Montaż okna w dachu płaskim. Rodzaje i charakterystyka okien

Okna w dachu płaskim nie należą do popularnych rozwiązań. Jednak do łask wracają domy z kostki oraz inne projekty wykorzystujące taki rodzaj konstrukcji dachu. W niektórych budynkach naturalne oświetlenie można uzyskać, montując okna wyłącznie od góry. W innych przypadkach okno w dachu płaskim stanowi oryginalny sposób na doświetlenie wnętrza. Ze względu na konstrukcję, jak i umiejscowienie, taka stolarka okienna wymaga precyzyjnego montażu oraz starannego uszczelniania, co umożliwi uniknięcie strat ciepła oraz przedostawania się wilgoci.

Spis treści

1. Charakterystyka i dobór okien do dachów płaskich
2. Sposób otwierania
3. Sposoby osadzania okna
4. Materiały uszczelniające i akcesoria montażowe
5. Opis montażu okna na pokryciu - krok po kroku
6. Najczęstsze błędy podczas montażu i ich skutki
7. Mycie i konserwacja okien
8. Podsumowanie

W nowoczesnej architekturze coraz częściej dominuje geometryczna bryła, która powoli przestaje być kojarzona z PRL-owskimi domami z kostki. Płaski dach, jaki towarzyszy tego rodzaju projektom, ma dużo korzyści, m.in. zapewnia większą powierzchnię wnętrz, w przeciwieństwie do dachu spadowego, a ponadto można go zagospodarować pod dodatkowy taras lub ogródek (dachy zielone). Wiele osób decyduje się również na nowoczesne dobudówki z płaskim dachem do starych domów w celu odświeżenia wyglądu klasycznego budynku.

Sposobem na doświetlenie pomieszczeń w takim przypadku jest montaż okien przeznaczonych do dachów płaskich. Rozwiązanie to sprawdzi się zarówno jako główne, jak i dodatkowe źródło światła – wówczas okno można umieścić nad stołem, biurkiem do pracy lub strefą wypoczynkową.

Z uwagi na pewne wady dotyczące konstrukcji dachu płaskiego, w tym bardziej skomplikowane kwestie hydroizolacji, montaż okien na tego rodzaju konstrukcji wymaga precyzji ze strony dekarza oraz starannie dopasowanego uszczelnienia. Im mniejszy kąt nachylenia dachu, tym większe prawdopodobieństwo powstania mostków termicznych, a także trudniejsze odprowadzanie wody. Błędy przy instalacji mogą w późniejszym czasie prowadzić do nieszczelności oraz dużych strat dla właściciela budynku.

Charakterystyka i dobór okien do dachów płaskich

Montaż okien do dachów płaskich jest możliwy na dachach o nachyleniu poniżej 15°, a także całkowicie płaskich. O instalacji tego rodzaju stolarki okiennej decyduje stan i wytrzymałość konstrukcji nośnej dachu. W zasadzie możliwe jest założenie okna zarówno na istniejących już stropodachach, które wymagają modernizacji, jak i tych nowych. Coraz częściej montowane są również okna stałe lub wyłazowe na dachach zielonych.

Okna do dachu płaskiego muszą wyróżniać się dużą wytrzymałością, zwłaszcza jeśli chodzi o warunki atmosferyczne panujące w naszej szerokości geograficznej. Zalegający zimą śnieg, deszcz oraz wilgoć nie mogą być przyczyną jakiejkolwiek nieszczelności.

Oprócz tego coraz częściej stosuje się powyższe rozwiązania w domach energooszczędnych i pasywnych, dlatego nowoczesne okna do dachów płaskich są odpowiednio przystosowane do potrzeb nowego budownictwa.

Wśród najważniejszych właściwości okien przeznaczonych do dachów płaskich wyróżnia się m.in.:

• 3-szybowe pakiety, w których współczynnik przenikania ciepła nie przekracza 0,7 W/(m²K);
• hartowane szkło zewnętrzne;
• szyby o grubości co najmniej 4 mm (coraz częściej jest to 6 mm);
• szyby klejone od wewnątrz o klasie P2A i P4A;
• izolowane profile ościeżnicy wykonane z twardego, wielokomorowego PVC;
• izolacyjność akustyczna na poziomie poniżej 40 dB;
• podwyższona odporność na wilgoć;

Oprócz tego często dostępne są takie opcje, jak:

• powłoka „easy clean” ułatwiająca czyszczenie okna;
• sterowanie elektryczne;
• czujnik deszczu;
• konstrukcja „walk-on”;
• możliwość montażu akcesoriów: kopuł z poliwęglanu, markiz, rolet, taśm LED itp.;
• możliwość zintegrowania z panelem słonecznym, z którego pobierana jest energia do otwierania i zamykania okna.

Okna montowane na dachu płaskim różnią się wyglądem, funkcjonalnością oraz przeznaczeniem. W zależności od potrzeb użytkowych budynku, a także parametrów fizycznych można wybrać jeden z wielu dostępnych na rynku wariantów.

Przeczytaj również:

• Świetliki łukowe w hali przemysłowej. Rodzaje świetlików i zasady ich montażu
• Okna do dachu płaskiego z płaskim modułem szklanym

Okna z płaskim modułem szklanym

Ze względu na całkowicie płaską powierzchnię stosuje się je w przypadku dachów o nachyleniu min. 2°. Przy nachyleniu wynoszącym 0° wymagana jest specjalna izolowana obudowa, składająca się z izolowanej ramy oraz podwójnego lub potrójnego pakietu szybowego.

Odpowiednio zlicowane z zabudową dachu okna są niewidoczne i nie wystają ponad jego powierzchnię. Dzięki temu podkreślają nowoczesny charakter budynku i doskonale wpisują się w minimalistyczny styl architektoniczny. Zewnętrzna szyba najczęściej jest wyposażona w specjalną powłokę antyrefleksyjną oraz ułatwiającą czyszczenie. 

Okna z kopułą poliwęglanową

Nadają się do montażu w dachach o nachyleniu od 0°. Okno wzmocnione jest kopułą wykonaną z poliwęglanu o wysokiej odporności na uderzenia, uszkodzenia w wyniku opadów atmosferycznych, a także włamania. Alternatywę stanowią kopuły akrylowe o niższej wytrzymałości mechanicznej. Charakterystyczny wypukły kształt zewnętrznej powłoki w naturalny sposób umożliwia spływanie wody i roztopionego śniegu.

Ewentualna markiza montowana jest pod kopułą, co stanowi dodatkowe zabezpieczenie osłony. W celu zapewnienia większej prywatności warto rozważyć montaż kopuły matowej. 

Okna wyłazowe

Można je stosować przy całkowicie płaskich dachach. Wyróżniają się dużym stopniem użytkowości, gdyż umożliwiają swobodne wyjście na zewnątrz. Kąt otwarcia skrzydła wynosi tu od 60 do 80° (w zależności od modelu). Takie okna można dodatkowo wyposażyć w kopułę zewnętrzną dla uzyskania jeszcze większej funkcjonalności. Mechanizm otwierania skrzydła opiera się zazwyczaj na sprężynach gazowych.

Dodatkowy montaż na ramie XRD pozwala na stworzenie wyższej podstawy – takie rozwiązanie sprawdza się m.in. w przypadku zielonych tarasów lub innego zagospodarowania dachu. 

Okna oddymiające

Tego typu rozwiązanie może być stosowane wraz z kopułą lub bez, a więc zarówno na dachach płaskich, jak i o nachyleniu powyżej 0°. Okna oddymiające sprawdzają się zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej, jak również w budynkach mieszkalnych i jednocześnie stanowią uzupełnienie systemu przeciwpożarowego. W przypadku wybuchu pożaru okno automatycznie otwiera się, umożliwiając upust dymu oraz gazów, tym samym ułatwiając ewakuację ludzi z budynku.

Do tarasów na dachu dostępne są również okna do specjalnego zastosowania. Jednym z wariantów jest m.in. okno z możliwością chodzenia po nim, nazywane również „walk-on”. Jego konstrukcja jest zbliżona do wariantu płaskiego z modułem szklanym, jednak w tym przypadku jest ona znacznie wzmocniona, tak by swobodnie mogła na nim stanąć osoba dorosła. Dodatkowo szybka laminowana z antypoślizgową powłoką zapewnia bezpieczeństwo i ochronę przed upadkiem.

Sposób otwierania

Okna dachowe przede wszystkim umożliwiają doświetlenie wnętrza, jednak pełnią także funkcję wentylacyjną, zwłaszcza jeśli stanowią jedyne okna w pomieszczeniu. Z kolei w przypadku okien wyłazowych są one jednocześnie wyjściem na dach.

Producenci oferują różne sposoby otwierania okien dachowych:

• manualny – otwierane ręcznie (w przypadku okien wyłazowych) oraz za pomocą drążka (tylko uchylnie);
• elektryczny – otwierane zdalnie za pomocą pilota, klawiatury lub smartfona. Mechanizm opiera się na pracy siłowników elektrycznych. Wymagane jest poprowadzenie przewodów. Okna sterowane w ten sposób często wyposażone są w czujniki deszczu.

Dodatkowo na oknach wyłazowych można zamontować zamek chroniący przed otwarciem przez nieupoważnione osoby.Alternatywę dla okien otwieranych stanowią warianty nieotwierane. Te drugie sprawdzają się zwłaszcza na korytarzach, klatkach schodowych oraz wszędzie tam, gdzie okno nie musi służyć wymianie powietrza.

Sposoby osadzania okna

Precyzyjny montaż stolarki okiennej gwarantuje szczelność oraz uniemożliwia przedostanie się wilgoci z zewnątrz. Okno przystosowane do dachu płaskiego można osadzać na trzy sposoby:

• bezpośrednio na pokryciu – okno montowane jest bezpośrednio nad wyciętym otworem. Zanim to nastąpi, na zagruntowanej powierzchni wokół otworu należy rozłożyć warstwę papy podkładowej (samoprzylepnej), a następnie dogrzać powierzchnię. Na roztopionej warstwie osadza się okno i mocuje za pomocą wkrętów. Następnie całość trzeba doszczelnić dodatkową warstwą papy;
• na ramie montażowej – ten sposób stosowany jest w celu podniesienia okna, np. w przypadku zielonego dachu. Można wykorzystać tu gotową ramę od producenta lub wykonać ją samodzielnie z drewnianych belek. Wysokość ramy powinna odpowiadać grubości warstwy termoizolacyjnej. Innym sposobem na podniesienie dachu przy bardzo niewielkim nachyleniu jest montaż kołnierza uszczelniającego na drewnianej obudowie z ociepleniem;
• w konstrukcji nośnej – podobnie jak inne okna połaciowe te przeznaczone do dachu płaskiego mogą być montowane na łatach przed ułożeniem pokrycia dachu.

Materiały uszczelniające i akcesoria montażowe

W montażu okna na dachu płaskim szczególnie istotne jest prawidłowe wykonanie uszczelnienia. Najpopularniejszym i zarazem najskuteczniejszym materiałem izolacyjnym wykorzystywanym w instalacji stolarki okiennej jest papa. Do doszczelnienia przy montażu okna stosuje się warstwy papy samoprzylepnej podkładowej oraz papy samoprzylepnej wierzchniego krycia.

W przypadku pap samoprzylepnych nie ma ryzyka uszkodzenia profili wyciekającym bituminem, co zdarza się przy użyciu pap termozgrzewalnych lub klejonych lepikiem. Po ogrzaniu materiału aktywowana jest samoprzylepna właściwość, która zapewnia lepsze połączenie z podłożem. Papę kładzie się zarówno przed ułożeniem okna, jak i po jego montażu, przytwierdzając pasy z papy na całym obwodzie styku okna, wywijając je na ramy okienne.

Dociśnięcie pokrycia do okna umożliwiają specjalne listwy montażowe, instalowane wzdłuż górnej krawędzi papy, które w niektórych modelach dostępne są wraz z oknami. Jeśli jednak pokrycie dachu wykonane jest z innego materiału, np. blachy miedzianej lub cynkowo-tytanowej, wówczas należy zaopatrzyć się w specjalne profile łączące ościeżnicę z pokryciem.

Do montażu okien niezbędne będą również następujące materiały i akcesoria:

• płyta OSB – stosowana do obramowania otworu na okno umożliwia dodatkową ochronę pokrycia dachu oraz ramy okna;
• grunt pod papy – do przygotowania powierzchni przed pokryciem jej materiałem izolacyjnym;
• materiały wykończeniowe do obudowy okna po wewnętrznej stronie – najczęściej sprawdzają się tu płyty gipsowo-kartonowe;
• narzędzia – m.in. nagrzewnica elektryczna lub palnik gazowy, wiertarka, zestaw wkrętów do montażu okien, nóż do cięcia papy, poziomnica, miara.

Opis montażu okna na pokryciu - krok po kroku

Montaż okna w stropodachu w teorii jest prostszy niż na dachu skośnym. Jednocześnie – ze względu na konstrukcję – wymaga większej precyzji ze strony dekarza, zwłaszcza jeśli chodzi o warstwę izolacyjną. Zagrożeniem dla szczelności jest tutaj nie tylko woda opadowa, lecz także zamarzający oraz topniejący śnieg zalegający na dachu.

Etap 1. Wybór odpowiedniego okna

Producenci oferują wiele wariantów okien na dach płaski. Należy dostosować model do potrzeb użytkowników oraz konstrukcji dachu. Jeśli chodzi o wymiary, dostępne są okna od 60 x 60 do 150 x 150 cm. Jednocześnie możliwe jest zamówienie okna o niestandardowych wymiarach – zazwyczaj w maksymalnym zakresie 120 x 220 cm. Wymiary stolarki okiennej powinny odpowiadać przygotowanemu otworowi w dachu. 

Etap 2. Przygotowanie otworu pod okno

Przed ułożeniem okna warto zabezpieczyć pokrycie za pomocą płyty OSB. Należy wyciąć z niej ramę o szerokości ok. 30 cm i umieścić nad otworem w dachu. Tak przygotowaną płytę pokrywa się szybkoschnącym gruntem, a następnie warstwą papy podkładowej (o szerokości odpowiadającej ramie ochronnej), układając ją na styk. Spód papy wymaga delikatnego ogrzania palnikiem lub nagrzewarką w celu aktywacji właściwości samoprzylepnej. Bezpośrednio przed montażem okna działaniu wysokiej temperatury należy poddać również zewnętrzną część papy w celu roztopienia bituminu.

Etap 3. Ułożenie i przytwierdzenie okna

Na uprzednio przygotowanym podłożu okno trzeba umieścić w taki sposób, by boki ościeżnicy znajdowały się równolegle do boków otworu. Ważny jest przy tym kierunek otwierania się skrzydła – powinien być zgodny ze spadkiem dachu. Jeżeli okno zostało prosto ułożone na otworze, można zacząć mocowanie za pomocą wkrętów znajdujących się w zestawie ze skrzydłem. W sytuacji gdy w stolarce nie zostały przygotowane otwory, trzeba je wywiercić w odpowiednich odstępach. 

Etap 4. Obróbka pokrycia dachowego

Pasy papy podkładowej należy przytwierdzić na całym obwodzie ramy okiennej. Papa powinna zakrywać miejsce styku kołnierza okna z pokryciem w taki sposób, by połowa szerokości znajdowała się na powierzchni poziomej, a druga część sięgała połowy wysokości ramy okiennej. Ogrzewanie trzeba przeprowadzić ostrożnie, by nie uszkodzić elementów okna. Następnie montowana jest wierzchnia warstwa izolacyjna, na którą składa się papa wierzchniego krycia. Tym razem warstwa powinna pokrywać całą wysokość ramy okna oraz sięgać do końca ochronnej płyty montażowej. 

Etap 5. Montaż listew dociskowych

Izolację można wykończyć za pomocą dołączonych od producenta listew montażowych. Umożliwiają one stabilne dociśnięcie warstw papy do ramy okiennej. Listwy należy zamontować tuż pod krawędzią okna, u samego szczytu ramy okiennej. Możliwe jest również zainstalowanie profili przeznaczonych do innego rodzaju pokrycia dachowego. 

Etap 6. Montaż akcesoriów

Ostatnim krokiem w zewnętrznej instalacji okna jest montaż dodatkowych akcesoriów. Może to być kopuła z poliwęglanu lub markizy chroniące przed słońcem i ciepłem. Na tym etapie instaluje się również czujnik deszczu oraz podłącza instalację elektryczną w przypadku sterowania zdalnego.

Etap 7. Wykończenie od wewnątrz

Po zakończeniu montażu na dachu należy jeszcze zabudować okno od wewnątrz. Istnieje kilka rozwiązań takiego wykończenia. Podobnie jak w przypadku innych okien połaciowych, tak i tu sprawdzą się płyty gipsowo-kartonowe. Alternatywę stanowią glify okienne wykonane z drewna lub tworzywa.

Najczęstsze błędy podczas montażu i ich skutki

Prawidłowy montaż stolarki okiennej jest równie ważny, co dobór wysokiej jakości okna. Nawet najniższy współczynnik przenikania ciepła, jakim może pochwalić się producent, nie zda się na wiele, jeśli okno będzie nieodpowiednio zaizolowane.

Wśród najczęstszych błędów popełnianych podczas montażu okien na dach płaski można wymienić:

• nieprawidłowy kierunek otwierania okna w stosunku do spadku dachu – skrzydło okienne powinno zawsze otwierać się zgodnie ze spadkiem dachu, w przeciwnym razie padający deszcz może zalać wnętrze;
• źle przygotowana powierzchnia pod montaż – przed instalacją stolarki należy upewnić się, że pokrycie wokół otworu jest równe; wszelkie dziury i nierówności mogą prowadzić do utraty izolacji, w razie konieczności należy dodatkowo zagruntować podłoże;
• zbyt mocne ogrzewanie papy lub kierowanie palnika na ramę okienną – skutkiem tego może być zniszczenie elementów okna;
• nieodpowiednie podparcie ramy okiennej – okna nie można przytwierdzać do warstwy izolacji, która nie zapewnia odpowiedniej stabilności konstrukcji;
• pominięcie etapu mocowania listew dociskających – w niektórych modelach okien nie ma listew w zestawie i należy je dokupić; brak profili dociskających powoduje, że papa nie przylega dobrze do ramy okna, co powoduje rozszczelnienie w izolacji;
• niedokładna izolacja – prawidłowo zamontowane okno na dachu płaskim powinno być zabezpieczone przynajmniej trzema warstwami materiału izolacyjnego (jedna warstwa przed umieszczeniem okna na otworze, dwie po jego zamocowaniu).

Mycie i konserwacja okien

Okna przeznaczone do dachu prostego są bardziej niż inny rodzaj stolarki okiennej narażone na działanie czynników zewnętrznych. Wzmocnione szyby oraz sferyczne konstrukcje ułatwiające spływanie opadów atmosferycznych zapewniają długie użytkowanie okien i pozostawienie ich w nienagannym stanie przez wiele lat. Nie należy jednak zapominać o ręcznym czyszczeniu oraz konserwacji.

Mycie

Podstawowym zadaniem dla domowników lub administratorów budynku, w którym znajdują się okna na dachu prostym, jest ich czyszczenie. Zazwyczaj takie okna umieszczone są wysoko, co najmniej 2 m nad ziemią, dlatego do mycia przyda się drążek teleskopowy ze ściągaczką. Zdecydowanie więcej komfortu sprawi mycie okien wyłazowych, które można wyczyścić z dwóch stron z poziomu dachu. Podczas porządków należy pamiętać nie tylko o szybie, lecz także ramie, na której zbiera się sporo zanieczyszczeń, co może wpływać na płynność otwierania okna. 

Usuwanie liści i śniegu

Zalegający śnieg na oknie ogranicza dotarcie światła do wnętrza. Najlepiej jest usuwać opad na bieżąco, zanim zamarznie. W tym celu konieczne będzie wejście na dach i ręczne zmiecenie puchu z okna za pomocą miękkiej szczotki (przed zimą należy tak samo postąpić z zalegającymi liśćmi). Nie wolno używać do tego łopat ani innych twardych narzędzi. Przy okazji warto pamiętać o konieczności usuwania zalegającego śniegu z samego dachu, którego ciężar stanowi duże niebezpieczeństwo dla konstrukcji budynku. 

Konserwacja zawiasów

Dla niezawodnej pracy mechanizmu otwierania i zamykania przynajmniej raz w roku należy smarować okienne zawiasy oraz okucia. Najlepszą porą do takich zabiegów jest jesień, tuż po corocznych porządkach oraz umyciu szyb i ram. Niewielka ilość środka do konserwacji okuć, oleju lub smaru silikonowego zapewni bezawaryjne użytkowanie okien.

Podsumowanie

Wszystko wskazuje na to, że okna montowane na dachu płaskim jako zaawansowana forma świetlików z czasem będą coraz popularniejszym rozwiązaniem w budownictwie mieszkalnym oraz użytkowym. Rosnące zainteresowanie bryłą geometryczną w architekturze oraz modernizacja istniejących budynków w typie „kostki” otwiera nowe ścieżki rozwoju dla producentów oraz instalatorów tego rodzaju stolarki okiennej.

Poza tym dostosowanie konstrukcji okien do potrzeb budownictwa energooszczędnego i pasywnego pokazuje, jak przyszłościowe jest to rozwiązanie. Jednocześnie jednak montaż okien na dachu płaskim to wymagające przedsięwzięcie, w którym najdrobniejsze niedopatrzenie może nieść poważne konsekwencje dla skutecznej izolacji dachu.

inż. Marianna Leśniewicz