Dach z blachy miedzianej

Kompletne pokrycia dachowe wykonane z blach miedzianych stosuje się rzadko i praktycznie tylko w przypadku ważnych, również pod względem architektonicznym i użytkowym, obiektów. Potwierdza to także historia - dachy z blachy miedzianej mają stare kościoły, pałace oraz rezydencje. Często też pokrywano tym materiałem jedynie wyeksponowane fragmenty, jak gzymsy, wieżyczki czy lukarny.

W zależności od charakteru i wielkości pokrycia dachowego stosuje się odpowiednio formowane pasy lub kształtki z blachy miedzianej o różnych formach i wielkościach. Od niedawna wykorzystywane są również tłoczone w blasze miedzianej dachówki - pojedyncze lub w formie modułów i paneli.
Niewątpliwą zaletą pokrycia dachowego z blachy miedzianej jest jego trwałość, szczelność i niewielki ciężar, a także fakt, że przez cały okres jego użytkowania, tj. około 300 lat, nie wymaga ono żadnej konserwacji.

Blacha dachowa w postaci pasów pokryciowych

Pasy pokryciowe (potocznie szary, z niem. scharen) są najpopularniejszymi elementami stosowanymi do krycia dużych powierzchni dachów. Ich najczęściej powtarzaną cyklicznie szerokość narzuca zazwyczaj architekt, choć zależy ona również od technologii produkcji taśm i blach, i wynosi najczęściej 300-600 mm. Przekroczanie szerokości 600 mm jest niewskazane. Nowe metody przygotowywania pasów z blachy miedzianej, przy pomocy specjalnych automatycznych profilarek, umożliwiają profilowanie elementów bezpośrednio na budowie w długościach montażowych, ograniczonych jedynie wydłużeniem liniowym miedzi. Współczynnik rozszerzalności liniowej 10-metrowego odcinka materiału przy różnicy temperatur od -20 do 80°C wynosi bowiem 22,8 mm. Dlatego też długość pojedynczego pasa pokrycia dachowego nie powinna przekraczać 9 m lub jego wykonanie i montaż muszą ten fakt uwzględniać. Chodzi przede wszystkim o to, by wszelkie połączenia poprzeczne miały odpowiednią głębokość i zakład, a sam pas blachy dachowej zamontowany był tak, aby możliwe było jego wydłużenie. W przeciwnym razie szybko może nastąpić uszkodzenie mocowania lub struktury pasa pokrycia dachowego.

Nowa generacja automatycznych lub półautomatycznych urządzeń profilujących opisywane pasy umożliwia dodatkowo profilowanie po krzywej, najczęściej o promieniu 2500 mm. Stwarza to dodatkowe możliwości szczelnego i bardzo estetycznego krycia powierzchni obłych lub wklęsłych. Płaty pokryciowe z blachy miedzianej są najczęściej łączone na tzw. rąbek, zarówno na połączeniach wzdłużnych, jak i poprzecznych. Rozwiązanie to może występować w wielu wersjach: jako rąbek stojący lub leżący, pojedynczy lub podwójny. Połączenia wzdłużne wykonujemy jednak zawsze na rąbek stojący, natomiast poprzeczne - na leżący. Zamknięty rąbek stojący, zarówno pojedynczy, jak i podwójny, powinien mieć minimalną wysokość 25 mm. Płaty pokryciowe występują również w tzw. kryciu na listwie. Rozwiązanie to spotykane jest przede wszystkim we Francji i Belgii. Różni się od tradycyjnych metod na rąbek tym, że wzdłużne krawędzie płatów zawijane są na listwie przybijanej dodatkowo do połaci dachowej.

Płaty pokryciowe nie są bezpośrednio przytwierdzane do połaci dachowej. Elementami mocującymi są w tym przypadku żabki mocujące. Stosuje się je zarówno na rąbku stojącym, jak i leżącym, wzdłużnym i poprzecznym. Wymiar tego typu akcesoriów zależy od wysokości rąbka oraz tego, czy jest on pojedynczy, czy podwójny. Odległość pomiędzy poszczególnymi żabkami na rąbku poprzecznym leżącym nie może być większa niż 30 cm, natomiast w przypadku rąbka wzdłużnego - nie powinna być większa niż 50 cm.
Pokrycie dachowe wykonane z płatów pokryciowych mocowane jest najczęściej na pełnym deskowaniu, stanowiącym tzw. podkład. Do deskowania należy użyć desek lub sklejki z drewna iglastego, a jeśli elementy te są impregnowane środkami grzybobójczymi, owadobójczymi czy ogniochronnymi, to środki te nie mogą działać agresywnie na miedź. Zaleca się, aby grubość desek wynosiła co najmniej 25 mm, a sklejki - co najmniej 18 mm. Pomiędzy deskowaniem a pokryciem wskazane jest zastosowanie tzw. warstwy oddzielającej. Poprawia ona właściwości dylatacyjne i izolacyjne - eliminuje przynajmniej częściowo hałas powstający przy opadach gradu, silnego deszczu i wiatru. Zabezpiecza również blachę dachową przed korozją metaliczną mogącą powstać np. między główkami stalowych gwoździ mocujących deskowanie a pokryciem. Warstwa oddzielająca może być wykonana z włókniny lub folii, najlepiej paroprzepuszczalnej, wzmacnianej włóknem, lub ze specjalnej siatki z tworzywa sztucznego o gęstym, niejednorodnym splocie o grubość od 2 do 12 mm.

tab. Szerokość płatów pokryciowych i odległość mocowania żabek

Nie zaleca się stosowania papy ze związkami bitumów. Według niektórych specjalistów kontakt miedzi z bitumami może spowodować tzw. korozję bitumiczną, która znacznie skraca żywotność miedzianego pokrycia. Warstwę oddzielającą należy stosować bezwzględnie na tych fragmentach pokryć, które leżą bezpośrednio na powierzchniach betonowych, murach, ścianach i deskowaniu z desek drewna liściastego. Bardzo istotną kwestią jest także dobra wentylacja dachu – jej skuteczność ma duży wpływ na trwałość pokrycia, nawet jeśli jest ono wykonane z blachy miedzianej.

Elementy o mniejszych wymiarach

Przytoczone wyżej zasady przygotowania podkładu pod blachę miedzianą mają w całości zastosowanie również w przypadku innych, mniejszych elementów pokryciowych wykonanych z blachy miedzianej: różnego rodzaju kształtek, formatek czy paneli dachówkowych. I choć zasadniczo odmienne jest mocowanie tego typu produktów, należy zadbać o to, aby podłoże zostało starannie przygotowane. Do krycia mniejszych powierzchni połaci dachowych, a szczególnie wieżyczek, hełmów i kopuł, oraz do pokrywania fragmentów elewacji czy obijania boków konstrukcji dachowej stosuje się często prostokątne lub kwadratowe płytki układane w tzw. karo lub metodę krycia schodkowego. Odpowiednio wykonana płytka ma tak zagięte krawędzie, by po jej prawidłowym położeniu i umocowaniu (oczywiście gwoździami miedzianymi), nawet na wklęsłych i wyoblonych powierzchniach uzyskać szczelne pokrycie.

Rybia łuska

Mocno wyoblone powierzchnie pokrywa się często tzw. rybią łuską. Jest to szczególny rodzaj formatki, wycinanej i wyklepywanej ręcznie. Wyklepywane były nie tylko garby zapewniające jej dobrą szczelność, ale często także drobne symbole ozdobne, jak np. zarys lilijki. Zarówno garby uszczelniające, jak i zarys ornamentu pełniły funkcję dodatkowego usztywnienia danego elementu i sprawiały, że lepiej przylegał on do podkładu. Obecnie o ręcznym przygotowywaniu tego typu elementów raczej nie ma mowy. Są one produkowane maszynowo, ale najczęściej tak, by stwarzały pozory niedopracowania i niedokładności. Rybie łuski są zwykle stosowane przy rekonstrukcji i odnawianiu zabytków. Mocowanie elementów do podkładu odbywa się za pomocą gwoździ miedzianych poprzez wcześniej przygotowane otwory.

Dachówka miedziana

Na współczesnych dachach coraz częściej pojawiają się miedziane dachówki, i to zarówno w formie pojedynczych elementów, jak i w postaci modułów czy paneli. Jest to pokrycie lekkie i trwałe, ale nie tak szczelne, jak w przypadku płatów pokryciowych. Tego rodzaju pokrycie dachowe jestjednak bardzo dekoracyjne.

Dachówkę miedzianą i panele miedzianej dachówki układa się najczęściej na niskich łatach grubości 25-30 mm, mocowanych do tradycyjnych kontrłat. Podkład stanowi deskowana w całości połać dachowa, choć dla bezpieczeństwa dobrze jest deskowanie pokryć warstwą oddzielającą, np. z paroprzepuszczalnej, wzmacnianej folii dachowej. Elementy tego typu mocuje się gwoździami miedzianymi bezpośrednio do wspomnianych łat. Każda następna dachówka przykrywa miejsce mocowania elementu poprzedniego. W związku z tym, iż miedziana dachówka oraz miedziane panele dachówkowe nie mają na całej swej powierzchni podparcia, chodzenie po takim dachu jest prawie niemożliwe. Istotne jest więc, aby zadbać o zamocowanie odpowiednio gęsto ułożonych haków bezpieczeństwa, w które, w razie konieczności wykonania jakichkolwiek prac naprawczych, w każdej chwili wczepić można drabinę dekarską czy zawiesić na nich pomost dekarski.

Inne artykuły na temat pokryć dachowych dostępne są w Informatorze Budowlanym - murator

Zobacz galerię 2 zdjęcia

Autor: Protec

Dach pokryty blachą miedzianą na rąbek stojący

redakcja Informatora Budowlanego i Instalacyjnego