Metamorfoza oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Zmieniła się nie do poznania!
Autor: Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie
Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie - metamorfoza oficyny
Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie jest miejscem, które zwiedzić powinien każdy miłośnik literatury polskiej. By zachowało swój blask dla kolejnych pokoleń, niezbędne jest jednak wykonywanie prac konserwatorskich i naprawczych. Rewitalizacja oficyny dworskiej przywróciła jej dawną, historyczną formę, cechy stylowe i kompozycyjne oraz ochroniła ją przed postępującą degradacją. W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy tę niezwykłą przemianę na zdjęciach.
Spis treści
- Historia oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie
- Powrót do pierwszej połowy XIX wieku
- Nowa aranżacja pomieszczeń i urządzenie wyjścia do ogrodu
- Niezwykłe odkrycie w trakcie robót budowlanych
- Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz... Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko...
Historia oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie
Budynek oficyny został zbudowany w pierwszej połowie XIX stulecia z wykorzystaniem materiałów rozbiórkowych pochodzących z dawnego dworu, następców rodziny Kochanowskich. Znaczenie oficyny wzrosło po pożarze dworu, jaki miał miejsce w roku 1853, kiedy to spalił się drewniany korpus pałacu, a kaplica wzniesiona przez Jabłonowskich w miejscu domu Jana Kochanowskiego została uszkodzona. Budynek oficyny przejął wówczas funkcję letniej rezydencji Ludgardy Jabłonowskiej, właścicielki posiadłości, i stał się miejscem przechowywania i prezentowania pamiątek po Janie Kochanowskim prawie do końca XIX wieku, gdy po 40 latach od pożaru pałac odbudowano. Remonty tego wyjątkowego zabytku architektury drewnianej miały miejsce przy budowie obecnego dworu, w latach 80. XIX wieku, przed i po II wojnie światowej oraz w latach 60. i 80. XX wieku.
Powrót do pierwszej połowy XIX wieku
Przeprowadzone roboty budowlane związane z realizacją projektu „Konserwacja i przebudowa wraz ze zmianą sposobu użytkowania zabytkowej oficyny dworskiej, wchodzącej w skład zespołu dworsko-parkowego Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie – etap I”, opracowanego przez Pracownię Architektoniczną Dziedzicki i Partnerzy, zostały poprzedzone wnikliwą analizą popartą badaniami historyczno-architektonicznymi i wnioskami konserwatorskimi. Głównym założeniem konserwacji i rewitalizacji oficyny było przywrócenie jej formy zewnętrznej do stanu z pierwszej połowy XIX wieku, czyli z początku funkcjonowania tego obiektu w obrębie zespołu dworskiego. Późniejsze przekształcenia XIX. i XX. wieczne zatarły pierwotny charakter budynku.
Zakres prac obejmował m.in.: naprawę i konserwację zachowanych elementów konstrukcji fundamentów, ścian wieńcowych i stropu, z wykonaniem nowej konstrukcji dachu zgodnie z domniemanym pierwowzorem architektury budynku, jako krokwiowo-jętkowy z drewna sosnowego, pokrytego gontem drewnianym, układanym podwójnie; odtworzenie w części stropu drewnianego na istniejących belkach stropowych, montaż nowych okien drewnianych, skrzynkowych wraz z okiennicami, remont drzwi wejściowych południowych, wykonanie nowych drewnianych drzwi północnych, co przywróciło dawany układ sieni przelotowej w budynku; wykonanie nowej okładziny ścian zewnętrznych.
Przeczytaj też: Perła Żeliszowa z ruiny przemieniła się w ikonę Dolnego Śląska. Oto metamorfoza kościoła w Świątynię Sztuki i Światła
Nowa aranżacja pomieszczeń i urządzenie wyjścia do ogrodu
Proces rewitalizacji obiektu polegał także na realizacji nowej aranżacji pomieszczeń, wymianie kamiennych schodów południowych, oraz urządzenia wyjścia do ogrodu od strony północnej na drewniany taras, otwarty na park. Taras otoczony został skarpą, po której prowadzi chodnik wybrukowany krążkami z drewna, umożliwiający dostęp do obiektu osobom niepełnosprawnym. W pomieszczeniu, przeznaczonym na działalność edukacyjną położona została podłoga z desek, a w sieni drewniany bruk. Na ścianach położone zostały nowe historyczne tynki (glina zmieszana ze słomą). W kilku pomieszczeniach we fragmentach odsłonięte zostały drewniane ściany wieńcowe, a istniejące belki stropowe i fragmenty dawnej konstrukcji dachu zachowane i wyeksponowane. Wyeksponowany został i odrestaurowany oryginalny i rzadko występujący system grzewczy w postaci centralnie usytuowanego komina typu butelkowego.
Niezwykłe odkrycie w trakcie robót budowlanych
W trakcie robót budowlanych natrafiono na podziemne struktury konstrukcji fragmentarycznie zachowanego ceglanego łuku z w wcześniejszych przekształceń zespołu dworskiego. Czasowo wstrzymano prace budowlane i przeprowadzono ratownicze badania archeologiczne wykopaliskowe. Dodatkowo wykonano pomiary w technologii 3D budynku oficyny oraz obszaru, gdzie był zlokalizowany wykop archeologiczny.
Rewitalizacja oficyny dworskiej przywróciła jej dawną, historyczną formę, cechy stylowe i kompozycyjne oraz ochroniła ją przed postępującą degradacją. Podniesiony też został standard utylitarny w związku ze zmianą sposobu użytkowania na salę wielofunkcyjną z zapleczem gastronomicznym i sanitarnym, służącą celom wystawienniczym, kulturalnym oraz edukacyjnym. Niezwykle ważnym efektem procesu rewitalizacji i adaptacji oficyny jest wzmocnienie wartości sentymentalnej obiektu oraz zachowanie walorów kompozycyjnych kompleksu.
Zadanie zostało sfinansowane w całości z dotacji, a wartość całego projektu – 1.866.883,21 zł. brutto.
- Wkład Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych – 531,050,58 zł, co stanowi 28,4% dotacji.
- Wkład Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego – 1.335.832,63 zł, co stanowi 71,6% dotacji.
Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
W naszym cyklu „Metamorfozy na Plus” odwiedzamy miejsca, w których współcześni wizjonerzy i inwestorzy przywracają do świetności dorobek swoich poprzedników. Do tej pory zwróciliśmy uwagę na:
- Barceló Warsaw Powiśle. Część dawnej elektrowni przeobraziła się w nowoczesny hotel pełen pamiątek przeszłości
- Dom Izerski na Dolnym Śląsku. Niezwykła metamorfoza domu przysłupowego przy granicy z Czechami
- Dom frankoński na Pogórzu Kaczawskim. Uratowany w ostatniej chwili. Wokół zawaliło się już wszystko
- Pałac Struga na Dolnym Śląsku. Remont odsłonił renesansowe skarby
- Młyn Maria na wrocławskim Nadodrzu. Otrzymał życie, którego tylko pozazdrościć
- Kamienica przy Pomorskiej we Wrocławiu Metamorfoza przy użyciu skalpela?
- Puławska 51. Warszawa Była pijalnia wód, warzywniak, piekarnia... Skończyło się na lodziarni
- Pałac w Mosznej. Z sanatorium dla... nerwowo chorych na hotel. Nadal dobrze działa na skołatane nerwy
- Zamek w Muszynie podniósł się z ruin po 300 latach. Zobacz zdjęcia niezwykłej metamorfozy zamku na górze Baszta
- Tak zmieniła się Elektrownia Powiśle w Warszawie. Niegdyś zasilała Pałac Kultury, dziś przyciąga restauracjami i sklepami
- Stara Cechownia kopalni Saturn w Czeladzi była ruiną. Po spektakularnej metamorfozie dostała nowe życie
- Fabryka Porcelany w Katowicach. Jak poprzemysłowa ruina stała się architektoniczną perłą
