Drenaż opaskowy. Jak wykonać drenaż opaskowy, aby skutecznie zabezpieczyć budynek przed wilgocią?
Drenaż opaskowy to system odwodnienia budynku. O drenażu opaskowym trzeba pomyśleć, gdy hydroizolacja zawodzi, a woda gruntowa gromadzi się wokół fundamentów budynku. Na drenaż opaskowy składa się system rur drenarskich, które odbierają wodę i przenoszą ją np. do kanalizacji.
Spis treści
- Czym jest drenaż opaskowy?
- Drenaż opaskowy a woda gruntowa
- Drenaż opaskowy - rury drenarskie z tworzyw sztucznych
- Jak wykonać drenaż opaskowy?
Czym jest drenaż opaskowy?
Powszechnie stosowanym sposobem odwodnienia budynku, a tym samym zabezpieczenia go przed zawilgoceniem jest drenaż opaskowy (zewnętrzny). Drenaż opaskowy wykonuje się wokół budynku, a jego zadaniem jest odprowadzenie wilgoci gromadzącej się przy elementach budowli zagłębionych w gruncie. Jest jeszczcze inny rodzaj drenażu - drenaż powierzchniowy (wewnętrzny), który można wykonać pod podłogą, jeżeli warunki wodno-gruntowe powodują również dopływ wody pod spód budowli. Drenaż ten zbiera wodę gruntową, a następnie odprowadza ją do drenażu opaskowego. Głównym elementem drenażu są rury z otworami drenażowymi (tzw. rury drenarskie) wykonanymi na całym obwodzie. Rozwiązanie takie pozwala na zbieranie wód napływających ze wszystkich kierunków, a więc zarówno wód opadowych, przesączających się przez glebę, jak i wód gruntowych podnoszących okresowo swój poziom.
Rury drenarskie w najwyższych punktach drenażu oraz w miejscach połączeń dwóch lub więcej przewodów łączone są ze studzienkami kanalizacyjnymi lub specjalnymi studzienkami drenażowymi. Zazwyczaj w części dennej studzienki drenażowej znajduje się osadnik zabezpieczający instalację odwadniającą przed zamuleniem. W przypadku drenażu powierzchniowego istnieje możliwość zastąpienia rur drenarskich warstwą filtracyjną o minimalnej grubości 20 cm. Woda z drenażu opaskowego powinna być usuwana poza granice działki w taki sposób, aby zminimalizować zagrożenie powtórnego jej napływu (np. poprzez odprowadzenie jej do kanalizacji deszczowej lub cieku wodnego).
Drenaż opaskowy a woda gruntowa
Występowanie w otoczeniu budynku wody w gruncie, jest ściśle związane z przepuszczalnością warstw gruntu przylegającego bezpośrednio do ścian piwnic i fundamentów.
Żwir i piasek to grunty o bardzo dużej przepuszczalności, a glina i ił są dla wody przepuszczalne tylko w niewielkim stopniu. Rzadko spotyka się grunt tylko jednego rodzaju, najczęściej mamy do czynienia z warstwami wielu rodzajów gruntów o różnych właściwościach.
Płaszczyzny rozgraniczające poszczególne rodzaje gruntów nazywane są poziomami lub horyzontami gruntowymi (rys. 1). Woda opadowa, przesiąkająca przez grunt w kierunku pionowym, jest zatrzymywana na warstwie gliny. Następnie ścieka po tej warstwie (aż do spodu wykopu) w kierunku budynku i przesącza się przez grunt, którym budynek został obsypany po budowie. Ponieważ woda nie może przesączyć się przez glinę pod budynkiem, a więc gromadzi się i spiętrza, wywierając nacisk hydrostatyczny na ściany piwnicy. Jeśli izolacja przeciwwodna budynku nie jest szczelna, to woda dostanie się do wnętrza budynku (rys. 2). Spiętrzania wody można uniknąć stosując drenaż opaskowy wokół budynku.
Dla potrzeb projektowania izolacji przeciwwilgociowej w budownictwie wyróżnia się następujące przypadki oddziaływania wody na budynek:
1. wilgotny grunt (woda błonkowa); 2. woda jest obecna w gruncie, ale nie wywiera ciśnienia; 3. woda z zewnątrz wywiera na budynek ciśnienie hydrostatyczne.
W gruncie woda może przybierać różne formy gromadzenia się, do których trzeba dobrać odpowiedni sposób ochrony budynku przed zawilgoceniem. Może to być jedynie wilgoć gruntowa w postaci wody błonkowej, albo też łatwa do zaobserwowania, przesączająca się woda, która przy zablokowanym odpływie ulegnie spiętrzeniu i będzie na budynek wywierać ciśnienie hydrostatyczne. Jeszcze inna sytuacja ma miejsce w przypadku występowania wysokiego zwierciadła wody gruntowej. Z kolei woda działająca pod ciśnieniem na budynek wymaga zastosowania wodoszczelnej wanny.
Drenaż opaskowy - rury drenarskie z tworzyw sztucznych
Tworzywa sztuczne mają dobre właściwości ciepłochronne dzięki temu, że znacznie gorzej (ponad 200 razy) niż stal przewodzą ciepło. Powoduje to zmniejszenie strat termicznych nieizolowanych przewodów w instalacjach ciepłej wody i centralnego ogrzewania, a w instalacjach zimnej wody zapobiega lub zmniejsza zjawisko roszenia rur. Ma to szczególne znaczenie w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności, np. w łazienkach czy pralniach.
Rury z tworzyw sztucznych charakteryzują się ponadto odpornością na korozję, są obojętne biologicznie i chemicznie, nie wchodzą w reakcje z wodą i zawartymi w niej związkami, są także odporne na działanie wielu kwasów i zasad. Wadą tworzyw sztucznych jest niska odporność na działanie niskiej i wysokiej temperatury. Najbardziej wrażliwe na niską temperaturę są: PVC, PVC-U i CPVC (do 0°C), najmniej - polipropylen (do -40°C).
Najbardziej odporne na wysoką temperaturę są: polipropylen i polibutylen (do +90°C), PE-X i rury wielowarstwowe (do +95°C). Współczynnik rozszerzalności liniowej rur z tworzyw sztucznych jest od kilku do kilkunastu razy większy niż stali. Najbardziej wydłużają się rury z PE-X, PE i PP (ok. 18 razy), przeznaczone do pracy w wysokiej temperaturze, czyli stosowane w instalacjach c.o. Zapobiega się temu, stosując rury z wkładką aluminiową (w przypadku rur z PP), rury wielowarstwowe (PE-X/Al/PE-X) lub odpowiednie kompensacje. Najmniej wydłużają się rury z PVC, CPVC i PVC-U (ok. 8 razy bardziej niż stal), ale nie są one przeznaczone do instalacji centralnego ogrzewania. Rury z tworzyw sztucznych nie są odporne na wnikanie tlenu do instalacji. Im wyższa temperatura czynnika roboczego, tym więcej tlenu się do niej przedostaje w wyniku dyfuzji. Zjawisko to nabiera szczególnego znaczenia w instalacjach ogrzewania podłogowego, w których z uwagi na bardzo rozwiniętą powierzchnię dyfuzji, pomimo niskich temperatur pracy, stosuje się rury ze specjalną powłoką, tzw. antydyfuzyjną.
W technice instalacyjnej najczęściej stosuje się wymienione poniżej materiały:
- polichlorek winylu (PVC), polichlorek winylu chlorowany (CPVC),
- polietylen (PE): niskiej gęstości - PE-LD, średniej gęstości - PE-MD i wysokiej gęstości - PE-HD (klasy PE 63, PE 80 i PE 100,
- polietylen sieciowany (PE-X, PE-Xa, PE-Xb, PE-Xc, PE-Xd),
- polipropylen (PP): w Polsce stosuje się powszechnie rury z polipropylenu typu 3,
- polibutylen (PB).
Do wykonywania drenażu najczęściej stosuje się rury PVC i PP.
Jak wykonać drenaż opaskowy?
Podczas transportu, rozładunku rur z tworzyw sztucznych należy unikać wszelkich uszkodzeń mechanicznych, które mogłyby wpłynąć negatywnie na ich trwałość. Nie należy rzucać ani ciągnąć rur po ziemi i pozwalać na mocne, punktowe naciski. Rury należy składować na twardym, równym podłożu, najlepiej w oryginalnych opakowaniach, tak by kielichy nie były uciskane. Rury drenarskie pakowane w zwoje należy składować w pozycji płaskiej. Niska temperatura otoczenia zmniejsza odporność wyrobów z tworzyw sztucznych na urazy mechaniczne, dlatego przy wszelkich czynnościach wykonywanych w obniżonej temperaturze należy zachować szczególną ostrożność.
Wykop do instalacji kanalizacyjnych musi być na tyle szeroki, by z każdej strony rury pozostawała wolna przestrzeń (ok. 25 cm). Jeżeli jest to konieczne, dno wykopu należy wzmocnić warstwą ochronną z kruszywa. Grunt użyty do zasypania wykopu trzeba dobrze zagęścić - rura musi mieć dobre podparcie, a rurociągowi zapewni to odpowiednią wytrzymałość na pionowe naciski.
Rury przycina się pod kątem prostym do osi rury używając piły o drobnych zębach. Krawędzie cięcia należy potem oszlifować i sfazować pilnikiem. Nie wolno skracać kształtek, ponieważ ich wymiary są tak dobrane, aby zapewnić prawidłową pracę przy zmianach temperatury.
Przed wykonaniem połączenia, gumowy pierścień uszczelniający pokrywa się specjalnym smarem montażowym. Nie należy do tego celu używać smarów i olejów mineralnych z powodu ich destrukcyjnego oddziaływania na gumę. Bosy koniec wsuwa się do kielicha, pozostawiając 1–2 cm luzu na ewentualną kompensację rozszerzalności cieplnej rury. Rura powinna być odpowiednio gęsto podparta na podłożu lub, w przypadku przebiegu pionowego instalacji przytrzymana, na uchwytach mocujących. Przejście przez ścianę należy wykonać przy użyciu tulei ochronnej, która umożliwi przesuwanie się rury. Po wykonaniu prac należy przeprowadzić próbę szczelności (powietrzem pod ciśnieniem).
