Zbiornik Wielowieś Klasztorna coraz bliżej. Kiedy zbudują zbiornik retencyjny na rzece Prośnie?
W rejonie Wielowsi, 20 km na południe od Kalisza, zaplanowano ogromny sztuczny zbiornik wodny. Jeszcze w latach 70. Teraz powracają plany jego budowy. Zbiornik Wielowieś Klasztorna był też jednym z elementów planowanej ochrony przeciwpowodziowej dorzecza Odry po powodzi w 1997 roku. Czy teraz się uda?
Spis treści
- Zbiornik Wielowieś Klasztorna był w planach po 1997
- Zbiornik Wielowieś Klasztorna- mapa
- Kalisz wciąż zagrożony
- Wody Polskie były bliskie rozpoczęcia budowy
- Jaki ma być zbiornik na rzece Prośnie?
- Co dale ze zbiornikiem retencyjnym Wielowieś Klasztorna?
Po katastrofalnej wrześniowej powodzi powracają plany ochrony przeciwpowodziowej sprzed lat. Co prawda Wielkopolskę tym razem żywioł w zasadzie ominął, ale rozpoczęła się dyskusja nad potrzebą ochrony zlewni rzeki Prosny. W 2010 r. wielka woda zalała część Kalisza. Zbiornik Wielowieś Klasztorna może zapobiec powtórnej powodzi w mieście i terenów położonych niżej w biegu rzeki.
Zbiornik Wielowieś Klasztorna był w planach po 1997
Zbiornik Wielowieś Klasztorna, którego projekt został odłożony na półkę już raz powrócił do łask po powodzi w 1997 r. Wtedy stał się jednym z elementów Programu dla Odry 2006. Zaplanowano bardzo wiele obiektów zwiększających ochronę przeciwpowodziową. Wiele z nich zrealizowano, w większości z dużym opóźnieniem. Jednym ze sztandarowych projektów w ramach tego programu był zbiornik Racibórz Dolny. Sprawdził się w 100% we wrześniu 2024 r. zatrzymując falę wezbraniową na Odrze i chroniąc m.in. Opole i Wrocław przed wylaniem rzeki. Niestety wiele planowanych w ramach programu inwestycji nie powstało. Należy do nich poprawa ochrony przeciwpowodziowej Lewina Brzeskiego, który niestety należał w tym roku do miast najbardziej poszkodowanych podczas powodzi. Ten fakt być może zrewiduje poglądy na temat potrzeby wybudowania zbiornika na Prośnie pod Wielowsią, także ujętego w tamtym programie. Jak widać zagrożenia, którym miał przeciwdziałać są nadal aktualne.
Zbiornik Wielowieś Klasztorna- mapa
Kalisz wciąż zagrożony
Prosna to nizinna leniwa rzeka meandrująca w szerokiej pełnej mokradeł dolinie. W czasie zwiększonych stanów wody rozlewa się na nadrzeczne łąki i pola a przy bardzo wysokich zagraża też terenom zabudowanym. Na największe szkody powodziowe są narażone miasta, m.in. Praszka, Grabów nad Prosną, Wieruszów, Kalisz. Największa z powodzi w ostatnich latach w zlewni Prosny wystąpiła w 2010 r. Znacznie ucierpiał wtedy Kalisz zalany w 10% powierzchni. Podmyte zostały ulice, zalane domy i firmy.
Jednym z powodów zagrożenia jest w regionie zbyt niskie zagospodarowanie hydrotechniczne. Brakuje m.in. akwenu, który chroniłby główne miasto regionu, Kalisz. Taką rolę miał pełnić zbiornik retencyjny Wielowieś Klasztorna.
Wody Polskie były bliskie rozpoczęcia budowy
W 2018 r. zaraz po powołaniu Państwowe Gospodarstwo Wody Polskie planowało inwestycję pod nazwą „zbiornik Wielowieś Klasztorna na rzece Prośnie”. Miała być realizowana w trybie przepisów ustawy o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych.
Studium wykonalności było opracowane jeszcze przed powołaniem Wód Polskich w 2016 r. a koszty przygotowania inwestycji do 2018 r. wynosiły blisko 100 mln. zł. Wykupiona została także część gruntów pod budowę. Była już wydana decyzja o warunkach zabudowy i decyzja środowiskowa RDOŚ w Poznaniu. Ostateczna decyzja była jednak uzależniona od pozyskania środków, m.in. z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych. Budowa nie ruszyła do dzisiaj.
Jaki ma być zbiornik na rzece Prośnie?
Sztuczne jezioro ma zalać dolinę Prosny na odcinku ok. 11 km od Nowej Kakawy, gdzie ma być 9-metrowa zapora po Giżyce. Zbiornik będzie miał kształt rogalika wygiętego łukiem na wschód. Ma zajmować maksymalnie 20 000 ha powierzchni i mieć pojemność powodziową 67,5 mln. m³ i normalną 48,8 m³. Jego średnia głębokość ma wynosić 2,8 m. Jeśli powstanie, będzie 20. pod względem pojemności sztucznym jeziorem w Polsce.
Co dale ze zbiornikiem retencyjnym Wielowieś Klasztorna?
Pod koniec września 2024 o plany budowy zbiornika zapytała ministra infrastruktury w interpelacji poselskiej posłanka PiS Lidia Czechak. Odpowiedzi w piśmie do marszałka Sejmu udzielił Przemysław Koperski, podsekretarz stanu w ministerstwie infrastruktury. Można w nim przeczytać m.in.
„W celu przyszłej realizacji inwestycji obejmującej budowę zbiornika Wielowieś Klasztorna na rzece Prośnie, przed jej rozpoczęciem konieczne jest przygotowanie odpowiednich dokumentów takich jak: aktualizacja studium wykonalności, wykonanie charakterystyki hydrologicznej rzeki Prosny oraz wykorzystaniem ww. dokumentów, opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej.
Kolejnym krokiem jest uzyskanie niezbędnych decyzji administracyjnych, w tym decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz decyzji wodnoprawnej, a następnie wystąpienie do Wojewody Wielkopolskiego z wnioskiem o wydanie pozwolenia na realizację inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowej. Proces przygotowania inwestycji ostatecznie określi nieruchomości, które są konieczne do zajęcia pod zbiornik. Uzyskanie pozwolenia jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia jakichkolwiek czynności związanych ze zmianą stanu prawno-własnościowego gruntów, wypłaty odszkodowań oraz przystąpienia do prac budowlanych.”
Opracowanie dokumentacji i pozyskanie zgód na budowę zaplanowano na 2026, a samą budowę na lata 2027 – 2029. Realizację według tych założeń warunkuje jednak możliwość pozyskania środków na ten cel. Jak na razie widać, że rząd nie odstępuje od planu budowy, ale może się ona przeciągnąć w czasie.
źródło: Wody Polskie, sejm.gov.pl
Pusty zbiornik Racibórz Dolny. Sprzątanie. Zdjęcia
Autor: Dorota Niećko
Racibórz Dolny. Ogromny zbiornik retencyjny działa. Zdjęcia zalanego terenu i zapory
