Remont Pałacu Struga na Dolnym Śląsku przywrócił mu życie i pomógł odkryć renesansowe skarby. Zobacz przemianę pałacu w Strudze
Autor: mat. prasowe Fundacji Pałac Struga
Pałac popadł w ruinę dopiero wskutek zaniedbań okresu PRL-u. Zarządzający obiektem PGR nie dbał o budynek, przez co jego stan stale się pogarszał, aż doszło do zarwania się dachu i uszkodzeń stropów. Rozkradziono także oryginalne meble.
Pałac Struga koło Wałbrzycha w woj. dolnośląskim ocalono, gdy znajdował się już na skraju katastrofy budowlanej. Trwający wciąż remont pozwolił odkryć unikalne renesansowe malowidła i inne skarby, których nikt się tu nie spodziewał. W ramach cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przemianę pałacu w Strudze.
Spis treści
- Metamorfoza Pałacu Struga. Renesansowe malowidła niemal przepadły na zawsze
- Pałac Struga – historia zabytku. Przetrwał wojnę bez szwanku, zniszczył go PRL
- Pałac w Strudze – remont, który odkrył skarby. Co udało się osiągnąć fundacji Pałac Struga?
- Metamorfoza Pałacu Struga wciąż trwa. Ratowany jest park, ruszył remont elewacji
- Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
Metamorfoza Pałacu Struga. Renesansowe malowidła niemal przepadły na zawsze
Pałac Struga koło Wałbrzycha w województwie dolnośląskim powstał w XVII w., jednak jego początków można szukać jeszcze w średniowieczu. Lata zaniedbań w okresie PRL-u sprawiły, że ta imponująca budowla niemal obróciła się w ruinę. Fundacji Pałac Struga udało się jednak – ogromnym wysiłkiem – ocalić ten unikalny obiekt przed zniszczeniem, a przy okazji odkryć skarby, o których istnieniu nikt nie miał pojęcia. Rozpoczęty w 2003 r. remont Pałacu wciąż trwa.
Dziś odzyskujący dawny blask Pałac w Strudze jest ważnym punktem na turystycznej mapie regionu. To także miejsce, w którym odbywają się liczne wydarzenia kulturalne: wystawy, warsztaty, koncerty, wykłady, a nawet Festiwal Lodów. W trakcie remontu co chwila odkrywane są kolejne niespodzianki, w tym m.in.:
- 28 renesansowych portretów cesarzy na ścianach sali balowej,
- renesansową klatkę schodową (jedną z zaledwie kilku w Polsce),
- renesansowe tynki zakryte podczas późniejszych remontów.
Zobacz galerię: Pałac w Strudze wraca do życia i odsłania skarby. Zobacz metamorfozę Pałacu Struga na Dolnym Śląsku
Autor: mat. prasowe Fundacji Pałac Struga
Pałac popadł w ruinę dopiero wskutek zaniedbań okresu PRL-u. Zarządzający obiektem PGR nie dbał o budynek, przez co jego stan stale się pogarszał, aż doszło do zarwania się dachu i uszkodzeń stropów. Rozkradziono także oryginalne meble.
W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz... Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko...
Pałac Struga – historia zabytku. Przetrwał wojnę bez szwanku, zniszczył go PRL
Obecny Pałac Struga narodził się na przełomie XVI i XVII w. w wyniku przebudowy stojącego tu wcześniej średniowiecznego zamku, którego początki sięgają XIV w. Inicjatorem zakończonej w XVII w. przebudowy w stylu renesansowym był Abraham von Czettritz. Obiekt z kamienia i cegły, zbudowany na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem, zyskał wówczas nowe skrzydła i wieżę, a także m.in. krużganki i bogate zdobienia ścian.
W 1730 r. Pałac doczekał się kolejnej przebudowy – tym razem w stylu barokowym. Zyskał wówczas m.in. zupełnie nowy dach, a także drewnianą, bogato zdobioną kopułę nad salą rycerską. W takiej formie obiekt dotrwał do naszych czasów (z modernizacjami wnętrz na przełomie XVIII i XIX w.). W późniejszych latach budynek wielokrotnie przechodził z rąk do rąk – należał m.in. do rodziny Aufricht, której członkowie zasłynęli jako mecenasi sztuki.
Drugą wojnę światową Pałac w Strudze szczęśliwie przetrwał bez szwanku. Upadek pałacu przyniosły dopiero lata PRL-u. W 1950 r. budynek stał się własnością świeżo utworzonego PGR-u, który wykorzystywał zabytkowe pomieszczenia m.in. jako magazyny. O budynek kompletnie nie dbano – przez lata popadał w coraz większą ruinę, a renesansowe i barokowe meble rozkradziono. W 1965 r. wskutek zaniedbań dyrekcji PGR doszło do katastrofy budowlanej. Zawalił się wówczas fragment dachu pałacu, zarwaniu uległa też większość stropów pierwszego i drugiego piętra. Od tamtej pory do obiektu swobodnie dostawała się woda.
W latach 90. Pałac Struga wreszcie doczekał się jakichkolwiek prac remontowych. W latach 1996–1998 dzięki interwencji konserwatora zabytków przeprowadzono naprawę dachu, której dokonała zarządzająca budynkiem Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Budynek nadal jednak niszczał, a pod koniec dekady ktoś podpalił pałacową oficynę. Gdy w 2003 r. obiekt nabyli obecni właściciele, Pałac w Strudze był o krok od kolejnej katastrofy budowlanej – zawaleniem groziła połowa wschodniego skrzydła.
W Pałacu Struga znajduje się muzeum, w którym można poznać historię m.in. rodu rycerskiego von Czettritz oraz dwóch bitew, które wydarzyły się w okolicy.
Pałac w Strudze – remont, który odkrył skarby. Co udało się osiągnąć fundacji Pałac Struga?
W 2003 r. doszło do sprzedaży Pałacu w Strudze. Nowymi właścicielami zostali Agnieszka Chmura-Wieczorek i Krzysztof Wieczorek. Jak opowiedziała nam pani Agnieszka, która od 2017 r. jest prezesem fundacji Pałac Struga, motywacją do działania było studenckie marzenie o ocaleniu Pałacu i przywróceniu go do życia. Pierwotny plan zakładał, że w odrestaurowanym budynku powstanie hotel i restauracja.
Natychmiast przystąpiono do ratowania zabytku, który był tak zawilgocony, że w sieni wejściowej ze stropu wyrastały paprocie. Prace rozpoczęto więc od osuszania murów i stropów, a także wzmacniania konstrukcji, co zakończyło się w 2005 r. Jednym z największych wyzwań okazała się rozpoczęta w 2010 r. odbudowa zrujnowanej oficyny.
– Sama historia odbudowy jest niesamowita, bowiem właściciel otrzymali od konserwatora jedno (!) zdjęcie z 1974 roku, które było podstawą wykonania wszelki prac odtworzeniowych – podaje fundacja Pałac Struga.
Jak wyjaśnia pani Agnieszka, mimo poszukiwań nie udało się odnaleźć praktycznie żadnych innych materiałów, które pomogłyby w odtworzeniu oficyny. Pozyskano jedynie pojedynczy rysunek budowli z czasów, gdy dach był już spalony. Mimo tych trudności w 2011 r. udało się zakończyć remont oficyny – to właśnie tu, na tarasie, organizowany jest dziś m.in. Festiwal Lodów.
Przez lata prowadzono liczne prace naprawcze, m.in. montaż okien i drzwi, odtwarzanie ok. tysiąca metrów kwadratowych stropów oraz dachu wraz z więźbą. Ciekawostką jest fakt, że do prac przy tej ostatniej zatrudniono ekipę górali, którzy całokształt zadania wykonali ręcznie, stosując tradycyjne techniki.
W 2019 r. rozpoczęły się prace konserwatorsko-ratunkowe w sali balowej, których celem było m.in. ocalenie resztek barokowej kopuły z drewna. Co ciekawe, przy jej ratowaniu pracowali m.in. alpiniści oraz znany z poszukiwań legendarnego złotego pociągu Piotr Koper. 30 stycznia 2019 r. doszło do największego odkrycia – podczas przygotowywania mocowań korytarzy dla nowej kopuły, pod farbą i tynkiem odkryto wysoki na 1,9 m fryz obiegający całą salę, a na nim doskonale zachowane renesansowe malowidła ścienne (polichromie). Były to portrety 28 cesarzy, zarówno rzymskich, jak i późniejszych władców Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Natychmiast rozpoczęto prace zabezpieczająco-konserwatorskie przy polichromiach, które potrwają (ze względu na wielkość malowideł) jeszcze wiele lat.
– Pierwotnie planowaliśmy, że w Pałacu powstaną restauracja i hotel, jednak po tych odkryciach stwierdziliśmy, że byłoby to zbrodnią na obiekcie – tłumaczy pani Agnieszka. – Śmiejemy się, że pan Piotr Koper złotego pociągu nie znalazł, ale za to znalazł nam cesarzy.
Zobacz galerię: Perła Żeliszowa – niesamowita metamorfoza ruiny. Dawny kościół stał się miejscem wystaw i koncertów
Autor: Fundacja Twoje Dziedzictwo
Perła Żeliszowa pierwotnie była świątynią protestancką, co do dziś widać we wnętrzach. Niezwykła, owalna bryła budynku mierzy ok. 20 x 30 m.
Metamorfoza Pałacu Struga wciąż trwa. Ratowany jest park, ruszył remont elewacji
Choć imponująca metamorfoza Pałacu w Strudze trwa już od wielu lat, do jej zakończenia wciąż jest daleko. Jak przyznaje prezes fundacji Pałac Struga, samo pierwsze piętro wymaga około dekady dalszych prac konserwatorskich. Reszta obiektu wciąż jest badana, w tym przez przedstawicieli Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – trwa m.in. poszukiwanie kolejnych renesansowych malowideł. Równolegle toczą się prace konserwatorskie w sali balowej, a także remont frontowej elewacji. Przy tej okazji doszło do kolejnego pamiętnego odkrycia – pod betonowymi tynkami z początków XX w. znaleziono oryginalne tynki renesansowe. Jak ustalono, zachowały się one na ok. 30% elewacji – zostaną one odsłonięte i uzupełnione.
Jednocześnie trwa rewitalizacja otaczającego Pałac parku. Projekt nowego parku w stylu angielskim jest gotowy od dawna, jednak same prace są póki co na początkowym etapie. Powstały m.in. dwa klomby różane od strony ulicy, oczyszczono teren z zarośli, na części działki odtworzono trawę. Docelowo klomby mają powstać także m.in. w przestrzeni między pałacem a oficyną, gdzie dziś znajduje się parking. Fundacji udało się także odtworzyć ogrodzenie od strony ulicy. Reszty na razie brak, przez co na teren dostają się dziki, niszcząc już wykonane nasadzenia.
Obecnie nie ma już planów komercyjnego wykorzystania zabytku – fundacja skupia się wyłącznie na przywracaniu go do świetności. Pałac ma być miejscem edukacji historycznej (działa tu już niewielkie muzeum) oraz działalności kulturalnej. Jak podaje strona fundacji Pałac Struga, celem jest „przywrócenie kulturotwórczej roli pałacu”. Zwiedzanie Pałacu możliwe jest w każde lato, zaś cały dochód ze sprzedaży biletów przeznaczony jest na dalsze prace remontowe.
– Zostało jeszcze mnóstwo pracy, ale każda, nawet najmniejsza zmiana cieszy – podsumowuje pani Agnieszka. – Każdy może dołożyć cegiełkę, odwiedzając nas.
Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!
W naszym cyklu „Metamorfozy na Plus” odwiedzamy miejsca, w których współcześni wizjonerzy i inwestorzy przywracają do świetności dorobek swoich poprzedników. Do tej pory zwróciliśmy uwagę na:
- Perła Żeliszowa – od ruiny do zachwycającej ikony Dolnego Śląska. Zobacz metamorfozę Świątyni Sztuki i Światła
- Dom Izerski na Dolnym Śląsku. Niezwykła metamorfoza domu przysłupowego przy granicy z Czechami
- Imponująca renowacja w Baszni Dolnej. Z zaniedbanego przystanku powstała Galeria Kolejnictwa Stacja Basznia
- Dom frankoński na Pogórzu Kaczawskim. Uratowany w ostatniej chwili. Wokół zawaliło się już wszystko
- Metamorfoza fabryki „Wigencja”. Łódź przekształciła zaniedbaną fabrykę w nowoczesne centrum kultury
- Dom przysłupowy w Grabiszycach stał opuszczony. Po wzorcowej renowacji znów tętni życiem
- Młyn Maria na wrocławskim Nadodrzu. Otrzymał życie, którego tylko pozazdrościć
- Dworzec w Wolsztynie przeszedł metamorfozę! Jak odmienili go poznańscy architekci?
- Kamienica przy Pomorskiej we Wrocławiu. Metamorfoza przy użyciu skalpela?
- Puławska 51, Warszawa. Była pijalnia wód, warzywniak, piekarnia... Skończyło się na lodziarni
- Zamek w Mosznej. Droga od sanatorium dla nerwowo chorych do hotelu. Nadal dobrze działa na skołatane nerwy
- Tak zmieniła się Elektrownia Powiśle w Warszawie. Niegdyś zasilała Pałac Kultury, dziś przyciąga restauracjami i sklepami
- Zamek w Muszynie podniesiono z ruin po trzech stuleciach. Niezwykła metamorfoza zamku na górze Baszta
- Stara Cechownia kopalni Saturn w Czeladzi była ruiną. Po spektakularnej metamorfozie dostała nowe życie
- Barceló Warsaw Powiśle. Część dawnej elektrowni przeobraziła się w nowoczesny hotel pełen pamiątek przeszłości
- Stara Drukarnia w Szczecinie – kiedy magia historii spotyka się ze współczesnością
- Fabryka Porcelany w Katowicach. Jak poprzemysłowa ruina stała się architektoniczną perłą
- Metamorfoza oficyny dworskiej w Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Zmieniła się nie do poznania!
- Metamorfoza 120-letniej kamienicy w Bytomiu zaskakuje. Z budynku została tylko ściana frontowa
- Metamorfoza Cukrowni Żnin. W dawnych budynkach przemysłowych powstały hotel, restauracja, basen, sauny, kino
- Skarb ukryty pod tynkiem. Pocztowa 19 w Szczecinie – metamorfoza klimatycznego lokalu. Zobacz zdjęcia
- Luksusowy hotel Altus Palace we Wrocławiu działa w murach dawnego Pałacu Leipzigera. Zobacz przemianę zabytku
- 200-letni dom podcieniowy na Żuławach odzyskał blask po... rozbiórce i odbudowie
- Willa Lentza w Szczecinie. Od przepychu po miejsce twórczej pracy i sentymentalnych wspomnień szczecinian
- Obserwatorium Astronomiczne w Tymcach i jego przemiana. Ze starej wieży ciśnień powstała perełka Podkarpacia
- Stara Szwalnia w Lesznie zmieniła się w luksusowy apartamentowiec
- Urządzili dom w dawnej stajni na Dolnym Śląsku. Metamorfoza z niezwykłą historią
- Stary spichlerz w Gdańsku zyskał oszałamiające wnętrza. W co się zmienił?
- Stacja Kultury Pyskowice. Odnowiony dworzec zmienił się w przestrzeń kultury, sztuki i lokalnej aktywności
- Luksusowy hotel Altus Palace we Wrocławiu działa w murach dawnego Pałacu Leipzigera. Zobacz przemianę zabytku
- Tak wypiękniał dworzec PKP w Ożarowie Mazowieckim. Imponująca modernizacja z ekologią w tle
