Elewacje: Wykonawstwo, ocena i odbiór robót elewacyjnych z zastosowaniem zewnętrznych zespolonych systemów ocieplenia

Celem opracowania WARUNKÓW jest uporządkowanie wielu rozproszonych informacji i podanie - w formie syntezy - ogólnych wskazówek do prawidłowego zaprojektowania oraz wykonania ocieplenia ścian zewnętrznych obiektów budowlanych. Konieczność istnienia takiego dokumentu zgłaszana była wielokrotnie przez środowisko branżowe.

Część I
Wytyczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych z zastosowaniem zewnętrznych zespolonych systemów ocieplania ścian

Część II
Przebieg prac związanych z wykonaniem Bezspoinowego Systemu Ocieplania

Cześć III
Kontrola wykonania ocieplenia


1. WSTĘP

1.1 Jednostka opracowująca
"Warunki techniczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych z zastosowaniem zestawów wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych metodą bezspoinową (BSO)", zwane dalej "WARUNKAMI", powstały w wyniku współpracy firm produkujących i kompletujących zestawy wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych metodą bezspoinową (BSO) i należących do "Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń" z siedzibą w Warszawie.

1.2 Przedmiot opracowania
Przedmiotem WARUNKÓW jest technologia ocieplania ścian zewnętrznych budynków istniejących i nowowznoszonych zespolonymi systemami izolacji cieplnej, pokrytymi cienkowarstwowymi, strukturalnymi wyprawami tynkarskimi wykonywanymi metodą bezspoinową, zwana dalej BSO (BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLEŃ).
BSO mogą być zastosowane w nowych budynkach, jak też w budynkach istniejących. Systemy przewidziane są do ocieplania elewacji pionowych, jednak możliwe jest ich zastosowanie również na powierzchniach płaskich (sufitowych) i nachylonych.
Technologia ta realizowana jest przy użyciu odpowiednio dobranych zestawów wyrobów, zaprojektowanych przez autora systemu ocieplenia, zwanego dalej "systemodawcą". Zestawy te mogą być produkowane przez systemodawcę lub jego dostawców. W przeszłości metody ocieplenia zbliżone do BSO znane były jako "metoda lekkamokra" lub "metoda lekka". Obecnie - w wytycznych do europejskich aprobat technicznych dotyczących systemów ocieplania ścian zewnętrznych ETAG 004 - dla tej metody stosuje się określenie ETICS (z ang. External Thermal Insulation Composite Systems).

1.3 Cel opracowania
Celem opracowania WARUNKÓW jest uporządkowanie wielu rozproszonych informacji i podanie - w formie syntezy - ogólnych wskazówek do prawidłowego zaprojektowania oraz wykonania ocieplenia ścian zewnętrznych obiektów budowlanych. Konieczność istnienia takiego dokumentu zgłaszana była wielokrotnie przez środowisko branżowe. W szczególności celem niniejszego opracowania jest:

• upowszechnienie aktualnego stanu wiedzy technicznej,
• stworzenie podstawy do partnerskiej współpracy inwestorów, wykonawców i producentów,
• określenie jasnych i jednolitych reguł "sztuki budowlanej" dla wprowadzenia rzeczywistych zasad wolnej konkurencji,
• stworzenie bazy pod ustalanie kryteriów prowadzenia i odbioru robót, ułatwiającej unikanie i - w razie potrzeby - rozstrzyganie rozbieżności i konfliktów.

1.4 Zakres opracowania
WARUNKI opisują sposób wykonywania robót ociepleniowych z wykorzystaniem metody bezspoinowej, określają metody oceny podłoża wraz z niezbędnymi czynnościami przygotowawczymi oraz zawierają wymagania dotyczące odbioru robót. Adresowane są do wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego związanego z wykonywaniem ociepleń ścian zewnętrznych budynków metodą bezspoinową (BSO) tzn. inwestorów, inspektorów nadzoru, firm wykonawczych oraz projektantów. Opracowanie zawiera podstawowe informacje o bezspoinowych systemach ociepleń, stanowiąc jednocześnie pierwsze wydanie dokumentu, który z założenia ma być z czasem rozszerzany i aktualizowany.

1.5 Klasyfikacja systemów
Istniejące bezspoinowe systemy ociepleń, w zależności od ich przeznaczenia charakteryzuje różnorodność rozwiązań technicznych i rodzaj użytych materiałów składowych. Najczęściej systemy klasyfikuje się wg następujących kryteriów:

ze względu na rodzaj materiału termoizolacyjnego:

• płyty styropianowe EPS,
• wełna mineralna,
• inne materiały (np. szkło piankowe);

ze względu na sposób zamocowania materiału termoizolacyjnego:

• klejone - do przymocowania płyt termoizolacyjnych stosuje się wyłącznie klej systemowy,
• klejone z dodatkowym mocowaniem mechanicznym - do przymocowania płyt termoizolacyjnych stosuje się klej systemowy i odpowiednio dobrane, przewidziane w systemie łączniki mechaniczne,
• mechaniczne - do przymocowania płyt termoizolacyjnych stosuje się odpowiednio dobrane, przewidziane w systemie łączniki mechaniczne lub szyny mocujące (również w tym wypadku wymagane jest klejenie);

ze względu na stopień rozprzestrzeniania ognia po ścianach:

• NRO nierozprzestrzeniające ognia,
• SRO słabo rozprzestrzeniające ogień,
• silnie rozprzestrzeniające ogień.

2. FORMALNO-PRAWNE PODSTAWY ROZPOCZĘCIA I PROWADZENIA ROBÓT

2.1 Formalności proceduralne (urzędowe)
Roboty budowlane przy ocieplaniu obiektów budowlanych prowadzone mogą być po uprzednim spełnieniu wymagań wynikających z ustawy "Prawo Budowlane" [2].
Aktualne przepisy w tym zakresie (po ostatnich zmianach z maja 2004 r.) nakładają na inwestora obowiązek:

• zgłoszenia (art. 29 ust. 2 pkt 4 prawa budowlanego) właściwemu organowi (organy administracji architektoniczno - budowlanej) zamiaru wykonania docieplenia w przypadku, kiedy roboty te dotyczą:
  - ścian budynków o wysokości do 12m,
  - dachów budynków,
• uzyskania pozwolenia na budowę - w pozostałych przypadkach (budynki o wysokości powyżej 12m, obiekty budowlane nie będące budynkami).

Zgłoszenie robót jest czynnością łatwiejszą, nie wymagającą dołączania kompletnej dokumentacji technicznej. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót (sprecyzować przyjęty system docieplenia, rodzaj zastosowanego materiału, podać wielkość współczynnika "U" dla ściany bądź dachu po dociepleniu - zgodny z obowiązującymi wymogami), określić termin rozpoczęcia robót (minimum 1 miesiąc po powiadomieniu urzędu). Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie inwestora o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane, mapkę terenu działki z zaznaczonym budynkiem oraz - zależnie od stopnia skomplikowania przewidywanych robót dla konkretnego budynku i przyjętej technologii docieplenia - odpowiednie rysunki.

UWAGI:
1. W uzasadnionych przypadkach (np. budynek figurujący w rejestrze zabytków) urząd może nałożyć - w drodze decyzji - obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę.
2. Roboty dociepleniowe prowadzone na podstawie zgłoszenia w urzędzie nie wymagają rejestrowania i prowadzenia dziennika budowy ani powiadamiania organów nadzoru budowlanego o ich rozpoczęciu.

Pozwolenie na budowę wymagane jest dla pozostałych przypadków robót dociepleniowych. Do wniosku o uzyskanie takiego pozwolenie należy dołączyć - poza oświadczeniem inwestora o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane - 4 egzemplarze kompletnego projektu budowlanego. Zawartość projektu
budowlanego, stanowiącego załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę, podano w punkcie następnym niniejszego opracowania (pkt 2 - podstawy formalno-techniczne).

UWAGI:
Dokumentacja podlega sprawdzeniu przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości (bądź braków) organ nakłada postanowieniem obowiązek ich usunięcia w określonym terminie, a po jego bezskutecznym upływie - decyzję o odmowie udzielenia pozwolenia na
budowę. Autor dokumentacji winien na bieżąco zasięgać informacji w urzędzie o ewentualnych uwagach i dokonać (o ile będzie taka potrzeba) wymaganych poprawek i uzupełnień.

Roboty dociepleniowe można rozpocząć dopiero po:
- uzyskaniu decyzji (pozwolenia na budowę) i uprawomocnieniu się jej,
- zarejestrowaniu dziennika budowy, złożeniu oświadczenia kierownika robót i (ewentualnie) inspektora nadzoru robót,
- powiadomieniu organu nadzoru budowlanego (Inspektoraty Nadzoru Budowlanego) o planowanym rozpoczęciu robót (minimum tydzień przed planowanym rozpoczęciem).

2.2. Podstawy formalno-techniczne

2.2.1 Dokumentacja techniczna
Prawidłowo wykonana dokumentacja techniczna zgodnie z [14] jest podstawą właściwego wykonania robót.
Dokumentację taką tworzy:

• projekt budowlany,
• projekt wykonawczy (roboczy).

Projekt budowlany (załącznik do decyzji urzędowej - pozwolenia na budowę).
Projekt ten powinien zawierać m. in.:

• projekt zagospodarowania terenu działki (oznaczenie na mapie obiektu),
• zwięzły opis techniczny obiektu, który będzie docieplany,
• opis planowanych robót (wraz z podaniem charakterystyki projektowanego systemu bądź technologii docieplenia),
• obliczenia parametrów cieplno - wilgotnościowych (dla stanu istniejącego i projektowanego), rysunki techniczne przyjętych rozwiązań,
• wymagane odrębnymi przepisami opinie i uzgodnienia (np. rzeczoznawcy ds. p-poż.),
• informację dotyczącą bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Ilość rysunków i ich zakres zależy indywidualnie od stopnia skomplikowania bryły architektonicznej i specyfiki obiektu oraz przyjętej technologii robót - powinien o tym decydować autor projektu.

Projekt wykonawczy (roboczy)
Powinien być wykonywany każdorazowo w przypadku docieplania obiektów skomplikowanych, nietypowych (np. budynki zabytkowe, obiekty użyteczności publicznej), gdzie dokładne ukazanie szczegółów i detali dla wykonawcy jest podstawą prawidłowego wykonania robót.
Projekt wykonawczy ocieplenia powinien zawierać m.in.:

• obliczenia statyczne niezbędnej ilości łączników mechanicznych wraz z przyjętym schematem ich rozmieszczenia lub uzasadnienie ich pominięcia,
• szczegółowe rysunki detali przedstawiające przyjęte rozwiązania (np. zakończenia krawędzi ocieplenia na elewacji, połączeń z innymi elementami budynku, w przypadku kontynuacji ocieplenia w strefie cokołowej lub pod ziemią bezwzględnie szczegóły połączeń ocieplenia elewacji, cokołu i zakonczenia ocieplenia pod ziemią),
• określenie wymaganej odporności na uderzenie,
• określenie wymaganej odporności na wgniatanie,
• instrukcję wykonawczą (własną lub systemową), uzupełnioną o rozwiązania nietypowe,
• aktualne atesty aprobaty i inne aktualne wymagania dla zastosowanych materialów.

Projekt wykonawczy powinien zawierać również konkretne (dla danego obiektu) wymogi w zakresie BHP i - w uzasadnionych przypadkach - instrukcje wykonawcze dla określonych fragmentów robót (kolejność wykonania poszczególnych czynności, wymagane zabezpieczenia itp.).

W przypadku konieczności stosowania różnych zestawów wyrobów na jednym obiekcie (np. na części budynku izolacja ze styropianu, na części z wełny mineralnej), projekt powinien określać:
- ich usytuowanie i sposób wzajemnego połączenia,
- opisy technologiczne dla każdego zestawu.

2.3 Obliczenia izolacyjności termicznej
Wymagania dotyczące oszczędności energii i izolacyjności termicznej budynków zawarte są w dziale X Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki [4].
Wymagane jest, by (§ 328) - "budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne były zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość energii cieplnej, potrzebnej do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie".

Wymagania określone w §328 uznaje się za spełnione w przypadku:

- budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego "jeżeli wartość wskaźnika E, określającego obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową (ciepło) do ogrzewania budynku w sezonie grzewczym, wyrażone ilością energii przypadającej w ciągu roku na 1m kubatury ogrzewanej części budynku, jest mniejsza od wartości granicznej E a także jeżeli przegrody budowlane odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej oraz innym wymaganiom określonym w załączniku do rozporządzenia.;
- budynku jednorodzinnego jeżeli:
1) "wartość wskaźnika E, jest mniejsza od wartości granicznej E oraz jeżeli przegrody budowlane odpowiadają wymaganiom określonym w pkt 2 załącznika do rozporządzenia, lub
2) przegrody budowlane odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej (wartość współczynnika przenikania ciepla Uk dla ścian zewnętrznych < 0,30 W/m K) oraz innym wymaganiom określonym w załączniku do rozporządzenia".
- budynku użyteczności publicznej i budynku produkcyjnego "jeżeli przegrody budowlane odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej (wartość współczynnika przenikania ciepła Uk dla ścian zewnętrznych < 0,45W/m K) oraz innym wymaganiom określonym w załączniku do rozporządzenia..

Wartości współczynnika przenikania ciepła Uk ścian, stropów i stropodachów, obliczone zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła [16], nie mogą być większe niż wartości Uk (max) okrelone w tabelach).
Rozporządzenie [4] podaje wartości graniczne E wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku, w zależności od współczynnika kształtu budynku A/V, dla budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego. Wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku
mieszkalnego i zamieszkania zbiorowego E oblicza się zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego [15].

2.4 Umowa z zamawiającym o roboty ocieplenoiowe ścian zewnętrznych budynku
Podpisanie umowy o roboty budowlane jest efektem końcowym wcześniejszej procedury przetargowej bądź ofertowej.
Zamówienie przez inwestora wykonania robot ociepleniowych może być:
a) zamówieniem publicznym (podlegającym ustawie o zamówieniach publicznych),
b) zamówieniem realizowanym ze środków niepublicznych.
Składanie zamówień i zawarcie umowy może odbyć się w:
- trybie przetargowym,
- trybie ofertowym,
- trybie negocjacyjnym.

Tryb przetargowy
Tryb przetargu na zamówienia publiczne podlega rygorom ustawy o zamówieniach publicznych [18] i jest na ogół obligatoryjny dla wszystkich robót, realizowanych ze środków publicznych. W pozostałych przypadkach tryb przetargowy podlega regulacji przepisów kodeksu cywilnego. Postępowanie przetargowe na podstawie przepisów k.c. jest znacznie mniej skomplikowane niż postępowanie przetargowe na podstawie przepisów umowy o zamówieniach publicznych. W obydwu przypadkach umowa zawarta jest w chwili otrzymania przez oferenta oświadczenia o przyjęciu oferty.

Tryb ofertowy
Polega na złożeniu przez zamawiającego oferty do konkretnych wykonawców. Prawidłowo zredagowana oferta powinna precyzować podstawowe warunki umowy, która po wyborze wykonawcy (w drodze konkursu ofert) będzie podpisana. Brak takich danych daje podstawę do ewentualnych rozmów i negocjacji.

Tryb negocjacyjny
Polega na wyłonieniu wykonawcy robót w drodze rokowań. Zawarcie umowy poprzedzone jest rozmowami pomiędzy zamawiającym a wykonawcą i uzgodnieniami. Umowa dochodzi do skutku jeśli rozmowy doprowadzą do porozumienia między stronami, a treść umowy ujmuje efekty negocjacji.

Obowiązujące regulacje prawne, dotyczące umów o roboty budowlane, opierają się na przepisach kodeksu cywilnego oraz ustawie o zamówieniach publicznych. Nie ma sprecyzowanego wzoru takiej umowy, co z jednej strony pozwala na pewną elastyczność i dowolność w dostosowaniu umowy do konkretnej sytuacji (w ramach obowiązujących przepisów), z drugiej zaś - powoduje konieczność formułowania zapisów umowy w sposób przemyślany i bardzo staranny. W praktyce wzór takiej umowy dołączany jest przez zamawiającego w momencie ogłoszenia przetargu bądź skierowania oferty (dla zamówień publicznych dołączenie wzoru umowy jest obowiązkowe). Jeśli jednak w ramach warunków przetargu zamawiający nie dostarczy projektu umowy (podając jedynie najważniejsze postanowienia), powinien to uczynić bezwzględnie wykonawca w momencie składania oferty. W takim przypadku wybór oferty oznaczać będzie równocześnie zawarcie umowy na warunkach określonych we wzorze wykonawcy.
Wszystkie umowy o roboty budowlane zawierane są pomiędzy inwestorem a wykonawcą. Inwestorem robót może być zarówno właściciel obiektu, jak też reprezentująca jego interesy firma (inwestor zastępczy), bądź też firma, która zamawia wykonanie robót budowlanych w celu odsprzedaży obiektu przyszłym właścicielom (developer). Wykonawcą może być każdy podmiot gospodarczy, zajmujący się działalnością budowlaną - gospodarczą w ramach obowiązującej ustawy o działalności gospodarczej.

UWAGI:
1. Umowa o roboty budowlane (ociepleniowe) powinna być zawarta w formie pisemnej (niezachowanie tej formy nie powoduje automatycznie nieważności umowy, jednak w przypadku ewentualnych sporów rozstrzygnięcie ich przy braku pisemnej umowy jest często niemożliwe).
2. Częścią składową umowy jest dokumentacja techniczna przewidzianych do wykonania robót (projekt ocieplenia obiektu). Wykonawca przed podpisaniem umowy powinien dokładnie zapoznać się z dokumentacją, a ewentualne wątpliwości wyjaśnić z autorem projektu.
3. W umowie powinny być ściśle sprecyzowane roboty do wykonania (dokładnie określony przedmiot umowy i przedmiot odbioru), znajdujące potwierdzenie w dołączonej dokumentacji.
4. W przypadkach wątpliwości odnośnie obiektu bądź stanu podłoża (ocieplenie starych obiektów) można w umowie podkreślić to odrębnym punktem.

Dla robót budowlanych, polegających na ociepleniu, mogą zaistnieć dwie sytuacje:
a. ocieplenie ścian zewnętrznych nowego budynku,
b. termorenowacja ścian zewnętrznych budynku istniejącego.

W obu przypadkach przed podpisaniem umowy zamawiający zobowiązany jest przedstawić zaproszonemu do złożenia oferty wykonawcy robót ociepleniowych dokumentację techniczną - projekt ocieplenia ścian budynku (lub zlecić mu również jej wykonanie). Projekt powinien zawierać informacje o stanie podłoża dotyczące jego nośności, równości oraz stopnia zabrudzenia i zawilgocenia. W przypadku termorenowacji ścian starych budynków dokumentacja musi uwzględniać zakres prac koniecznych do wykonania w celu dostosowania obiektu dla zastosowania wybranego systemu ociepleń.
Przedstawioną przez zamawiającego dokumentację wykonawca dla własnego bezpieczeństwa powinien zweryfikować. Należy porównać informacje w niej zawarte dotyczące podłoża oraz dane wyjściowe przyjęte w kosztorysie nakładczym ze stanem rzeczywistym. Ocena projektanta (jak i wykonawcy) może być obarczona błędem - nie jest możliwe dokładne określenie stanu technicznego podłoża z poziomu terenu. W budynku wznoszonym stan podłoża ocenić można dopiero po jego wybudowaniu - czyli później niż na etapie projektowania.
Jeżeli wykonawca ma zastrzeżenia, co do właściwości i stanu podłoża opisanych w dokumentacji, pozycji kosztorysowych lub innych przyjętych założeń, to powinien je zgłosić pisemnie w chwili składania oferty.
W celu uniknięcia konfliktów przy odbiorze robót w umowie powinny być jednoznacznie zapisane kryteria ich odbioru. Pozwoli to na precyzyjne i (co ważne) wymierne określenie rzeczywistego zakresu prac, robót dodatkowych i poprawek.

2.5 Protokół przekazania terenu lub frontu robót
Zamawiający jest obowiązany przekazać protokolarnie wykonawcy robót teren budowy lub front robót w terminach ustalonych w szczegółowych warunkach umowy. Ewentualne przesunięcie tych terminów musi zostać odnotowane w dokumentacji budowy. Jeżeli zmiana terminu przekazania terenu budowy lub frontu robót może
zagrozić opóźnieniem w wykonaniu robót lub narazić wykonawcę robót na dodatkowe koszty należy wcześniej ustalić przedłużenie terminu wykonania robót.
Po zakończeniu robót wykonawca zobowiązany jest do uporządkowania terenu budowy i przekazania go protokolarnie zamawiającemu.

2.6 Protokoły odbioru robót
Przy wykonywaniu robót budowlanych mogą być stosowane:

• odbiory robót zanikających i ulegających zakryciu, polegające na końcowej ocenie ilości i jakości wykonanych robót, które w dalszym procesie realizacji obiektu ulegają zakryciu lub zanikają;
• odbiory częściowe polegające na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót, ustalonych w szczegółowych warunkach umowy, w których określa się również terminy odbiorów częściowych;
• odbiory ostateczne polegające na ocenie ilości i jakości całości wykonanych robót oraz ustalenia końcowego wynagrodzenia za ich wykonanie. Przedmiotem odbioru końcowego może być tylko całkowicie zrealizowana umowa.

Czynności odbiorowych dokonuje komisja powołana przez zamawiającego. Z przeprowadzonych czynności odbiorowych sporządza się protokoły. Protokół odbioru końcowego podpisywany jest przez zamawiającego dopiero po usunięciu przez wykonawcę wad ewentualnie stwierdzonych w trakcie odbioru robót.

3. WYMAGANIA STAWIANE BSO ORAZ POSZCZEGÓLNYM SKŁADNIKOM SYSTEMÓW

3.1 Informacje podstawowe
BSO jest wyrobem budowlanym zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r o wyrobach budowlanych [3]:
- "przez wyrób budowlany - należy rozumieć rzecz ruchomą, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczoną do obrotu, wytworzoną w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzaną do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiacym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. (Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41). Z podanej wyżej definicji wynika, że wyroby budowlane należy stosować zgodnie z wydaną aprobatą. Jeśli dotyczy ona całego systemu (którego składniki wyspecyfikowane są w aprobacie), to należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych aprobaty i skompletować właściwy zestaw. Przypadki zamiany poszczególnych składników systemu są niedopuszczalne i skutkują utratą gwarancji producenta systemu a firma wprowadzająca "składany" system do obrotu i stosowania - w myśl art. 93 ust. 2 ustawy "Prawo Budowlane" [2] podlega karze grzywny.

Dokumentami dopuszczającymi BSO do obrotu są:

• na rynku europejskim (w tym polskim - krajowym) . Europejska Aprobata Techniczna udzielana w oparciu o ETAG004 [5],
• na rynku krajowym. Aprobata Techniczna ITB udzielana w oparciu o odpowiedni ZUAT.

3.2 Elementy składowe BSO
Podstawowymi składnikami są:

• masa lub zaprawa klejąca do przyklejania płyt termoizolacyjnych,
• płyty termoizolacyjne - najczęściej stosowane: styropian EPS 70 040 Fasada lub EPS 80 036 Fasada oraz wełna mineralna lamelowa i w płytach pod bezpośrednie wyprawy tynkarskie,
• łączniki mechaniczne do mocowania materiałów termoizolacyjnych,
• masa lub zaprawa klejowo-szpachlowa do zatapiania siatki zbrojącej,
• siatka zbrojąca,
• środek gruntujący tworzący powłokę pośrednią - opcjonalnie, zależnie od systemu,
• masa lub zaprawa tynkarska o zróżnicowanej fakturze,
• elementy uzupełniające, np. listwy cokołowe, profile narożnikowe, listwy kapinosowe itp.

3.3 Regulacje dotyczące stosowania BSO na budynkach wysokich i wysokościowych
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [4] § 216 pkt 6. "W budynku, na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu, okładzina elewacyjna i jej zamocowanie mechaniczne, a także izolacja cieplna ściany zewnętrznej, powinny być wykonane z materiałów niepalnych".
Wyjątek stanowią budynki mieszkalne o wysokości do 11 kondygnacji wzniesione przed dniem 1 kwietnia 1995 r. Zgodnie z zapisem w pkt. 7 rozporządzenia [4]. "Dopuszcza się ocieplenie ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego, wzniesionego przed dniem 1 kwietnia 1995 r., o wysokości do 11 kondygnacji włącznie, z użyciem samogasnącego polistyrenu spienionego, w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia".

Nowowznoszone budynki mogą być izolowane od zewnątrz, zarówno styropianem jak i wełną mineralną, do wysokości 25m. Przy izolowaniu, a także docieplaniu budynków wyższych niż 25 m stosować można obok siebie dwie technologie: w części niższej - do wysokości 25 m - z użyciem styropianu samogasnącego, wyżej z użyciem materiału całkowicie niepalnego.
Powyższe ilustruje rysunek nr. 2

Rys. 2. STOSOWANIE STYROPIANU W BUDYNKACH WYSOKICH

3.4 Wymagania szczegółowe
 Wymagania szczegółowe dotyczące poszczególnych składników BSO oraz pełnych systemów precyzują dokumenty, w oparciu o które udzielane są Aprobaty Techniczne, czyli w przypadku aprobat europejskich - ETAG, a dla krajowych aprobat odpowiednie ZUAT-y.

4. UWAGI I WSKAZÓWKI OGÓLNE DLA WYKONAWCY ROBÓT OCIEPLENIOWYCH

Wykonawca prowadzący roboty ociepleniowe podlega przepisom prawa budowlanego.
Roboty ociepleniowe mogą być prowadzone jako roboty samoistne - termorenowacja ścian istniejących budynków lub jako roboty towarzyszące robotom budowlanym - ocieplenie ścian budynków nowo wznoszonych. W obu przypadkach przed rozpoczęciem robót ociepleniowych należy:
- sporządzić plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz),
- zadbać o prawidłową organizację placu budowy,
- zapewnić miejsca do prawidłowego składowania wszystkich elementów systemu.
W przypadku prowadzenia robót ociepleniowych na obiektach nowowznoszonych należy zapewnia ścisłą koordynację z wykonawcami innych robót.
Rozpoczęcie robót ociepleniowych może nastąpić dopiero jeżeli:
- roboty dachowe, demontaż i montaż okien, izolacje i podłoża pod posadzki balkonów lub tarasów zostaną zakończone i odebrane,
- wszelkie nie przeznaczone do ostatecznego pokrycia powierzchnie jak: szkło, okładziny i elementy drewniane, elementy metalowe, podokienniki, okładziny kamienne, glazura itp., zostaną odpowiednio zabezpieczone i osłonięte,
- widoczne zawilgocone miejsca w podłożu ulegną wyschnięciu (roboty wewnętrzne "mokre" powinny być wykonane z odpowiednim wyprzedzeniem lub tak zorganizowane, aby nie powodować nadmiernego wzrostu ilości wilgoci w ocieplanych ścianach zewnętrznych),
- na powierzchniach poziomych na ogniomurach, attykach, gzymsach i innych zostaną wykonane odpowiednie obróbki zapewniające odprowadzenie wody opadowej poza lico elewacji wykończonej ociepleniem,
- zostanie jasno określony sposób zakończenia ocieplenia i jego połączenia z innymi elementami budynku,
- przejścia instalacji lub innych elementów budynku przez płaszczyzny ocieplane zostaną rozmieszczone i opracowane w sposób zapewniający całkowitą i trwałą szczelność.

Przy termorenowacji ścian istniejących budynków, przed przystąpieniem do prac ociepleniowych muszą zostać usunięte przyczyny zawilgocenia lub zasolenia podłoża i należy wyeliminować ich szkodliwy wpływ na podłoże. Wykonywanie ocieplenia powinno odbywać się zgodnie z dokumentacją robót ociepleniowych. Wszelkie odstępstwa od dokumentacji winny posiadać pozytywne uzgodnienie nadzoru autorskiego, zaś w przypadku robót wymagających pozwolenia na budowę muszą być potwierdzone wpisem do dziennika budowy. Proces wykonawczy robót ociepleniowych w przypadku robót wymagających pozwolenia na budowę musi być rejestrowany w dzienniku budowy.

Przy wykonywaniu prac ociepleniowych należy bezwzględnie przestrzegać reżimu technologicznego a w szczególności:
- należy stosować wyłącznie "systemy zamknięte". Niedopuszczalne jest mieszanie elementów i komponentów pochodzących z różnych systemów gdyż grozi to powstaniem szkód i powoduje utratę gwarancji producenta;
- wszelkie materiały wchodzące w skład systemu ociepleniowego muszą być stosowane zgodnie z przeznaczeniem i instrukcjami technicznymi produktów;
- w czasie wykonywania robót i w fazie wysychania temperatura otoczenia i podłoża nie powinna być niższa niż +5^oC, a w przypadku materiałów krzemianowych (silikatowych) nie powinna być niższa niż +8^oC; zapewnia to odpowiednie warunki wiązania;
- podczas wykonywania robót i w fazie wiązania materiały należy chronić przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (deszcz, silne nasłonecznienie, silny wiatr); zagrożone płaszczyzny odpowiednio zabezpieczyć;
- rusztowania ustawiać z wystarczająco dużym odstępem od powierzchni ścian dla zapewnienia odpowiedniej przestrzeni roboczej. Ustawione rusztowanie wymaga odbioru technicznego.