Imponująca renowacja w Baszni Dolnej. Z zaniedbanego przystanku powstała Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia
Autor: Wikimedia Commons/kuba13 / fotopolska.eu/CC BY-SA 3.0/no changes
Licencja zdjęcia: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en
Do Baszni Dolnej na Podkarpaciu przyciąga dziś turystów ciekawa atrakcja: Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia. Tymczasem jeszcze kilka lat temu dawne obiekty kolejowe powoli niszczały, zapomniane i zaniedbane. Jak udało się odrestaurować przystanek kolejowy, zabytkowy pociąg i wagony? Prezentujemy przemianę w cyklu „Metamorfozy na Plus”.
Spis treści
- Metamorfoza w Baszni Dolnej. Gmina Lubaczów przywróciła życie dawnej stacji
- Historia Stacji Basznia. Droga od obiektu kolejowego do muzeum
- Renowacja stacji w Baszni Dolnej w warunkach pandemii
- Udana metamorfoza. Co oferuje dziś Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia?
- Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
Metamorfoza w Baszni Dolnej. Gmina Lubaczów przywróciła życie dawnej stacji
Jeszcze kilka lat temu dawna stacja kolejowa w Baszni Dolnej w województwie podkarpackim była niemalże ruiną. Kryte dachówką budynki z przełomu XIX i XX w. od lat wymagały remontu, którego jednak nie mogły się doczekać, a w okolicach przystanku PKP straszyły gęste zarośla. Dziś niegdysiejsza podupadła stacja to jedna z ciekawszych atrakcji turystycznych regionu. Dzięki staraniom gminy Lubaczów oraz unijnemu dofinansowaniu udało się przeprowadzić widowiskową renowację, dzięki której powstała Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia.
Na remoncie samych budynków się jednak nie skończyło. Stacja Basznia i jej okolice mogą się bowiem poszczycić także innymi ciekawymi, odrestaurowanymi obiektami kolejowymi. To m.in.:
- dawna wieża ciśnień – dziś Obserwatorium Astronomiczne w Tymcach,
- przęsła dwóch zabytkowych mostów kolejowych,
- parowóz Ty2-7 z 1944 r.,
- przedwojenne wagony.
Jak udało się dokonać tej przemiany i co oferuje Stacja Basznia? Zapraszamy do zapoznania się z historią metamorfozy.
– W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz... Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko…
Historia Stacji Basznia. Droga od obiektu kolejowego do muzeum
Stacja kolejowa w Baszni Dolnej powstała pod koniec XIX w. do obsługi linii 101, zbudowanej w latach 1882–1884. Nieduży budynek na planie prostokąta, kryty dachówką, przez wiele dekad obsługiwał podróżnych – znajdowały się tu m.in. kasy oraz poczekalnia. W latach 60. XX w. tuż obok dobudowano budynek gospodarczy i w takiej formie kompleks budynków dotrwał do naszych czasów.
Niestety, choć o budynki w miarę dbano, to nie były one modernizowane i w końcu upływ czasu odcisnął na nich swoje piętno. U progu XXI w. przystanek kolejowy w Baszni Dolnej prezentował się już mocno nieciekawie – miejsce było ewidentnie zaniedbane, a z budynku stacji odpadał tynk.
Gmina Lubaczów miała jednak pomysł na to miejsce i w 2015 r. rozpoczęła starania o przejęcie budynków od PKP PLK. Jeszcze w tym samym roku się to udało i kolejarze nieodpłatnie przekazali gminie obiekty w Baszni Dolnej. Wówczas uruchomiono procedury – planowanie, przetargi, pozyskiwanie funduszy itp. W dawnych zabudowaniach stacyjnych zamierzano utworzyć Galerię Kolejnictwa Stacja Basznia – muzeum kolejnictwa. Podkarpacie miało zyskać nową atrakcję turystyczną, ale najpierw trzeba było wykonać sporo pracy.
– Powstanie m.in. Galeria Kolejnictwa, plac zabaw dla dzieci, mini kolejka wąskotorowa, wystawa zewnętrzna poświęcon kolejom kresowym, zostanie przeprowadzona renowacja zabytkowej lokomotywy parowej i trzech przedwojennych wagonów (jeden pasażerski i dwa towarowe) – informowała w 2019 r. gmina Lubaczów.
Renowacja stacji w Baszni Dolnej w warunkach pandemii
Pieniądze na remont gminie Lubaczów udało się zgromadzić dzięki wsparciu z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014–2020. W 2020 r. udało się wyłonić wykonawcę przebudowy i rozbudowy samych budynków. Znaleziono także firmę, która miała za zadanie wyposażyć Galerię Kolejnictwa – Group AV z Warszawy. Do jej zadań należało m.in. przygotowanie gablot, multimediów oraz makiety kolejowej.
– Na pasjonatów świata kolei w miniaturze, w specjalnie zaadaptowanej sali, czeka niezwykła makieta kolejki, na której znajdziecie także naszą Stację – reklamuje się Stacja Basznia.
Tej samej firmie zlecono także wykonanie 200-metrowej kolejki wąskotorowej „MiniBałaj” dla dzieci w pobliżu stacji, którą ciągnąć będzie mały parowóz z silnikiem akumulatorowym.
Prace remontowe, toczone w niełatwych pandemicznych warunkach, rozpoczęły się od dostarczenia na teren obiektu kolejnego podarunku od PKP PLK: dwóch stalowych mostów kolejowych z 1917 i 1949 r. Ten pierwszy miał 27 m długości i pochodził znad rzeki Sołotwy (między Oleszycami a Lubaczowem), zaś drugi ponad 42 m długości i został przeniesiony znad rzeki Lubaczówki w Nowej Grobli. Obie leciwe konstrukcje zostały zdemontowane w związku z budową nowych przepraw i trafiły do powstającego muzeum, gdzie zostały poddane renowacji i wyeksponowane.
Sporym problemem okazało się znalezienie firmy, która odrestauruje zabytkowe wagony kolejowe i parowóz. Chodziło o niemiecki parowóz Ty2-7 z 1944 r. (który, co ciekawe, kursował po torach aż do lat 90. XX w.), austriacki dwuosiowy wagon pasażerski trzeciej klasy z 1907 r. oraz dwa polskie kryte dwuosiowe wagony towarowe serii C-IX. Przetarg na wykonawcę tych prac trzeba było powtarzać z powodu zbyt wysokich cen. Ostatecznie jednak w 2021 r. udało się i do końca 2022 r. odnowione historyczne pojazdy trafiły już na swoje docelowe miejsca.
– Tuż przy peronie stoi oryginalny parowóz. (…) Obecnie w Polsce są 52 zachowane egzemplarze z tej serii. Obok niego znajduje się autentyczny żuraw wodny, który niegdyś służył do zaopatrywania lokomotyw parowych w wodę – można dziś przeczytać w ulotce Stacji Basznia.
- Zobacz galerię: Przemiana Stacji Basznia. Zobacz metamorfozę na zdjęciach
Autor: Wikimedia Commons/kuba13 / fotopolska.eu/CC BY-SA 3.0/no changes
Licencja zdjęcia: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en
Udana metamorfoza. Co oferuje dziś Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia?
Całość prac remontowych przeprowadzono w latach 2021–2022. W dawnym obiekcie kolejowym dokonano m.in. wymiany więźby dachowej oraz pokrycia dachowego (zastosowano dachówkę ceramiczną). Pomiędzy budynkiem stacyjnym a gospodarczym powstał przeszklony łącznik. Wnętrza przystosowano do pełnienia funkcji muzealnej – powstały m.in.:
- ekspozycja poświęcona historii linii kolejowej Jarosław – Sokal,
- sala do prezentacji filmów,
- pomieszczenia stylizowane na przedwojenną stację kolejową – z kasą biletową, ławkami i gablotami prezentującymi różne artefakty kolejowe.
– Mamy piękne ekspozycje poświęcone historii powstania linii 101, mamy tutaj trochę drobnych artefaktów kolejowych, lamp, tablic sygnalizacyjnych, nawet nosze mamy takie specjalne – opowiadał w 2022 r. w rozmowie z TVP Rzeszów Marcin Materniak, pracownik gminy Lubaczów.
Zmiany przeszły także okolice stacji. Teren został uporządkowany, powstały brukowane ciągi komunikacyjne, ustawiono wystawę zewnętrzną na temat kolei galicyjskich i kresowych. Dla rowerzystów powstała wiata przystankowa na jednoślady wraz z narzędziami do drobnych napraw. Przygotowano szereg atrakcji dla odwiedzających: peron z wiatami i ławkami na placu przy składzie kolejowym, ogrodzony plac zabaw dla dzieci z urządzeniami nawiązującymi do tematyki kolejowej, wspomnianą już kolejkę wąskotorową dla najmłodszych, której trasa biegnie m.in. po jednym z zabytkowych stalowych mostów.
Uroczyste otwarcie Galerii Kolejnictwa Stacja Basznia nastąpiło 24 lipca 2022 r. Obiekt z miejsca stał się atrakcją, tym bardziej, że w promieniu 8 km od stacji znajdują się także Kresowa Osada oraz wspomniane obserwatorium astronomiczne. Dzięki wysiłkom gminy stare budynki zyskały nowe życie, a zapomniany nieco zakątek Podkarpacia stał się jednym z ciekawszych miejsc na turystycznej mapie Polski.
– Jestem dumny z rewitalizacji, jaką przeszła gmina Lubaczów, (...) również ze Stacji Basznia – galerii kolejnictwa, które są obiektami przyciągającymi turystów z całej Polski – podkreśla wójt gminy Wiesław Kapel.
Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
W naszym cyklu „Metamorfozy na Plus” odwiedzamy miejsca, w których współcześni wizjonerzy i inwestorzy przywracają do świetności dorobek swoich poprzedników. Do tej pory zwróciliśmy uwagę na:
- Dom Izerski na Dolnym Śląsku. Niezwykła metamorfoza domu przysłupowego przy granicy z Czechami
- Obserwatorium Astronomiczne w Tymcach i jego przemiana. Ze starej wieży ciśnień powstała perełka Podkarpacia
- Dom frankoński na Pogórzu Kaczawskim. Uratowany w ostatniej chwili. Wokół zawaliło się już wszystko
- Stara Szwalnia w Lesznie zmieniła się w luksusowy apartamentowiec. Zobacz metamorfozę zabytku
- Pałac Struga na Dolnym Śląsku. Remont odsłonił renesansowe skarby
- Młyn Maria na wrocławskim Nadodrzu. Otrzymał życie, którego tylko pozazdrościć
- Kamienica przy Pomorskiej we Wrocławiu. Metamorfoza przy użyciu skalpela?
- Puławska 51, Warszawa. Była pijalnia wód, warzywniak, piekarnia... Skończyło się na lodziarni
- Pałac w Mosznej. Droga od sanatorium dla nerwowo chorych do hotelu. Nadal dobrze działa na skołatane nerwy
- Zamek w Muszynie podniósł się z ruin po 300 latach. Zobacz zdjęcia niezwykłej metamorfozy zamku na górze Baszta
- Stara Drukarnia w Szczecinie – kiedy magia historii spotyka się ze współczesnością
- Tak zmieniła się Elektrownia Powiśle w Warszawie. Niegdyś zasilała Pałac Kultury, dziś przyciąga restauracjami i sklepami
- Stara Cechownia kopalni Saturn w Czeladzi była ruiną. Po spektakularnej metamorfozie dostała nowe życie
- Fabryka Porcelany w Katowicach. Jak poprzemysłowa ruina stała się architektoniczną perłą
- Barceló Warsaw Powiśle. Część dawnej elektrowni przeobraziła się w nowoczesny hotel pełen pamiątek przeszłości
- Metamorfoza 120-letniej kamienicy w Bytomiu zaskakuje. Z budynku została tylko ściana frontowa
- Metamorfoza Cukrowni Żnin. W dawnych budynkach przemysłowych powstały hotel, restauracja, basen, sauny, kino
- Skarb ukryty pod tynkiem. Pocztowa 19 w Szczecinie – metamorfoza klimatycznego lokalu. Zobacz zdjęcia
- Perła Żeliszowa z ruiny przemieniła się w ikonę Dolnego Śląska. Oto metamorfoza kościoła w Świątynię Sztuki i Światła
- Willa Lentza w Szczecinie. Od przepychu po miejsce twórczej pracy i sentymentalnych wspomnień szczecinian
- Dworzec w Wolsztynie przeszedł metamorfozę! Jak odmienili go poznańscy architekci?
- Metamorfoza oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Zmieniła się nie do poznania!
- 200-letni dom podcieniowy na Żuławach odzyskał blask po... rozbiórce i odbudowie
- Stary spichlerz w Gdańsku zyskał piękne wnętrza. Zobacz wyjątkową metamorfozę zabytku
- Urządzili dom w dawnej stajni na Dolnym Śląsku. Metamorfoza z niezwykłą historią
