Bezpieczeństwo pożarowe dachów skośnych – normy i przepisy
Autor: SINIAT
Od strony poddasza więźbę powinna chronić przed działaniem ognia okładzina z płyt mineralnych, na przykład gipsowo-kartonowych
Bezpieczeństwo pożarowe dachów skośnych to jeden z najważniejszych aspektów projektowania budynków. Dobór odpowiednich materiałów i konstrukcji musi być zgodny z obowiązującymi normami i przepisami przeciwpożarowymi.
Spis treści
- Usytuowanie budynku a bezpieczeństwo pożarowe – wymagane odległości
- Jak przepisy definiują bezpieczeństwo pożarowe budynku?
- Kiedy nie obowiązują przepisy dotyczące bezpieczeństwa pożarowego?
- Izolacyjność ogniowa jako element bezpieczeństwa pożarowego
- Klasa odporności ogniowej a bezpieczeństwo pożarowe dachów
- Klasy palności
- Jak wysokość wpływa na bezpieczeństwo pożarowe budynków?
- Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe
- Odporność ogniowa dachów
Usytuowanie budynku a bezpieczeństwo pożarowe – wymagane odległości
Jeśli dom (a nawet tylko jego dach) jest sklasyfikowany jako rozprzestrzeniające ogień, aby zapewnić bezpieczeństwo pożarowe innych obiektów, powinien być oddalony co najmniej o 12 m od sąsiednich budynków. Odległość ta wzrasta do 16 m, jeśli także sąsiadujące budynki mają tak samo niekorzystną klasyfikację. Trzeba też pamiętać, że obowiązuje czterometrowa odległość takiego domu od granicy lasu znajdującego się na sąsiedniej działce, przy czym zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, za las uznaje się w tym przypadku grunt leśny Lś (ale nie Lz) lub teren leśny (według zapisu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego). Jeżeli znajduje się on także na działce, a budynek powstaje z elementów rozprzestrzeniających ogień, czyli mających klasę odporności pożarowej nie większą niż R60, odległość od granicy lasu powinna wynieść 12 m.
Jak przepisy definiują bezpieczeństwo pożarowe budynku?
Zgodnie z zapisami w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2012 roku o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, domy trzeba tak projektować i budować, żeby w razie pożaru zapewniały:
- zachowanie nośności konstrukcji przez określony w przepisach czas;
- ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu wewnątrz budynku;
- ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki i tereny;
- możliwość ewakuacji ludzi lub uratowania ich w inny sposób;
- uwzględnienie bezpieczeństwa ekip ratunkowych.
Polecany artykuł:
Kiedy nie obowiązują przepisy dotyczące bezpieczeństwa pożarowego?
Większość budowanych u nas budynków mieszkalnych ma nie więcej niż trzy kondygnacje naziemne. W związku z tym, zgodnie z warunkami technicznymi, nie dotyczą ich szczegółowe wymagania odnoszące się do ochrony pożarowej. Przepisy te nie obowiązują również w przypadku domów, które mają nie więcej niż dwie kondygnacje naziemne, kubaturę brutto do 1000 m3 i są przeznaczone na prowadzenie działalności usługowej, wytwórczej lub handlowej, nawet gdy są połączone z częścią mieszkalną, a także dla podobnych budynków o kubaturze do 1500 m3 przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku. Równie łagodnie prawodawcy potraktowali wolno stojące garaże ze stanowiskami dla nie więcej niż dwóch aut.
Izolacyjność ogniowa jako element bezpieczeństwa pożarowego
Jest ona zdolnością do zachowania własności użytkowych w czasie pożaru ustalaną w warunkach laboratoryjnych podczas nagrzewania jednej strony elementu i obserwowania, co się dzieje po stronie nienagrzewanej. Wynikiem przeprowadzonych badań jest czas (tF) w minutach, jaki mija od rozpoczęcia eksperymentu do osiągnięcia przez dany materiał lub element stanu granicznego.
W przypadku izolacyjności ogniowej za stan graniczny uznaje się moment, w którym badany obiekt przestaje pełnić funkcje oddzielające i następuje przekroczenie temperatury powierzchni nienagrzewanej. Stan graniczny określa się również dla szczelności ogniowej i zostaje on osiągnięty, gdy tylko obiekt przestaje pełnić funkcje oddzielające, w efekcie czego na powierzchni nienagrzewanej obserwowane są płomienie lub szczeliny. Jeśli badany obiekt straci wytrzymałość mechaniczną i ulegnie zniszczeniu, można uznać, że osiągnął stan graniczny w zakresie swojej nośności.
Klasa odporności ogniowej a bezpieczeństwo pożarowe dachów
Specjalne placówki naukowe prowadzą badania palności różnych produktów i konstrukcji, ustalając ich klasę odporności ogniowej.
Klasa taka składa się z liter i cyfr. Litery oznaczają:
- R – nośność ogniowa - zdolność elementu do zachowania nośności w rezultacie pożaru;
- E – szczelność ogniowa – zdolność powstrzymania rozprzestrzeniania się ognia w czasie pożaru;
- I – izolacyjność ogniowa - zdolność powstrzymania rozprzestrzeniania się ciepła pochodzącego od ognia.
Cyfry określają natomiast czas podawany w minutach: 10; 15; 20; 30; 45; 60; 90; 120; 180; 240 lub 360 min.
Przykładowy zapis klasy może wyglądać tak – REI 120. Po jego rozszyfrowaniu wiemy, że dany produkt lub element zachowa nośność ogniową, zapewni szczelność ogniową i izolacyjność ogniową przez co najmniej 120 minut.
Klasa może dotyczyć tylko jednego lub dwóch z trzech wymienionych wyżej kryteriów. Są więc nie tylko klasy REI, ale też EI, E, RE lub I.
Klasyfikacja w zakresie odporności ogniowej elementów budynków może też dotyczyć:
- dymoszczelności S,
- promieniowania W,
- samozamykalności C,
- odporności na „pożar sadzy” G,
- zdolności do zabezpieczenia ogniochronnego K.
Wymagania związane z ochroną przeciwpożarową budynków są zawarte w następujących aktach prawnych:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. ‒ Prawo Budowlane;
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych;
- Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej;
- Ustawa z dnia 27 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej;
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. „W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”;
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. „W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów”;
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. „W sprawie zasad uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej”;
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2010 r. „W sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych”;
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 lipca 2003 r. „W sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego”.
Klasy palności
Klasyfikację materiałów na niepalne, niezapalne, trudno zapalne, łatwo zapalne, niekapiące, samogasnące, intensywnie dymiące wprowadza norma PN-EN 13501-1. Przykładowo – materiał niepalny może mieć klasę A1; A2-s1,d0; A2-s2,d1 lub A2-s3,d2, a łatwo zapalny – D-s2,d0-d2; D-s3,d0-d2; E-d2; E lub F.
A, B, C, D, E i F to klasa palności, z czego najwyższa to A1 oznaczająca materiał niepalny, niebiorący udziału w pożarze. Symbol s oznacza klasę emisji dymu – od s0 (brak dymu) do s3 (intensywna emisja dymu). Litera d informuje o droppingu, a d0 oznacza brak płonących kropli.
Polecany artykuł:
Jak wysokość wpływa na bezpieczeństwo pożarowe budynków?
W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadzono następujący podział budynków na grupy wysokości:
- niskie (N) – do 12 m włącznie ponad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji N nadziemnych włącznie;
- średniowysokie (SW) – ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji naziemnych włącznie;
- wysokie (W) – ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie;
- wysokościowe (WW) – powyżej 55 m nad poziomem terenu.
Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe
Ustanowiono 5 klas odporności pożarowej budynków lub ich części podanych w kolejności od najwyższej do najniższej i oznaczonych literami: „A”, „B”, „C”, „D”, „E”
Dobór odpowiedniej klasy odporności pożarowej budynku odbywa się na podstawie:
- dla budynków ZL (mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej) : kategorii zagrożenia ludzi (ZLI, ZLII, ZLIII, ZLIV, ZLV) oraz wysokości budynku (N, SW, W, WW);
- dla budynków PM i IN (pomieszczenia magazynowe, fabryczne, garaże, pomieszczenia techniczne, rozdzielnie energetyczne, węzły ciepłownicze, hydrofornie oraz pomieszczenia inwentarskie): wielkości maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego (Q) oraz wysokości budynku (N, SW, W, WW).
Klasa odporności pożarowej może być obniżona, jeśli w budynku znajdują się stałe, samoczynne urządzenia gaśnicze – wodne. Wyjątek dotyczy budynków kategorii ZL – W i WW.
Podkategorie budynków mieszkalnych
ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób, niebędących ich stałymi użytkownikami. Nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się.
ZL II – takie same, ale przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się.
ZL III – użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i II.
ZL IV – mieszkalne.
ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i II.
Tabela. Klasy odporności pożarowej dla budynków kategorii ZL
| Kategoria | Klasa odporności pożarowej | |||
|
Budynki niskie [N] |
Budynki średnio-niskie [SN] |
Budynki wysokie [W] |
Wysokościowce [WW] |
|
| ZL I | B | B | B | A |
| ZL II | B | B | B | A |
| ZL III | C | B | B | A |
| ZL IV | D | C | B | B |
| ZL V | C | B | B | A |
Polecany artykuł:
Tabela. Minimalne klasy odporności ogniowej dla dachów skośnych
| Klasa odporności pożarowej budynku | Klasa odporności ogniowej | |
| Więźba | Pokrycie | |
| A | R30 | RE30 |
| B | R30 | RE30 |
| C | R15 | RE15 |
| D | ‒ | ‒ |
| E | ‒ | ‒ |
Odporność ogniowa dachów
W przypadku dachów skośnych najważniejszym kryterium dotyczącym ochrony przeciwpożarowej jest nośność ogniowa, o czym mówi norma PN-EN 1363-1:2012. Jeśli nośność ta nie zostanie zachowana, pozostałe kryteria – szczelność (E) lub izolacyjność ogniowa (I), przestają już mieć znaczenie. Nie zostaną bowiem spełnione.
Zgodnie z polskimi przepisami, w przypadku dachów izolacyjność ogniowa nie jest kryterium wymaganym, co nie znaczy że nie powinno się jej brać pod uwagę na etapie projektowania i wykonywania dachów skośnych.
Norma PN-EN 13501-2:2016-07 ustala dla dachów następujące klasy odporności ogniowej:
- jeśli dach w razie pożaru nie ma spełniać funkcji oddzielającej: R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 i R 360;
- jeśli dach w razie pożaru ma spełniać taka funkcję: RE 20, RE 30, RE 60, RE 90, RE 120, RE 180, RE 240, REI 15, REI 20, REI 30, REI 45, REI 60, REI 90, REI 120, REI 180, REI 240.
Metody badań odporności ogniowej omawiają normy PN-EN 1365-2 oraz PN-EN 1365-3.
Konstrukcja dachu skośnego nie może mieć klasy odporności ogniowej mniejszej niż R 30, a jego pokrycie RE 30.
Poddasze użytkowe przeznaczone na cele mieszkalne lub biurowe powinno być oddzielone od palnej konstrukcji i palnego przekrycia dachu przegrodami o klasie odporności ogniowej w budynku niskim ‒ EI 30, w średnio wysokim i wysokim – EI 60.
Przepis ten obowiązuje w budynkach ZL III, ZL IV i ZL V, w których zastosowano drewnianą konstrukcję dachu lub przynajmniej jedna z warstw przekrycia dachu jest palna.
Konieczne jest wtedy zaizolowanie więźby wełną mineralną i zabudowa skosów na przykład płytami g-k, zamiast drewnianą boazerią. Ochrona tego typu powinna być uwzględniona nawet wtedy, gdy dach pokryty ma być materiałem niepalnym.
Pokrycie dachu o powierzchni większej niż 1000 m2 nie powinno rozprzestrzeniać ognia, a palna izolacja cieplna – jeśli będzie zastosowana - powinna być oddzielona od wnętrza budynku przegrodą o klasie odporności ogniowej nie niższej niż RE 15.
Za pokrycia dachowe nierozprzestrzeniające ognia uznawane są te klasy BROOF, badane zgodnie z Polską Normą PN-ENV 1187, badanie 1 oraz te klasy BROOF (t1), uznane za spełniające wymagania w zakresie odporności wyrobów na działanie ognia zewnętrznego, bez potrzeby przeprowadzenia badań, których wykazy zawarte są w decyzjach Komisji Europejskiej publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
