Uprawnienia elektryczne SEP - zmiany od 1 lipca 2022. Jak wygląda egzamin na uprawnienia elektryczne po nowemu

Uprawnienia elektryczne, uprawnienia SEP to potoczna nazwa używana powszechnie przez wiele osób z branży elektroenergetycznej. Właściwą nazwą jaką powinniśmy używać jest świadectwo kwalifikacji w zakresie eksploatacji lub dozoru urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych. Takie właśnie świadectwo uprawnia nas to zajmowania się wszelki pracami przy urządzeniach, instalacjach i sieciach elektroenergetycznych. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 1 lipca 2022 zmienia zasady stwierdzania posiadania uprawnień SEP. Co się zmienia?

Spis treści

1. Rodzaje uprawnień elektrycznych oraz zakres kwalifikacji
2. Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne, przy których wymagane uprawnienia elektryczne
3. Wzór świadectwa kwalifikacji – uprawnień elektrycznych
4. Jak wygląda egzamin na uprawnienia elektryczne
5. Kursy na uprawnienia elektryczne
6. Ile kosztuje kurs na uprawnienia elektryczne i egzamin na uprawnienia elektryczne?

Często używana jest również nazwa uprawnienia z grupy I, czyli elektroenergetycznej.

Abyśmy mogli uzyskać świadectwo kwalifikacji powinniśmy złożyć egzamin z wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną powołaną przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Z reguły takie komisje kwalifikacyjne powoływane są przy Stowarzyszeniach naukowo–technicznych działających na rzecz gospodarki energetycznej lub u pracodawców zatrudniających co najmniej 200 osób.

Przebieg samego egzaminu reguluje Rozporządzenie ministra klimatu i środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Rodzaje uprawnień elektrycznych oraz zakres kwalifikacji

Owo świadectwo kwalifikacji może być wydane na stanowisku Eksploatacji – E lub Dozoru – D w zależności od tego czy jesteśmy zwykłymi elektrykami i wtedy wystarczy nam świadectwo typu E, lub gdy piastujemy funkcję kierowniczą i wydajemy polecenia osobą na stanowisku E, wtedy powinniśmy posiadać świadectwo na stanowisku dozoru – D. Osoby z dozorem zajmują się również zatwierdzaniem wszelkich protokołów z wykonanych pomiarów elektrycznych lub zatwierdzaniem wykonanych prac zgodnie z projektem.

Uprawnienie elektryczne może obejmować szeroki zakres wykonywanych prac w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu lub wykonywania prac kontrolno-pomiarowych. Wszelkie osoby zajmujące się wykonywaniem pomiarów elektrycznych powinny posiadać zapis w swoim świadectwie kwalifikacji, iż mogą wykonywać prace kontrolno-pomiarowe. Protokół z pomiarów elektrycznych powinien być zatwierdzony przez osobę posiadającą świadectwo kwalifikacji na stanowisku dozoru D. Również i w tym przypadku to świadectwo powinno zawierać zapis, iż osoba może wykonywać prace związane z dozorem na stanowisku prac kontrolno-pomiarowych.

Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne, przy których wymagane uprawnienia elektryczne

Po pozytywnym wyniku egzaminu przed komisją egzaminacyjną otrzymujemy świadectwo kwalifikacji w formie książeczki, które jest ważne przez okres 5 lat. Oprócz zakresu wykonywanych prac na uprawnieniu elektrycznym powinien znaleźć się jeszcze zapis jakich urządzeń, instalacji i sieci dotyczy posiadane przez nas uprawnienie.

W rozporządzeniu z 1 lipca 2022 rozróżniono następujące urządzenia, instalacje i sieci, przy których eksploatacji lub dozorze powinniśmy posiadać uprawnienia elektryczne (świadectwo kwalifikacji). Zmiany zaznaczyliśmy boldem (pogrubiona czcionka).

Grupa 1 Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną:

• urządzenia prądotwórcze przyłączone do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej energii elektrycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego;
• urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV;
• urządzenia, instalacje i sieci o napięciu znamionowym powyżej 1 kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 30 kV;
• urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 30 kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 110 kV;
• urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 110 kV;
• zespoły prądotwórcze o mocy powyżej 50 kW;
• urządzenia elektrotermiczne;
• urządzenia do elektrolizy; 
• sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego;
• elektryczna sieć trakcyjna;
• elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym;
• urządzenia umożliwiające magazynowanie energii elektrycznej i jej wprowadzanie do sieci elektroenergetycznej o mocy wyższej niż 10 kW;
• aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji; sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych wyżej;
• urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia;
• urządzenia ratowniczo-gaśnicze;
• urządzenia ochrony granic.

Osoba chcąca przystąpić do egzaminu wypełnia specjalny wniosek na egzamin na uprawnienia elektryczne, gdzie oprócz danych osobowych na wniosku zaznacza zakres kwalifikacji o jakie się ubiega. Zwykle osoba zaznacza jeden lub dwa punkty, rzadko się zdarza, aby dana osoba wnioskowała o pełny zakres kwalifikacji na wszystkie urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne.

Warto jeszcze wspomnieć, iż nie wymaga się posiadania świadectwa kwalifikacji SEP w zakresie obsługi urządzeń i instalacji o napięciu nie wyższym niż 1 kV (1000V) i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW (20 000 W), jeżeli w dokumentacji urządzenia określono jego zasady obsługi.

Wzór świadectwa kwalifikacji – uprawnień elektrycznych

Jak wygląda egzamin na uprawnienia elektryczne

Egzamin jest ustny i trzeba się wykazać wiedzą teoretyczną i praktyczną. Można ukończyć go również w formie on-line. Do egzaminu może podejść każdy kto ukończył 18 lat i posiada wykształcenie minimum podstawowe. Komisja egzaminacyjna składa się z przynajmniej trzech osób wyznaczonych przez przewodniczącego komisji. Wynik egzaminu jest pozytywny lub negatywny. O wyniku egzaminu członkowie komisji egzaminacyjnej rozstrzygają większością głosów.

Zakres egzaminu na uprawnienia elektryczne dla osób na stanowisku eksploatacji obejmuje miedzy innymi:

• zasady budowy, działania oraz warunki techniczne obsługi urządzeń, instalacji i sieci,
• zasady eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
• zasady i warunki wykonywania prac dotyczących obsługi, konserwacji, remontu, naprawy, montażu lub demontażu i czynności kontrolno-pomiarowych,
• zasady i wymagania bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy,
• zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska.

Zakres egzaminu na uprawnienia budowlane dla osób na stanowisku dozoru ma następujący zakres:

• przepisy dotyczące przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci;
• przepisy i zasady postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii;
• przepisy dotyczące eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci;
• przepisy dotyczące budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych,jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci;
• przepisy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska;
• zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci;
• zasady dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci;
• zasady i warunki wykonywania prac dotyczących obsługi, konserwacji, remontu, montażu oraz czynności kontrolno-pomiarowych..

Kursy na uprawnienia elektryczne

Możemy spotkać wiele specjalistycznych kursów na uprawnienia elektryczne i szkoleń, które profesjonalnie przygotują nas do egzaminu na uprawnienia elektryczne. Szkolenia trwają od kilku do nawet kilkudziesięciu lub kilkuset godzin, a tematyka szkolenia powinna zawierać opisaną wyżej tematykę egzaminacyjną. Zwłaszcza osoby, które nie posiadają przygotowania szkolnego i nie posiadają kierunkowego wykształcenia w zakresie elektroenergetyki powinny ukończyć takie szkolenie, do którego tak naprawdę może przystąpić każdy kto chce pogłębić swoją wiedzę o elektryce.

Ile kosztuje kurs na uprawnienia elektryczne i egzamin na uprawnienia elektryczne?

Opłata za egzamin, którą wnosi się do komisji egzaminacyjnej, wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia. W roku 2022 taka opłata wynosi 280 zł.

Jeśli chodzi o ceny szkoleń i kursów na uprawnienia elektryczne to głównym czynnikiem mającym wpływ na cenę ma długość trwania szkolenia. Ceny wahają się od 150 zł/os. za 4 godzinne szkolenie do nawet 1000 złotych za kurs trwający kilkadziesiąt godzin.

Źródło: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001392/O/D20221392.pdf