Hałas wyeliminowany
Zapewnienie odpowiedniego komfortu akustycznego w budownictwie wymaga świadomego postępowania podczas realizacji obiektu od koncepcji do rozpoczęcia użytkowania.
W eliminowaniu negatywnego wpływu hałasu na użytkowników obiektu bardzo ważne jest określenie, gdzie i dlaczego tworzy się hałas obciążający obiekt, obniżający komfort użytkowników. Tak jak w obliczeniach konstrukcyjnych określamy obciążenie w kN, tak samo w ocenie komfortu akustycznego określamy obciążenie budynku dźwiękiem o energii określonej w dB. Jednak obciążenie hałasem najlepiej przyrównać do obciążenia, jakie określane jest w ochronie przeciwpożarowej. Podczas projektu obciążenie ogniem ma swój wymiar ilościowy i jakościowy, nie występuje w sposób stały, a jest brane przez projektantów pod uwagę. Podobnie jest z obciążeniem hałasem, ma swój wymiar w decybelach, jakość w zależności od charakterystyki częstotliwościowej i położenia źródła w obiekcie. Oba te rodzaje obciążenia - obciążenie ogniem i obciążenie hałasem - są uzależnione od funkcji i sposobu użytkowania obiektu, wyposażenia w urządzenia, prowadzonej działalności.
Wiedza o przyczynach i miejscach powstania hałasu w budynku ma fundamentalne znaczenie dla tworzenia skutecznych sposobów przeciwdziałania temu szkodliwemu zjawisku. Dobra kreacja komfortu akustycznego w budynkach wymaga wyartykułowania rodzajów hałasów w sposób zrozumiały dla inwestora, projektanta i wykonawcy. Jednym z dokumentów, który w prosty i skondensowany sposób przedstawia zagadnienia związane z hałasem jest Dyrektywa Unijna 89/106/EEC dotycząca wyrobów budowlanych wraz z dokumentami interpretacyjnymi. Ten dokument nie jest prawem w Polsce, lecz jego wskazania są wykładnią do dokonania zmian w przepisach prawa budowlanego. Dyrektywa wraz z dokumentami interpretacyjnymi jest prostym przewodnikiem po zagadnieniach związanych z hałasem, stanowi podstawowe wytyczne dla budowniczych. W materiale tym wśród wielu informacji technicznych określone są typy hałasów, jakie obciążają budynek. Typizacja jest przeprowadzona według źródeł dźwięku i przedstawia pełen przekrój kierunków, z jakich dociera do człowieka w budynku niepożądany dźwięk. Hałasy są sklasyfikowane według źródła, przed którego szkodliwą emisją należy chronić użytkownika obiektu. Znajomość i świadomość rodzajów hałasu w budownictwie pozwala na zaprojektowanie i wykonanie obiektu o wysokim komforcie akustycznym.
1. Ochrona przed hałasem zewnętrznym powietrznym
Ochrona dotyczy eliminacji hałasu docierającego z otoczenia budynku od źródeł z nim niezwiązanych. Główny hałas zewnętrzny, jaki działa na budynek, to hałas komunikacyjny. Hałas komunikacyjny generowany przez samochody jest współcześnie postrzegany jako najsilniej wpływający na komfort akustyczny w obszarach zurbanizowanych na terenie Polski. Hałas komunikacyjny zależy głównie od poziomu zurbanizowania terenu, gęstości zaludnienia. Proste szacowanie polega na ocenie ilości mieszkań (mieszkanie jako miejsce zamieszkania jednej rodziny) i pomnożenie przez wskaźnik ilości samochodów, jaki dla Polski wynosi 0,9. W takich dużych aglomeracjach miejskich jak Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań ten wskaźnik wynosi nawet 2 (czyli dwa samochody na jedną, 4-osobową rodzinę). Olbrzymi wzrost liczby samochodów przy braku zmian w ilości dróg i sposobie ich kształtowania spowodował 10–15 dB wzrost poziomu hałasu w obszarach silnie zurbanizowanych w stosunku do okresu z lat 1987–1995. Drugim silnym źródłem hałasu środowiskowego jest hałas kolejowy, jako źródło liniowe o dużej długości obciążające szeroki obszar. Nowym hałasem środowiskowym najszybciej zwiększającym swój obszar oddziaływania jest hałas lotniczy. Powstawanie konkurencyjnej komunikacji lotniczej i tworzenie kolejnych połączeń lokalnych przyczynia się do wzrostu obciążenia hałasem lotniczym coraz większej liczby budynków. Wzrost ten nie polega na wzroście poziomu dźwięku, tylko zwiększaniu w znaczący sposób obszaru zagrożonego. Ograniczenie wpływu hałasu zewnętrznego na poziom dźwięku w pomieszczeniach polega na tworzeniu odpowiednio ukształtowanych obszarów zurbanizowanych. Już na etapie planowania strategii rozwoju w planowaniu urbanistycznym celowe jest przewidzenie chronienia obszarów mieszkalnych przed hałasem środowiskowym. W inwestycji przenikanie hałasu środowiskowego do wnętrz pomieszczeń ogranicza stosowanie odpowiednich rozwiązań przegród zewnętrznych i okien o wysokim wskaźniku izolacyjności akustycznej.
2. Ochrona przed hałasem powietrznym przenikającym między pomieszczeniami
Ochrona dotyczy eliminacji przenoszenia dźwięków z pomieszczenia do pomieszczenia, a w przypadku domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej, z budynku do budynku. Hałas powietrzny to głównie hałasy bytowe, rozmowy, dźwięk z urządzeń audio, hałas sprzętu technicznego, odkurzacza, miksera, czy klimatyzatora. Hałas powietrzny w pomieszczeniach jest jednak znacznie zróżnicowany w zależności od sposobu użytkowania pomieszczeń. Inna jest charakterystyka hałasu w budynkach biurowych, szkołach, czy obiektach mieszkalnych. W biurach silnym źródłem hałasu jest wyposażenie techniczne, urządzenia automatyzacji pracy biurowej. W budownictwie mieszkaniowym w ostatnich latach pojawił się silny, niskoczęstotliwościowy dźwięk bytowy związany z wyposażaniem mieszkań w kino domowe i promocją medialną głośników niskotonowych jako elementu decydującego o jakości dźwięku podczas seansu filmowego. Nie jest to do końca prawdą, ale często dźwięki niskoczęstotliwościowe zanieczyszczają większy obszar niż tylko mieszkanie sąsiada za ścianą. Duża utrata słuchu (również u dzieci i młodzieży) jest z powodu głośniejszego słuchania muzyki. Hałas za ścianą jest najbardziej uciążliwy w budynkach mieszkalnych, w których zbyt niska izolacyjność akustyczna przegród jest powodem, że słyszymy wszystko co dzieje się u sąsiada. Podstawowym działaniem w celu eliminacji hałasu powietrznego przenikającego przez ścianę jest dobranie przegród wewnętrznych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.
3. Ochrona przed hałasem uderzeniowym
Wymagania dotyczą eliminacji dźwięków powstałych na skutek uderzenia w strop i propagacji dźwięków drogą konstrukcyjną. Wymuszenia dynamiczne w budynku, do jakich zalicza się chodzenie osób, toczenie np. wózków, czy uderzenie przedmiotu, generuje drgania odbierane za przegrodą jako dźwięki. Ten rodzaj dźwięku jest o tyle uciążliwy, że może przenosić się drogą konstrukcyjną nawet do odległych pomieszczeń. W praktyce głównym źródłem hałasu uderzeniowego są kroki i dźwięki związane z przemieszczaniem się obiektów po stropie, czy konstrukcji schodów. Do tych dźwięków nie powinniśmy zaliczać hałasów przypadkowych, do których zalicza się np. jednorazowe wiercenie otworów w ścianie wiertarką udarową. W budynkach mieszkalnych występować mogą jeszcze inne wymuszenia dynamiczne związane z typowym użytkowaniem obiektu. Do tych wymuszeń zaliczamy drgania, jakie wzbudza w konstrukcji budynku pralka, czy wirówka. Eliminacja hałasu uderzeniowego polega na stosowaniu eliminatorów wpływu wymuszenia na konstrukcję budynku poprzez stosowanie np. podłóg pływających lub dylatacji ograniczających propagację w konstrukcji.
4. Ochrona przed hałasem wytwarzanym przez wyposażenie techniczne
Ten dział obejmuje pomieszczenia i urządzenia wykorzystywane w budynku dla realizacji jego funkcji. Głównym źródłem tego typu hałasu jest kotłownia, system wentylacyjny, grzewczy i dźwigi (winda). Hałas od wyposażenia to hałas w pomieszczeniu technicznym, gdzie znajduje się główne urządzenie oraz dźwięk transportowany instalacją. Hałas z pomieszczenia technicznego może być dystrybuowany instalacją podłączoną do głównego urządzenia i przedostawać się poprzez ściany. Przykładowo system wentylacyjny to system kanałów przenoszących powietrze i hałas z centrali wentylacyjnej do każdego pomieszczenia. System grzewczy może przenosić stuki z pompy i hałas palników metalowymi przewodami i grzejnikami. Poprzez metalowe kaloryfery panelowe w skrajnych przypadkach można podsłuchiwać sąsiadów. Odrębne zagadnienie stanowi wyposażenie techniczne związane z czynnościami, jakie są wykonywane w pomieszczeniu. Eliminacja hałasu od wyposażenia technicznego polega na stosowaniu cichych maszyn, tłumików i eliminatorów propagacji dźwięków po konstrukcji budynku.
5. Ochrona przed hałasem spowodowanym nadmiernym głosem
Hałas pogłosowy jest charakterystycznym hałasem dla pomieszczeń niemających adaptacji akustycznej. Zjawisko to związane jest z brakiem eliminacji odbić dźwięku od ścian, sufitu i podłogi. Fala odbita powraca do ucha z pewnym opóźnieniem powodując zniekształcenie, tworzy zakłócenie dźwięku bezpośrednio docierającego do naszego ucha od źródła. Jest to rodzaj hałasu, na który nie zwracano uwagi przez wiele lat. Głównym czynnikiem zmieniającym warunki pogłosowe w pomieszczeniach jest zwiększenie kubatury wnętrz użytkowych. Budowane współcześnie mieszkania, czy biura są szersze, wyższe, bardziej przestrzenne, mają znacznie większą kubaturę. W niskich pomieszczeniach nadmierny pogłos nie był tak uciążliwy jak w pomieszczeniach o wysokości powyżej 3 m. Hałas pogłosowy przyczynia się głównie do utraty informacji, zaburza zrozumienie wypowiedzi. Nadmierny pogłos jest również jedną ze składowych subiektywnej oceny wnętrza, jego właściciela i przeznaczenia. W pomieszczeniach zimnych kolorystycznie z nadmiernym pogłosem wiele osób czuje duży dyskomfort przebywania. Eliminacja nadmiernego pogłosu polega na stosowaniu dekoracyjnych materiałów dźwiękochłonnych na powierzchni ścian.
