Ocieplenie budynku – przykłady najczęściej popełnianych błędów wykonawczych
Termomodernizacja istniejących budynków wielorodzinnych oraz ocieplenie budynków nowopowstałych to w ostatnim czasie szeroko omawiany temat. Nowe wytyczne europejskie, mające na celu ograniczenie emisyjności budynków, powodują, że coraz uważniej przygląda się tym kwestiom. Skuteczność wykonanego ocieplenia zależy bowiem od różnych czynników, co rodzi ryzyko wielu uchybień.
Spis treści
- Ocieplanie budynków wielorodzinnych – wytyczne prawne
- Najpopularniejsze błędy popełniane podczas ocieplenia
- Ocieplanie zawilgoconych ścian
- Pomijanie ocieplenia attyki na dachu płaskim
- Niewystarczające mocowanie elementów izolacyjnych
- Nieprawidłowe kołkowanie
- Niedokładne ocieplenie balkonu
Ocieplanie budynków wielorodzinnych – wytyczne prawne
Prawidłowo wykonane ocieplenie budynku może nie tylko obniżyć koszty ogrzewania, ale i poprawić komfort termiczny mieszkańców. Wkrótce jednak docieplanie będzie nie tylko opcją, ale i obowiązkiem, zwłaszcza w świetle nowych dyrektyw unijnych. Przepisy UE zakładają bowiem zmniejszenie emisyjności istniejących budynków o 16% do 2030 roku i od tego czasu mają też powstawać wyłącznie budynki zeroemisyjne. Już teraz na ten cel przeznaczone są fundusze z KPO, z których mogą korzystać m.in. właściciele oraz zarządcy budynków wielorodzinnych.
A jak do kwestii ociepleniowych mają się obecnie obowiązujące przepisy prawa polskiego? Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 roku wraz z późniejszymi zmianami określa wymagane formalności do przeprowadzenia prac ociepleniowych:
- budynki do 12 m – brak zgłoszenia oraz pozwolenia na budowę;
- budynki 12-25 m – obowiązuje zgłoszenie;
- budynki powyżej 25 m – obowiązuje pozwolenie na budowę.
Jeśli chodzi o materiał ocieplenia, tu należy odwołać się do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zapisy mówią tu m.in. o tym, że w przypadku elementów budynku oddzielonych drzwiami przeciwpożarowymi, konieczne jest zastosowanie materiałów niepalnych do ocieplenia (oznaczonych klasami A1 i A2), czyli np. wełny mineralnej. W innych przypadkach powszechnie stosuje się płyty styropianowe.
Warto również wspomnieć o zabytkowych budynkach wielorodzinnych, takich jak stare kamienice, które zostały wpisane do rejestru zabytków lub znajdują się na terenie objętym ochroną konserwatorską. To dość problematyczna kwestia, ponieważ nie tylko należy uzyskać zgodę konserwatora na przeprowadzenie prac. W takich przypadkach termomodernizację przeprowadza się głównie od środka, a to rodzi wiele kontrowersji związanych m.in. ze zmniejszeniem powierzchni mieszkań.
Najpopularniejsze błędy popełniane podczas ocieplenia
Ocieplenie ścian i stropów jest wieloetapowym procesem, zwłaszcza jeśli chodzi o budynki wielorodzinne. Duża powierzchnia, mnogość okien, obecność balkonów oraz najczęściej płaskie dachy to elementy, które wyróżniają tego rodzaju obiekty. Są to również newralgiczne punkty, które sprawiają, że proces ocieplenia staje się bardziej wymagający. Niestety, jak pokazuje praktyka, nierzadko dochodzi do błędów podczas prac ociepleniowych, czy to na etapie budowy czy w ramach termomodernizacji starszych budynków.
Najczęstszymi powodami błędnie wykonanego ocieplenia są: nieprawidłowe przygotowanie materiałowe, niedbalstwo, brak audytu energetycznego lub jego pobieżne traktowanie, czy niedostosowanie metod pracy do potrzeb danego budynku. Powstałe w efekcie tego uchybienia mogą prowadzić do obciążenia kosztami inwestora (gdy zachodzi konieczność poprawek) oraz samych mieszkańców (wyższe rachunki za ogrzewanie). Czasem dochodzi również do obniżenia parametrów samej konstrukcji budynku (np. pękanie ścian, zmniejszenie izolacyjności akustycznej, itp.).
Zebraliśmy najczęściej powtarzające się błędy popełniane podczas prac ociepleniowych. Jak im zapobiegać?
Ocieplanie zawilgoconych ścian
Błąd ten częściej pojawia się podczas termomodernizacji starszych budynków, ale nie zawsze. Do zawilgocenia murów dochodzi na skutek różnych czynników, np. podwyższenia poziomu wód gruntowych, uszkodzeń instalacji wodno-kanalizacyjnej, niewłaściwie przeprowadzonych remontów, itp.
Ocieplenie zawilgoconych ścian przede wszystkim zmniejsza skuteczność całego procesu, ponieważ wilgoć obniża właściwości termoizolacyjne styropianu. Ponadto może to doprowadzić do powstania grzybów i pleśni, które stanowią niebezpieczeństwo dla zdrowia mieszkańców.
Problemu można uniknąć, odpowiednio przygotowując mury przed ocieplaniem. W pierwszej kolejności należy sprawdzić stopień zawilgocenia ścian (służy do tego m.in. badanie próbek metodą karbidową), a następnie zlokalizować oraz usunąć przyczynę. Dopiero później można przystąpić do osuszania murów, np. metodą iniekcji. Jeszcze przed ociepleniem warto zadbać o hydroizolację ścian, aby zmniejszyć ryzyko zawilgocenia w przyszłości.
To samo dotyczy kładzenia styropianu podczas dużej wilgotności powietrza. Może prowadzić to do kondensacji wody oraz zmniejszenia przyczepności materiału.
Pomijanie ocieplenia attyki na dachu płaskim
Sporo budynków wielorodzinnych wyposażonych jest w element zwany attyką. Jest to forma ścianki osłaniającej dach płaski, która jednocześnie pełni funkcję estetyczną. Może się wydawać, że element ten nie wymaga izolacji, ponieważ wystaje ponad poziom dachu. W rzeczywistości jednak pomijanie ocieplenia tego elementu może prowadzić do strat cieplnych. Dzieje się tak z powodu strategicznego łączenia stropodachu z attyką, co powoduje powstanie liniowych mostków cieplnych. Skutkuje to nie tylko uciekaniem ciepła, ale i powstaniem zawilgoceń ze względu na kondensację pary wodnej.
Należy pamiętać, że konstrukcja dachu z attyką to dobre rozwiązanie właśnie ze względów termoizolacyjnych. Ścianka attykowa pozwala bowiem na „zamknięcie” termoizolacji wewnątrz, stanowiąc dodatkową ochronę przed stratami ciepła. Oczywiście pod warunkiem, jeśli sama attyka również jest odpowiednio ocieplona. Dlatego też zaleca się położenie warstwy styropianu na powierzchni dachu (grubość 5 cm) oraz na wewnętrznej ścianie attyki (10 cm).
Niewystarczające mocowanie elementów izolacyjnych
Właściwe mocowanie styropianu do ściany to jeden z kluczowych czynników decydujących o trwałości oraz skuteczności ocieplenia. Równie ważne, jak przygotowanie podłoża (usunięcie starego tynku, wyrównanie, oczyszczenie, osuszenie) jest sposób klejenia. Przyjmuje się, zaprawa powinna zajmować przynajmniej 40% powierzchni pojedynczej płyty.
Obecnie wciąż stosuje się tzw. metodę na placki, czyli punktowego nakładania kleju. Niestety taki sposób mocowania może być niewystarczający, zwłaszcza w przypadku wysokich budynków, na które działając silniejsze podmuchy wiatru. W konsekwencji istnieje ryzyko odpadania styropianu. Co więcej, brak nakładania kleju na obwodzie płyt prowadzi do powstania nieszczelności w warstwie izolacyjnej – konsekwencje dotyczą nie tylko strat ciepła, ale również bezpieczeństwa przeciwpożarowego (szybsze rozprzestrzenianie się ognia).
Odpowiednim sposobem mocowania styropianu jest metoda punktowo-pasmowa, a więc nakładanie kleju o grubości do 10 mm po obwodzie, wzdłuż krawędzi na powierzchni przylegania oraz w postaci 3-6 placków pośrodku.
Polecany artykuł:
Nieprawidłowe kołkowanie
W niektórych przypadkach sam klej nie wystarczy, aby skutecznie umocować płyty styropianowe. W budynkach, których wysokość przekracza 12 m należy dodatkowo zastosować kołkowania. Te mechaniczne łączniki pozwalają zabezpieczyć warstwę izolacji przed działaniem silnego wiatru oraz zmian temperatur.
Błędy, jakie powstają podczas kołkowania to m.in.: niedostosowanie łączników do rodzaju ocieplenia pod względem ich rozmiaru, niewłaściwa ilość kołków oraz błędne mocowanie. Nieprawidłowości te mogą skutkować powstaniem mostków termicznych punktowych. Natomiast zbyt głębokie umieszczenie kołka oraz wyrównanie warstwą kleju może powodować nieestetyczne plamy na elewacji – tzw. efekt biedronki.
Przeprowadzając kołkowanie przede wszystkim należy odczekać ok. 3-4 dni od przyklejenia styropianu. Należy również dobrać rodzaj łączników: te z plastikowym trzpieniem sprawdzą się do standardowych grubości styropianu; do płyt powyżej 15 cm warto wykorzystać kołki z trzpieniem metalowym. Zagęszczenie kołków powinno wynosić ok. 8-10 na m2. Ważne jest również odpowiednie zakotwiczenie w ścianie (ściana pełna: 5-6 cm, pustaki: 8 cm + grubość styropianu).
Polecany artykuł:
Niedokładne ocieplenie balkonu
Dziś trudno wyobrazić sobie budynki wielorodzinne bez balkonów czy loggi. Niestety są to często elementy generujące mostki cieplne. Szczególnie newralgicznymi miejscami są styki łączenia balkonów ze ścianą, podobnie zresztą jak w przypadku attyk. Pomijanie ich podczas ocieplania lub niedokładne przeprowadzenie prac może prowadzić do znacznych strat ciepła. Oczywiście już sama konstrukcja balkonów ma największy wpływ na izolacyjność budynku – tu warto zadbać np. o łączniki termoizolacyjne.
Podczas ocieplania balkonów często dochodzi do złego wykonania warstwy zbrojonej na krawędziach i wnękach, co w efekcie prowadzi do powstawania spękań i odpadania tynku. Ponadto nieszczelna izolacja w miejscu łączenia balkonu ze ścianą może skutkować zwiększoną kondensacją pary wodnej i podwyższoną wilgotnością ścian.
Przede wszystkim balkony należy ocieplać zarówno od dołu, jak i od góry. Grubość warstwy styropianu to ok 10 cm, ale można zastosować również styrodur. Należy zadbać również o staranne mocowanie płyt, zwłaszcza na miejscach styku balkonu i ściany, bez tworzenia szczelin. Fachowo przeprowadzona obróbka blacharska pozwoli dodatkowo zabezpieczyć krawędzie.
Autor: Szymon Starnawski / Grupa Murator
Projekt wieżowca wyszedł spod ręki słynnego architekta Daniela Libeskinda i reprezentuje znamienny dla jego pracowni język dynamicznych form.
