Akustyka
Akustyka jest najstarszą dziedziną fizyki, o czym świadczy znana nam na ten temat wiedza z około 3000 roku p.n.e. Jednak dopiero starożytni Grecy - między innymi Terpander (VII wiek p.n.e.), Pitagoras (VI wiek p.n.e.), Didymos (I wiek p.n.e.) - stworzyli systemy dźwiękowe. Dopiero wtedy zjawiska akustyczne zaczęto wykorzystywać przy opracowywaniu warunków dobrej słyszalności w amfiteatrach oraz tworzeniu instrumentów muzycznych.
W starożytności przedstawienia wystawiane były w odpowienio ukształtowanym i zabudowanym, otwartym terenie. Dawne amfiteatry składały się jedynie ze sceny i widowni. W średniowieczu nie wznoszono budynków teatralnych - widowiska organizowano najpierw we wnętrzach kościołów, a później na podiach i estradach ustawianych na miejskich ulicach i placach. Pierwsze stałe budowle teatralne powstały pod koniec szesnastego wieku w Anglii (między innymi teatr Globe w Londynie, 1599-1614). Nieustannie modyfikowano je, aby osiągnąć rozplanowanie sali zapewniające widzom jak najlepsze warunki odbioru widowiska.
W drugiej połowie dwudziestego wieku zbudowano wiele sal z widownią w kształcie wachlarza. Zachęcał do tego rozwój strukturalny i atrakcyjność tworzonej w ten sposób przestrzeni, jednak architekci nie rozumieli związanych z tym kształtem konsekwencji akustycznych. Dźwięk stał się głuchy lub zniekształcony przez niemożliwy do zaakceptowania pogłos. Sądząc po liczbie niedawno remontowanych dużych sal koncertowych w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, dostrzeżono wagę tego problemu. Badanie opinii muzyków na temat idealnej sali koncertowej, przeprowadzone przez sławnego akustyka Leo Beranka, świadczy o zgodności opinii wśród wykonawców. Na czele listy priorytetów nieodmiennie znajduje się silna wspomagająca wibracja, otaczające ciepło i kameralność, doskonała reakcja na grę instrumentów i dobra słyszalność instrumentów na scenie. Trzy międzynarodowe sale koncertowe, uważane za wyjątkowe pod względem akustycznym, to Concertgebouw w Amsterdamie, Symphony Hall w Bostonie i Grosser Musikvereinssaal w Wiedniu. Choć każda z nich ma odrębną osobowość, ich wspólną cechą jest solidna, ciężka konstrukcja i kształt "pudełka na buty". Okazuje się, że główną przesłanką ich sukcesu jest możliwość zachowania dobrze wyważonego dźwięku dzięki zastosowaniu grubej warstwy tynku na murowanych ścianach lub grubych powierzchni drewnianych, te bowiem zapewniają czyste, prawdziwe odbicie (cytat za "BBC Music Magazine").
W tym właśnie kierunku podąża wielu architektów, również salę koncertową Helix w Dublinie (2002; autorzy: A&D Wejchert Architects; prezentacja w "A-m" 4/2003, 10/2003) zaprojektowano przy zastosowaniu wymienionych zasad. Niższy poziom ma kształt "pudełka na buty", doskonale pasujący do prostokątnego układu miejsc siedzących. Wyższe poziomy balkonów i ściany za nimi tworzą fasetową powierzchnię, obejmującą widownię i scenę. Wewnętrzna powierzchnia ścian, sufit i scena wykończone są fornirem bukowym. Dzięki tym zabiegom udało się stworzyć wrażenie przebywania we wnętrzu drewnianego instrumentu muzycznego. Fornir zamocowano do grubych desek o średniej gęstości, przytwierdzonych do betonowej ściany. W ten sposób powstała mocna, twarda powierzchnia, odbijająca dźwięki. Za radą projektantów władze uniwersytetu rozważyły i zaakceptowały pomysł zbudowania sali o płaskiej podłodze, z widownią o przenośnych fotelach, w której można organizować egzaminy, wystawy, bankiety, uroczystości nadawania stopni naukowych, koncerty, musicale i konferencje.
Przy projektowaniu teatrów, sal koncertowych, oper, akustyka ma podstawowe znaczenie. Układ funkcjonalny, kubatura oraz zastosowane materiały mają duży wpływ na sposób rozchodzenia się fali dźwiękowej, a tym samym na akustykę przestrzeni. Ideałem jest dźwięk jak najbardziej zbliżony do naturalnego. Nadmierny pogłos powoduje niezrozumiałość wypowiedzi oraz niską jakość muzyki. W komfortowym pod względem akustyki wnętrzu jest on prawie niezauważalny. Elastyczność - tak, ale bez kompromisów w dziedzinie jakości, szczególnie, jeśli chodzi o muzyczne wykorzystanie sal.
