Ocieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką-mokrą
Metoda BSO (dawniej określana jako lekka-mokra) jest obecnie najchętniej stosowaną technologią ocieplania ścian zewnętrznych. Decydują o tym przede wszystkim - prostota wykonywanych robót, konkurencyjny w porównaniu z pozostałymi metodami koszt i duża trwałość, sprawdzona przez wiele lat stosowania.
Ocieplanie: Metoda BSO
BSO znajduje zastosowanie przy ocieplaniu ścian murowanych z cegły, pustaków ceramicznych lub betonowych, betonu komórkowego oraz przy ocieplaniu ścian betonowych monolitycznych lub prefabrykowanych. Powierzchnia ścian może być pokryta tynkiem lub nie wykończona. Etapy prac dociepleniowych metodą lekką mokrą polegają - w skrócie - na przyklejeniu (lub przyklejeniu i zamocowaniu kołkami) płyt materiału izolacyjnego do zewnętrznej powierzchni ściany, pokryciu materiału izolacyjnego cienką warstwą zaprawy zbrojonej siatką, a na koniec nałożeniu wyprawy tynkarskiej.
Izolacja termiczna dodatkowo spełniała funkcję izolacji akustycznej
W metodzie lekkiej mokrej jako materiał izolacyjny stosowane są płyty z twardej wełny mineralnej. Docieplenie z wełny mineralnej, było do niedawna uważane za mało ekonomiczne i stosowane w przypadkach, gdy izolacja cieplna dodatkowo spełniała funkcję izolacji akustycznej, lub gdy ocieplany budynek miał wysokość powyżej 25 metrów.
Izolacja ścian: warunki techniczne
Od kwietnia 1998 roku obowiązują zmienione warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki. Między innymi zaostrzono wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej ścian budynków. Zwiększono wymagania w stosunku do ścian zewnętrznych. Dla ścian o budowie warstwowej, z izolacją cieplną z materiałów takich jak np. wełna skalna lub wełna szklana - obniżono maksymalną wartość współczynnika przenikania ciepła do 0,30 (W/m2K).
Jakie w związku z tym materiały i o jakiej grubości można obecnie stosować przy docieplaniu ścian zewnętrznych aby zostały spełnione powyższe warunki? Zmiana w przepisach spowodowała, że projektanci i inwestorzy, zaczęli stosować warstwy materiału izolacyjnego o większej grubości. W przypadku systemów dociepleń opartych na produktach z wełny mineralnej (kamiennej lub szklanej) nie ma znaczenia jak gruba jest płyta izolacyjna. Producenci zalecają zazwyczaj stosowanie podwójnego systemu mocowania - za pomocą kleju i niepalnych łączników z rdzeniem metalowym. Nie zachodzi więc obawa, że grusza warstwa, z większym ciężarem, będzie np. bardziej podatna na działanie ssące wiatru.
Ściany: Ocieplanie to realne obniżenie zużycia energii
Analiza, jaką przeprowadziły instytucje badawcze na przykładzie około 200 budynków wielorodzinnych wybudowanych w latach 1952-1992, upoważnia do stwierdzenia, że docieplenie ścian zewnętrznych, które spowoduje obniżenie wartości współczynnika przenikania ciepła nawet do poziomu 0,30 - 0,25 W/(m2K), może dać realne obniżenie zużycia energii nawet o 24%. Większe oszczędności można osiągnąć tylko w przypadku szerszego, niż tylko docieplenie ścian zewnętrznych, zakresu termomodernizacji.
Obecnie, po wykonaniu docieplenia, coraz częściej inwestorzy korzystają z usług audytorów energetycznych, pomagających w ustaleniu optymalnej grubości warstwy docieplenia. To właśnie audytorzy pomagają określić optymalne warunki dla termoizolacji konkretnego budynku. Jak ważna jest ich praca niech świadczy fakt, że współczynnik przenikania ciepła to nie jedyny istotny parametr, który należy wziąć pod uwagę przy pracach termodernizacyjnych. W budynku opór cieplny nieprzezroczystych przegród zewnętrznych powinien umożliwić utrzymanie na wewnętrznych jej powierzchniach temperatury wyższej o co najmniej 1oC od punku rosy powietrza w pomieszczeniu, przy obliczeniowych wartościach temperatury powietrza wewnętrznego i zewnętrznego oraz przy obliczeniowej wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu. Do tego dochodzą współczynniki wynikające z powierzchni otworów okiennych i drzwiowych, materiału konstrukcyjnego użytego do budowy ścian nośnych, itp.
Gwarancję wysokiej jakości robót termoizolacyjnych daje przeprowadzanie, oprócz wstępnych prac audytora energetycznego, również częściowych odbiorów robót, które powinny obejmować kolejne etapy prac ekipy wykonawczej. Przygotowanie powierzchni ścian (podłoża) pod układ ociepleniowy, następnie odbiór jakości mocowania do podłoża materiału termoizolacyjnego. Dalej, wykonanie warstwy ochronnej i jakość wykonania faktury elewacyjnej z masy tynkarskiej. Wygląd elewacji po pracach termomodernizacyjnych powinien być jednolity. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych mówią, że "dopuszcza się niejednolity odcień od barwy w miejscach naprawy tynku po hakach rusztowań, przy czym największy wymiar plam nie powinien być większy niż 20 cm".
Niejednokrotnie również ważne jak jakość wykonanych robót są odczucia estetyczne. Walory estetyczne modernizowanych budynków w znacznym stopniu może podnieść prawidłowo opracowana kolorystyka elewacji. Ważne jest, by przed wykonaniem termomodernizacji osiedla lub jego części przeprowadzić analizę kolorystyczną całego zespołu mieszkaniowego, jego otoczenia, a nawet krajobrazu.
Jednak w istocie prac termomodernizacyjnych zawiera się dobór i zastosowanie materiałów izolacyjnych o odpowiednio wysokiej jakości. Parametry techniczne użytych materiałów w zasadniczy sposób wpływają na osiągnięte parametry izolacyjności, wygląd elewacji i na jej trwałość. Kompromisem pomiędzy ceną i parametrami technicznymi są systemy dociepleń oparte na wełnie mineralnej jako ma teriale izolacyjnym.
Docieplanie ścian zewnętrznych metodą lekką-mokrą
Wykonanie docieplenia ścian zewnętrznych w metodzie lekkiej mokrej jest proste. Przed przystąpieniem do wykonywania docieplenia powierzchnię ściany należy oczyścić z kurzu i powłok malarskich, a wszystkie odspojenia tynku skuć i wyrównać ubytki zaprawą. Robót dociepleniowych nie należy przeprowadzać podczas opadów deszczu, przy silnym wietrze lub nasłonecznieniu, w temperaturze niższej niż 5oC i wyższej niż 25oC. Płyty z wełny mineralnej łączone są na styk czołowy. Wykonanie docieplenia zaczyna się od ułożenia najniższej warstwy płyt, które opiera się na metalowej listwie cokołowej przymocowanej do muru. Wyższe warstwy układa się mijankowo, tak by ich połączenia pionowe nie tworzyły linii prostej. W metodzie lekkiej mokrej stosuje się płyty izolacji cieplnej o wymiarach 1000 x 500 mm, od niedawna zaczęto stosować płyty z wełny mineralnej o mniejszej powierzchni (1200 x 200 mm), które ze względu na mniejszą masę są wygodniejsze w montażu.
O ile oczywiste jest, że ściany zewnętrzne należy docieplać aż do górnych krawędzi ścian attykowych lub kolankowych, to należy się zastanowić, od jakiego poziomu zaczynać docieplenie w budynkach podpiwniczonych. Najczęściej docieplenie układa się od górnej krawędzi otworów okiennych piwnic, co zapewnia skutecz ne docieplenie wieńca stropu parteru. Jeśli jednak nie decydujemy się ocieplać stropu nad piwnicą, lepiej jest docieplić ściany piwnicy na całej ich wysokości ponad gruntem. Koniecznie należy docieplić zewnętrzne powierzchnie otworów okiennych. Ze względów technicznych izolacja musi tam mieć mniejszą grubość niż izolacja układana na ścianach (nie może przekroczyć szerokości ościeżnicy, lecz nie powinna być mniejsza niż 2 cm). Pozostawienie powierzchni otworów okiennych bez docieplenia może doprowadzić do przemarzania ściany wokół okna i pojawienia się pleśni na wewnętrznej powierzchni otworów okiennych wokół ościeżnicy.
Na warstwie izolacji wykonuje się warstwę ochronną ze zbrojonej tkaniny szklanej, którą następnie pokrywa się od zewnątrz warstwą wyprawy tynkarskiej. Obie warstwy są najbardziej narażone na niekorzystne oddziaływanie warunków atmosferycznych (np. promieniowanie słoneczne, agresywne chemicznie opady deszczu, erozyjne działanie wiatru, skurcze w wyniku obniżenia temperatury) oraz na uszkodze nia mechaniczne. W związku z tym, dla uzyskania wymaganej trwałości, warstwy te powinny być wykonane starannie, zgodnie z reżimem technologicznym zalecanym przez producenta systemu w odpowiednich warunkach atmosferycznych i terminach.
Ocieplanie: wymagania
Z punktu widzenia estetyki i trwałości najistotniejsze są następujące wymagania: niedopuszczalne jest występowanie nierówności na powierzchni materiału termoizolacyjnego większe niż 3 mm.
Przedstawione tutaj zagadnienia powinny uzmysłowić przyszłym inwestorom, że każdy obiekt powinien być traktowany indywidualnie. Zastosowanie właściwych technologii, nie zawsze powielających obiegowe opinie o kosztach, jakości i efektach pokrywa się z rzeczywistymi cechami materiałów i systemów dociepleń. Na pewno, projektowanie nowych domów i termomodernizacja już istniejących z myślą o przyszłych kosztach ogrzewania mają sens. Dla przykładu: ściana dwuwarstwowa z bloczków z betonu komórkowego o grubości 24 cm (odmiany 600), z warstwą izolacyjną z wełny mineralnej o grubości 10 cm, wyprawiona tynkiem szlachetnym na siatce pozwala uzyskać ścianę zewnętrzną o parametrze ko =0,26. Natomiast ściana trójwarstwowa z pustaków ceramicznych o grubości 28,8 cm, ocieplona wełną mineralną o grubości 12 cm, z trzycentymetrową szczeliną powietrzną i oblicowana cegłą klinkierową grubości 12 cm pozwala uzyskać ścianę zewnętrzną o parametrze ko = 0,28 (W/mkwK).
Wobec rosnących co roku cen energii opłaca się budować domy o małym zapotrzebowaniu na ciepło. Koszty ogrzewania domu są coraz wyższe. Pieniądze wydane na materiał izolacyjny zwrócą się bardzo szybko.
Ocieplanie: Kolejność prac
Istnieją systemy ociepleń na bazie wełny mineralnej z tradycyjnymi płytami fasadowymi oraz z płytami lamelowymi. Płyty lamelowe charakteryzują się prostopadłym ułożeniem włókien w stosunku do powierzchni płyty. Mają one kilkakrotnie większą wytrzymałość na rozrywanie niż tradycyjne płyty fasadowe. Ponadto układ włókien i elastyczność płyt pozwala na ocieplenie również tych powierzchni budynku, które są zakrzywione. System na bazie płyt lamelowych to jednocześnie tzw. system klejony (nie trzeba stosować łączników mechanicznych typu kołki).
Podstawowe etapy ocieplenia ścian to:
Należy pamiętać, że system ociepleń nie służy prostowaniu ścian, ale niejednokrotnie może "uratować" pracę niedokładnego murarza.
Etap przygotowawczy
Na etapie przygotowawczym należy dokonać demontażu rynien i rur spustowych, wymierzyć elewację, sprawdzić nośność i równość podłoża. Trzeba zadbać, aby obróbki blacharskie, parapety oraz haki rynien i rur miały wymiary pozwalające na ułożenie ocieplenia. Warstwa zewnętrzna, np. istniejący tynk lub farba, powinna być mocno związana ze ścianą, w przeciwnym razie należy ją usunąć.
Najbardziej znane metody usuwania podłoża ściennego niskiej jakości to piaskowanie, działanie strumieniem wody pod ciśnieniem i zdzieranie szczotką drucianą. Podłoża silnie chłonące - np. stare, lecz dobrze związane tynki czy ściany gazobetonowe - warto zagruntować środkiem zmniejszającym ich chłonność. Jednak bez względu na wiek i prace poprawiające nośność podłoża, w przeddzień rozpoczęcia ocieplenia ścianę należy zmyć wodą pod ciśnieniem, aby oczyścić ją z kurzu i pyłu. Na tak przygotowane podłoże możemy już kleić płyty.
W przypadku ścian o nierównych powierzchniach należy wybrać odpowiedni system. Dlatego przy nierównościach:
Ocieplanie płytą z wełny mineralnej
Przed rozpoczęciem robót ociepleniowych należy wyznaczyć wysokość cokołu i zaznaczyć go linią poziomą. Listwa cokołowa powinna być montowana na wysokości min. 40 cm od poziomu terenu przy użyciu min. pięciu rozporowych łączników mechanicznych na 1 mb listwy. Listwę należy zamocować zawsze w pierwszym i ostatnim otworze. Nierówności podłoża można skorygować podkładkami dystansowymi. Na narożach budynku listwę należy przyciąć pod kątem, zagiąć i połączyć złączem. Po przykołkowaniu listwy pora na przyklejenie płyt. Najpierw oczyszcza się je szczotką z luźnych cząstek i pyłków, po czym cienko przeszpachlowuje powierzchnię płyty zaprawą klejącą.
W celu uzyskania maksymalnej przyczepności do podłoża klejenie płyt wykonujemy na całej powierzchni metodą grzebieniową w dwóch etapach:
Etap I - zaprawę klejącą nanosimy na płytę lamelową gładką stroną pacy i następnie przeszpachlowujemy.
Etap II - zaprawę klejącą nanosimy i rozprowadzamy za pomocą pacy zębatej o zębach 12 x 12 mm równomiernie na całej powierzchni płyty, tak by uzyskać jej prawidłową przyczepność. Natychmiast po naniesieniu kleju należy osadzić płytę ok. 2 cm przed płytą przyklejoną poprzednio, a następnie dosunąć ją do krawędzi, szczelnie dociskając. Płyty należy przyklejać mijankowo, szczelnie dosuwając do poprzednio przyklejonych za pomocą pacy drewnianej. Nadmiar wychodzącej z boku zaprawy klejącej usuwamy tak, by nie była widoczna na stykach płyt. Taki sposób układania oraz elastyczność płyt lamelowych pozwalają całkowicie wyeliminować mostki termiczne na stykach płyt.
Po przyklejeniu płyt, ale nie wcześniej niż po 24 godz., w celu wyrównania nierówności i ewentualnych uskoków pomiędzy płytami należy je przeszlifować dużą pacą drewnianą z grubym papierem ściernym. Na narożach budynku płyty powinny być ułożone w sposób zapewniający "wiązanie".
W celu prawidłowego ukształtowania krawędzi naroża pozostawione wysunięte płyty obcinamy nożem wzdłuż łaty i szlifujemy pacą drewnianą z grubym papierem ściernym.
Zbrojenie
Po szlifowaniu fasadę należy oczyścić szczotką. Następnie za pomocą cienkiej warstwy zaprawy zbrojącej i zatapianych w niej listew narożnikowych z siatką wzmacnia się elementy szczególnie narażone na uszkodzenia, np. narożniki, ościeża. Potem cienko przeszpachlowuje się zaprawą całą powierzchnię fasady. Po jej wyschnięciu nakładamy zaprawę zbrojącą za pomocą pacy zębatej o zębach 10 x 10 mm. Najpierw gładką stroną pacy nakładamy zaprawę na powierzchnię płyty, a następnie przeciągamy ją zębatą stroną pacy.
W świeżą warstwę zaprawy zatapiamy siatkę (od góry do dołu), pamiętając o zakładkach siatki minimum 10 cm, tak by nie była widoczna spod warstwy zaprawy zbrojącej. W miejscach zakładu silniej ściągamy zaprawę, by nie wystąpiły zgrubienia na tynku.
Wykończenie
W sprzyjających warunkach zaprawa schnie dwie doby. Na suchą warstwę zbrojoną nakładamy jednowarstwowo za pomocą wałka podkład tynkarski, który gruntuje podłoże oraz zwiększa przyczepność tynku. Po wyschnięciu podkładu tynkarskiego (ale nie wcześniej niż po 24 godzinach) możemy przystąpić do nakładania tynku. Tynkowanie zawsze zaczynamy od góry budynku, stopniowo schodząc na dół. Tynki drapane nakładamy pacą za stali nierdzewnej metodą "mokre na mokre" (warstwa poprzednio ułożona nie może całkowicie wyschnąć). Tynk o strukturze baranka nakładamy i ściągamy pacą z tworzywa sztucznego. Następnie nadmiar tynku ściągamy pacą pod kątem 90o na grubość kruszywa. Po dokładnym ściągnięciu nadmiaru tynku przystępujemy do zacierania, pamiętając o wykonywaniu tych samych ruchów, by nie wystąpiły różnice faktury tynku. Powierzchni należy nadawać strukturę w stanie mokrym pacą z tworzywa sztucznego. Zaleca się wykonanie całej ściany w ciągu jednego dnia (np. elewacja południowa), gdyż każdego dnia panują inne warunki wilgotnościowe wpływające na barwę tynku.
Najczęstsze błędy wykonawcze przy docieplaniu ścian
Częstą wadą są włoskowate spękania na zaprawie zbrojącej. Jeżeli pojawiają się co 1 m, to przyczyną jest brak minimalnych 10 cm zakładów na siatce zbrojącej. Niestosowanie zakładów w narożach otworów okiennych i drzwiowych oraz na narożach budynku. Tu łatwiejsza w użyciu jest listwa aluminiowa z siatką. Nieprzestrzeganie rygorów temperaturowych stosowania chemii budowlanej - wysokie temperatury powodują bardzo szybkie wysychanie wypraw, co powoduje skurcze i naprężenia w wyprawach kończące się spękaniami. Stosowanie metody punktowo-krawędziowej przyklejania płyt lamelowych, które powinny być klejone metodą grzebieniową. Gdy rysy pojawiają się co 20 cm lub 50 cm (tak jak kończą się płyty) wówczas powodem jest zbyt duży skurcz na zgrubieniach zaprawy zbrojącej, gdyż płyty nie tworzyły jednej płaszczyzny i były wyrównywane zaprawą. W takich przypadkach należy przeszlifować powierzchnię nierównej ściany.
