ważnym elementem budowy CPK będzie realizacja sieci Kolei Dużych Prędkości. Zaproponowano model kolejowych „szprych” łączących CPK z największymi miastami. Łączna długość linii miała wynieść 1981 km. W kwietniu 2024 r. rząd Donalda Tuska ogłosił jednak, że z koncepcji „szprych” zrezygnowano.

Nowa koncepcja zakłada, że Kolej Dużych Prędkości powstanie, ale nowe linie kolejowe będą teraz łączyć największe miasta ze sobą, a nie z CPK. Jako pierwszy powstanie „igrek” między Warszawą, Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem, nad którym toczą się już prace. „Igrek” ma być gotowy w 2035 r. i kosztować ok. 80 mld zł.

Kolejne planowane trasy nie zostały jeszcze ogłoszone. Podano jednak, że między Warszawą a innymi dużymi miastami pociągi KDP będą kursować z prędkością do 300 km/h. Czas podróży z Warszawy do Łodzi skróci się do 65 minut, zaś podróż między stolicą a miastami takimi jak Gdańsk, Katowice, Poznań czy Wrocław ma wynosić nie więcej niż 100 minut.

Poniżej można zobaczyć, jak wyglądał nieaktualny już plan budowy kolejowych „szprych” prowadzących do Centralnego Portu Komunikacyjnego:

• Szprycha nr 1 (Pomorze, Kujawy):< CPK – Płock – Włocławek – Grudziądz – Tczew –Trójmiasto (CMK Północ) – Lębork – Słupsk < Włocławek – Toruń – Bydgoszcz – Piła – Szczecinek – Białogard – Kołobrzeg

• Szprycha nr 2 (Warmia):< CPK – Warszawa – Nasielsk – Ciechanów – Działdowo – Olsztyn

• Szprycha nr 3 (Podlaskie, Mazury):< CPK – Warszawa – Zielonka – Tłuszcz – Czyżew – Białystok – Kuźnica – granica państwa Białystok – Ełk – Suwałki – Trakiszki – granica państwa< Tłuszcz – Ostrołęka – Łomża – Pisz – Orzysz – Giżycko

• Szprycha nr 4 (Siedlce, Biała Podlaska, Terespol):< CPK – Warszawa – Siedlce – Łuków – Biała Podlaska – Terespol – granica państwa

• Szprycha nr 5 (Lubelskie):< CPK – Warszawa – Otwock – Lublin – Trawniki – Chełm< Trawniki – Krasnystaw – Zamość – Tomaszów Lubelski – Bełżec – granica państwa

• Szprycha nr 6 (Radom, Podkarpackie):< CPK – Grójec – Warka – Radom – Iłża – Ostrowiec Świętokrzyski – Stalowa Wola – Łętownia –Rzeszów – Sanok< Rzeszów – Jasło – Krosno;

• Szprycha nr 7 (Kielce i Tarnów):< CPK – CMK – Węzeł Małopolsko-Śląski (WMŚ) – Kraków – Podłęże – Nowy Sącz/Chabówka; WMŚ – Czechowicz-Dziedzice – Jastrzębie Zdrój – granica państwa< WMŚ – Katowice< CMK – Opoczno – Końskie –Kielce – Busko Zdrój – Tarnów – Nowy Sącz – Muszyna

• Szprycha nr 8 (Częstochowa, Opolszczyzna):< CPK – Skierniewice – Częstochowa – Opole – Nysa – Kłodzko

• Szprycha nr 9 (Wielkopolskie, Lubuskie, Zachodniopomorskie):< CPK – Łódź – Sieradz – Wieruszów – Wrocław – Świdnica – Wałbrzych – Lubawka – granica państwa< Sieradz – Kalisz – Poznań – Szczecin – Szczecin Goleniów< Kalisz – Ostrów Wlkp. – Leszno – Głogów – Zielona Góra; Poznań – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski;

• Szprycha 10 (Kutno, Konin, Poznań):< CPK – Warszawa – Sochaczew – Kutno – Konin – Swarzędz – Poznań.

CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny

Wiemy już, jak będzie się prezentować CPK. Wizualizacja została zaprezentowana przez Spółkę Centralny Port Komunikacyjny. Powstała ona na bazie zwycięskiego projektu pracowni Foster + Partners oraz Kuryłowicz & Associates. Wygląd lotniska można zobaczyć, klikając w poniższą galerię.

Zobacz galerię 13 zdjęć

Autor: materiały prasowe CPK

Wizualizacja Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie

Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK

Poniżej prezentujemy różne pomysły na wygląd CPK, jakie rozważano przed wyborem ostatecznego projektu. Powstały one w ramach warsztatów architektonicznych zorganizowanych w Warszawie przez Spółkę Centralny Port Komunikacyjny oraz Ambasadę Wielkiej Brytanii. Koncepcje, jakie zaproponowali architekci miały być inspiracją do przygotowania planu CPK. W polsko-brytyjskich warsztatach brały udział pracownie: Chapman Taylor, Zaha Hadid Architects, Gimshaw, Benoy i Pascall+Watson, Foster+Partners.

• Przejdź do galerii: Takie mogło być CPK. Zobacz projekty, których nie wybrano

Zobacz galerię 8 zdjęć

Autor: materiały prasowe

Centralny Port Komunikacyjny wg Zaha Hadid Architects. Jedna z koncepcji tego biura zakłada budowę węzła kolejowego bezpośrednio pod lotniskiem, co pozwoliłoby pasażerom na wyższych kondygnacjach obserwowanie pociągów. Druga propozycja zakłada usytuowanie stacji kolejowej nad peronami, połączonej z pozostałymi częściami lotniska. Trzecim pomysłem jest przyjazd pociągów bezpośrednio do terminali, które znajdą się na różnych wysokościach

Marzena Sarniewicz, Wydawca online/Redaktor

Przemysław Zańko-Gulczyński, Wydawca Online