To była pierwsza cementownia w Polsce. „Grodziec” i dostała pieniądze na rewitalizację
Autor: UM Będzin
Dwie oferty wpłynęły w przetargu na projekt rewitalizacji Cementowni Grodziec w Będzinie. Niszczejące od dziesięcioleci pozostałości po, unikatowej w skali Europy, Cementowni Grodziec mają szansę stać się lokalnym centrum kultury. Władze miasta opracowują projekt rewitalizacji tej postindustrialnej perełki. To była pierwsza cementownia w Polsce i piąta na świecie.
Spis treści
- Ruiny Cementowni Grodziec, niszczejąca postindustrialna perełka
- Szansa na rewitalizację Cementowni Grodziec w Będzinie
- Są dwie oferty na projekt rewitalizacji Cementowni Grodziec
- Dostali 72 mln zł dofinansowania do rewitalizacji Cementowni Grodziec
- Historia Cementowni Grodziec w Będzinie
- Postindustrialny obszar wpisany do rejestru zabytków
Ruiny Cementowni Grodziec, niszczejąca postindustrialna perełka
Monumentalne ruiny dawnej Cementowni Grodziec w Będzinie stanową obecnie raj dla miłośników urbeksowych klimatów. Cementownia Grodziec była pierwszą cementownią w Polsce i piątą na świecie. To był obiekt przemysłowy na miarę tamtych czasów, z którego czerpano spore korzyści. Wytwarzano tu cement portlandzki, bardzo potrzebny w XIX wieku. Niestety, mimo wielkich planów na zagospodarowanie tego terenu oraz zabytkowych obiektów, żaden z pomysłów nigdy nie został zrealizowany. Cementownia Grodziec z roku na rok była większa ruiną.
Wpisane w 2021 roku do rejestru zabytków poprzemysłowe perełki nie doczekały się nigdy żadnej rewitalizacji.
Szansa na rewitalizację Cementowni Grodziec w Będzinie
Plany rewitalizacji obiektu ogłosił wiosną 2024 roku Łukasz Komoniewski, prezydent Będzina.
Historyczny i wyjątkowy w skali Polski i Europy obiekt ma szansę stać się w ciągu najbliższych lat ośrodkiem lokalnego życia społecznego i gospodarczego oraz atrakcją turystyczną Będzina.
Pierwszy etap rewitalizacji zakłada m.in.: przekształcenie historycznego obiektu w Miejskie Centrum Kultury i Animacji. Powstanie tu m.in. kino plenerowe, sala teatralna, sala taneczno-gimnastyczna, biblioteka z czytelnią, restauracja – zapowiada prezydent Będzina.
Są dwie oferty na projekt rewitalizacji Cementowni Grodziec
W czerwcu 2024 roku miasto Będzin ogłosiło przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej dla planowanej rewitalizacji Cementowni.
26 lipca 2024 roku otwarto oferty firm, które chciałby wykonać dokumentację projektową dla tego przedsięwzięcia. Wpłynęły dwie oferty.
- PROBUD Firma Projektowo – Budowlana Tomasz Graf - 2 952 000,00 zł
- BBC Best Building Consultants - 2 424 699,00 z
Na razie miasto jeszcze nie wybrało wykonawcy. Wcześniej jednak złożyło też wniosek o unijne wsparcie dla swoich planów. Wniosek opiewał na 94 miliony złotych.
Dostali 72 mln zł dofinansowania do rewitalizacji Cementowni Grodziec
Dobre wiadomości są takie, że miastu właśnie przyznano aż 72 miliony złotych dofinansowania do tego projektu.
W ramach dofinansowanych projektów zaplanowano adaptację obiektów przemysłowych (silosów cementu, hali pakowni, młyna węglowego i transportera cementu) na miejskie centrum kultury i animacji. Powstaną tutaj m.in.: sala teatralna, budynek ośrodka kultury i animacji, siedziby lokalnych instytucji pozarządowych, kino letnie, sala taneczno-gimnastyczna, czytelnia i biblioteka, a także sale spotkań i szkoleniowe. W dalszej perspektywie planowane jest nawet uruchomienie muzeum przemysłu.
Istotnym działaniem dla całego Grodźca jest także rekultywacja zniszczonego terenu Cementowni (o powierzchni ponad 2,5 ha) i przekształcenie go w atrakcyjny teren zielony. Pozyskane dofinansowanie pozwoli przeprowadzić działania obejmujące wyburzenia elementów niebezpiecznych, przekształcenie ruin w konstrukcje dla pnączy i zieleni, zabezpieczenie następstw szkód górniczych, zabezpieczenie skarp i osuwisk, niwelację terenu, rekultywację i wymianę gruntu, utworzenie ścieżek, ukształtowanie stref np. półparkowej, półogrodowej i tarasów kaskadowych czy wykonanie systemu nawadniania z zasilaniem pomp (OZE).
Zgodnie z założonym we wniosku aplikacyjnym harmonogramem, rozpoczęcie pierwszych prac przypadnie na marzec 2025 roku – powiedział nam Łukasz Dytko, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Będzinie.
Powierzchnia Polski znowu urośnie za sprawą nowego lądu dla terminala T5 w Gdańsku
Aktualnie trwa przygotowanie projektu zakładającego m.in.: przekształcenie historycznego obiektu w Miejskie Centrum Kultury i Animacji (kino letnie, salę teatralną, salę taneczno-gimnastyczną, bibliotekę z czytelnią i restaurację).
Historia Cementowni Grodziec w Będzinie
Właścicielem i założycielem tego monumentalnego zakładu był Jan Ciechanowski. Była to pierwsza fabryka cementu uruchomiona na ziemiach polskich. Otwarto ją w 1857 r. w Grodźcu koło Będzina. Była to piąta z kolei fabryka cementu na świecie. W zakładzie w Grodźcu wypalanie klinkieru odbywało się w piecach szybowych, pracujących okresowo. Surowiec i klinkier przemielano w młynach żarnowych. Pierwsza produkcja wynosiła 3 tys. beczek po 164 kg, czyli około 490 ton na rok. W 1911 roku piece szybowe zastąpiono piecem obrotowym na metodę mokrą o wydajności dobowej 150 ton klinkieru. W owych czasach była to wielkość rekordowa.
W 1923 belgijski koncern Solvay wydzierżawił zakład, po czym w 1925 roku kupił go. Rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę przebudowa zakładu. W 1937 roku zakład wzbogacił się o trzecie źródło surowca, czyli kamieniołom Góra we wsi Strzyżowice. Przed wojną, w 1938 roku oddano do użytku piąty już piec obrotowy.
W latach 1945 - 1950 odbudowano zakład po wojnie. W 1955 roku w pobliskim Rogoźniku, uruchomiono kamieniołom, z którego transportowano surowiec kolejką linową.
W 1977 roku zezwolono na eksploatację przez kopalnię Grodziec filaru ochronnego pod cementownią. Po jego eksploatacji nie trzeba było długo czekać na negatywne skutki. Obiekty cementowni zaczęły pękać i niszczeć. Powodem było osiadanie gruntu. W lipcu 1979 roku zatrzymano produkcję. Część urządzeń zdemontowano i wywieziono do pobliskiej Cementowni Saturn. Od tej chili zakład popadał w ruinę. Tak jest do dziś.
Postindustrialny obszar wpisany do rejestru zabytków
Obiektem zachwycają się historycy i miłośnicy architektury przemysłowej. W 2021 roku decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach do rejestru zabytków wpisano zespół zabudowy Cementowni „Grodziec” wraz z nazwą zabytku „Cementownia Grodziec”, w skład którego wchodzą: budynek zbiorników szlamowych, 5 silosów, połączonych pomostem transportera cementu, wraz z „wieżą konwojera” – konstrukcją elewatorów cementu, przylegającą od strony zachodniej do silosa nr II (licząc od zachodu).
Czytaj też:
- W tej manufakturze w temperaturze 1000 stopni Celsjusza wypalają się fajansowe dzieła sztuki
- A4 do remontu. Najstarszą autostradę w Polsce czeka modernizacja
- Obejście Węgierskiej Górki. Przejechaliśmy nowymi tunelami i po najwyższej estakadzie. Zobaczcie zdjęcia i FILM
- Most kratownicowy we Włocławku czeka wkrótce kapitalny remont za kilkadziesiąt milionów złotych
