Zamek w Muszynie, czyli zabytek (częściowo) odbudowany. Kamienna baszta znowu góruje nad miastem
Autor: Fot. Arch. UMIGU Muszyna
Zamek ostatecznie odtworzono głównie na podstawie badań archeologicznych.
Zamek w Muszynie w województwie małopolskim, podniesiony z ruin po ponad 300 latach, dziś jest atrakcją turystyczną regionu. Odbudowę utrudnił fakt, że nie zachowały się żadne przedstawienia obiektu z czasów jego świetności. Czy mimo to efekt końcowy jest zadowalający?
Spis treści
- Historia zamku w Muszynie. Zniszczyły go wojny, pożary, katastrofy i czas
- Odbudowa z ruin. Gminie Muszyna udało się częściowo odtworzyć zabytek
- Architektura zamku w Muszynie. 14-metrowa baszta, dziedziniec i taras widokowy
- Najciekawsze inwestycje 2023 r. – Ranking Muratora
Historia zamku w Muszynie. Zniszczyły go wojny, pożary, katastrofy i czas
Patrząc dziś na zamek w Muszynie, aż trudno uwierzyć, że przez ponad trzy stulecia na wzgórzu nad miastem stały jedynie ruiny. Częściowa rekonstrukcja dokonana przez gminę Muszyna sprawiła, że mieszkańcy i turyści mogą dziś podziwiać odtworzoną basztę i dziedziniec, a także odwiedzić taras widokowy oraz kawiarnię. To jednak tylko fragmenty dawnej warowni, którą na przestrzeni wieków los wyjątkowo doświadczył.
Pochodzący najprawdopodobniej z XIV w. zamek w Muszynie jest dla nas w dużej mierze zagadką – źródeł pisanych na jego temat zachowało się niewiele, a źródeł ikonograficznych z czasów świetności zamku nie mamy wcale. Wiemy jednak, w jaki sposób budowla popadła w ruinę. Zaczęło się od katastrofy budowlanej w 1455 r., kiedy to na skutek błędów popełnionych przy budowie oraz erozji wzgórza doszło do zawalenia się znacznej części obiektu. Na domiar złego prowadzone prace naprawcze przerwał najazd Węgrów w 1474 r.
Odbudowa w stylu renesansowym zakończyła się dopiero w XVI w., jednak już pod koniec tego samego stulecia twierdza niemal doszczętnie spłonęła. Był to cios ostateczny – najprawdopodobniej już w połowie XVII w. zamek został opuszczony. U progu XXI w. można tu już było oglądać jedynie pozostałości murów i baszty.
Odbudowa z ruin. Gminie Muszyna udało się częściowo odtworzyć zabytek
Gmina Muszyna przez wiele lat snuła plany odbudowy zamku, jednak na przeszkodzie stał brak wiedzy oraz pieniędzy. Temu pierwszemu zaradzono, prowadząc w latach 2007–2013 szczegółowe badania archeologiczne i szukając źródeł historycznych na temat zamku. Dzięki odsłonięciu zasypanych ziemią fundamentów i fragmentów murów zdołano poznać pierwotne rozmiary zamku i jego rozkład. Nie udało się natomiast odnaleźć żadnych obrazów czy rysunków przedstawiających obiekt w pełnej krasie.
Problem braku środków na odbudowę udało się ostatecznie rozwiązać w okolicach 2018 r. dzięki pozyskaniu m.in. rządowego i unijnego dofinansowania. Z uwagi na brak źródeł ikonograficznych odtworzono nie tyle dawny wygląd zamku, co nasze wyobrażenie na jego temat, oparte jednak na wynikach badań archeologicznych. W latach 2020–2023 firma „BUDMEX” przeprowadziła roboty budowlane warte blisko 13,5 mln zł, zakończone uroczystym otwarciem zamku w Muszynie 30 września 2023 r.
- Zobacz galerię: Metamorfoza zamku w Muszynie
Autor: Fot. Arch. UMIGU Muszyna
Zamek ostatecznie odtworzono głównie na podstawie badań archeologicznych.
Architektura zamku w Muszynie. 14-metrowa baszta, dziedziniec i taras widokowy
W swojej pierwotnej formie zamek w Muszynie zbudowany był na planie prostokąta o wymiarach około 80 m na 20 m. Wyróżniały go przede wszystkim dwie baszty – po jednej od wschodu i od zachodu. Zachowały się też ślady po innych zabudowaniach znajdujących się tu na przestrzeni wieków – to m.in. pomieszczenia gospodarcze i budynki mieszkalne. Do momentu odbudowy w XXI w. dotrwały jedynie pozostałości murów oraz wieży wschodniej.
Po częściowej odbudowie zabytek składa się z:
- nadbudowanych pozostałości murów obronnych,
- odtworzonej 14-metrowej wieży wschodniej,
- dziedzińca z odtworzoną studnią oraz wyeksponowanymi fundamentami jednego z niezachowanych obiektów,
- sali wystawienniczej z tarasem widokowym na dachu,
- pomieszczeń gastronomicznych.
Główną atrakcją odtworzonego zabytku jest baszta, w której umieszczono pomieszczenia muzealne. Ze szczytu wieży można z kolei podziwiać okolicę. Kamienny obiekt o grubych murach jest masywny i nawet z oddali góruje nad miastem, co jest dla osób odwiedzających Muszynę atrakcją samą w sobie. Wygląd baszty oparto na jej zachowanych reliktach oraz wiedzy na temat podobnych obiektów z tego samego okresu. Cały obiekt dostępny jest do zwiedzania od wiosny do jesieni, natomiast w okresie zimowym można korzystać jedynie z dziedzińca oraz tarasu widokowego.
- Dowiedz się także: Stary spichlerz w Gdańsku zyskał piękne wnętrza. Zobacz wyjątkową przemianę
Najciekawsze inwestycje 2023 r. – Ranking Muratora
W ramach Rankingu Muratora dokonujemy subiektywnego wyboru najbardziej interesujących inwestycji 2023 r. Nasze jury bierze pod uwagę m.in. takie elementy jak użyteczność obiektu, walory estetyczne oraz innowacyjność. Spośród prezentowanych obiektów wybrane zostanie 7 najlepszych w każdej z następujących kategorii:
- najciekawsze inwestycje kolejowe
- najciekawsze inwestycje drogowe
- najciekawsze samorządowe obiekty użyteczności publicznej,
- najciekawsze renowacje zabytków przez samorządy.
Obiekty biorące udział w rankingu oraz listę zwycięzców zaprezentujemy na stronach murator.pl, muratorplus.pl oraz architektura.murator.pl.
