Naprawa elewacji budynku. Jakie są zasady naprawy elewacji z warstwą ocieplenia?

Naprawa elewacji, zwłaszcza z warstwą ocieplenia, która również wymaga naprawy to dość skomplikowane zadanie, wymagające fachowej wiedzy. Ważne jest, aby przed naprawą elewacji przeprowadzić odpowiednią ekspertyzę jej stanu technicznego, aby oszacować zakres i rodzaj prac.

Elewacja do naprawy

Straty ciepła można skutecznie ograniczyć dzięki ociepleniu ścian, znacznie trudniej jednak zahamować procesy starzenia i wpływ czynników środowiskowych na wygląd elewacji. Funkcjonowanie budynków w otoczeniu miejskim sprzyja gromadzeniu się brudu i kurzu na powierzchni ścian zewnętrznych. W efekcie, w niektórych miejscach na elewacji mogą się również pojawiać zielonobrunatne naloty, czyli kolonie glonów i grzybów.Intensywność występowania biologicznych nalotów jest bardzo różna i zależy od stężenia zarodników glonów i grzybów w otoczeniu oraz od natężenia określonych czynników sprzyjających ich rozwojowi, np. sąsiedztwa drzew, zacienienia, zawilgocenia, zaroszenia ścian itp. Najczęściej zjawisko to ma miejsce w zacienionych partiach elewacji północnych i zachodnich, w których ograniczony jest dostęp promieni słonecznych i nie ma odpowiedniej cyrkulacji powietrza, sprzyjającej osuszaniu wilgoci.Wyższa temperatura elewacji wpływa na odparowanie wody, a tym samym usunięcie czynnika sprzyjającego powstawaniu skażenia mikrobiologicznego. Sytuacja taka jest często widoczna na ścianach budynku przed ociepleniem, na których nigdy nie obserwowano wegetacji glonów. Natomiast w ciągu kilku lat po wykonaniu izolacji termicznej na niektórych elewacjach tych samych obiektów można zauważyć pojawiające się zielonobrunatne miejscowe naloty. Przez nieocieploną przegrodę energia cieplna przemieszcza się od wnętrza budynku na zewnątrz, powodując straty ciepła, co znacznie podnosi temperaturę ściany, zapobiegając tym samym rozwojowi na jej powierzchni mikroorganizmów.

Latem ściany zewnętrzne nieizolowane nagrzewają się od otoczenia i jako potężny masyw magazynują energię cieplną, oddając ją nocą. Z jednej strony zapobiega to wyroszeniom na zewnętrznej elewacji, a z drugiej niestety podnosi temperaturę w mieszkaniach, co jest niekorzystne podczas upałów. W ten sposób tworzy się środowisko utrudniające powstawanie agresji mikrobiologicznej na powierzchniach zewnętrznych ścian nieocieplonych. Zaizolowanie termiczne ww. przegród zapobiega stratom ciepła zimą, a latem – przedostawaniu się do pomieszczeń wysokiej temperatury. Z tych względów powierzchnia zewnętrzna ocieplenia jest chłodniejsza od samej ściany przez dłuższą część roku, a więc staje się miejscem sprzyjającym do glonom i grzybom, które pojawiają się wraz z kurzem i zabrudzeniami. Ich osadzaniu sprzyjają nierówności podłoża, odbijająca się woda opadowa, zacieki, zawilgocenia itp. Co istotne, w miejscach przerwania izolacji termicznej (tzw. mostków termicznych) wegetacja organizmów biologicznych nie występuje. Wynika to z przepływającej tam nadal energii cieplnej, tworzącej niekorzystne warunki do ich rozwoju. Zabezpieczenie pewnych części elewacji, np. przez parapety, ogranicza intensywność działania spływającej po elewacji wody, co przekłada się również na zmniejszenie ryzyka występowania glonów i grzybów w tych obszarach.

Naprawa elewacji – metody i środki zaradcze

Producenci materiałów elewacyjnych dokładają wszelkich starań, aby ograniczyć powstawanie na elewacjach nieestetycznych nalotów, a tym samym zapobiec konieczności renowacji elewacji - mycia i odnawiania powierzchni ociepleń. Skażeniu mikrobiologicznemu można skutecznie przeciwdziałać, stosując wyprawy tynkarskie oraz farby o podwyższonej odporności na porastanie przez glony i grzyby. W sytuacji, gdy do skażenia jednak doszło, można użyć kompleksowych rozwiązań złożonych z odpowiednich produktów i technik stosowania. Służą one zarówno do usuwania nalotów mikrobiologicznych, jak i do mycia elewacji oraz zabezpieczania powierzchni przed zabrudzeniem czy ponownym zasiedleniem przez glony, grzyby, mchy i porosty. Funkcje te pełnią głównie farby lub preparaty o charakterze impregnującym.W przypadku budynków wysokich znakomicie sprawdza się metoda likwidacji skażenia mikrobiologicznego oraz mycia i malowania elewacji, wykorzystująca techniki pracy na linach. Mimo niezbędnych do tego typu czynności odpowiednich uprawnień i doświadczenia, rozwiązanie to jest tańsze, ponieważ nie wymusza stawiania rusztowania. Z jednorazowo przygotowanego stanowiska z liną można wykonać niezbędne prace w kilka dni, a rusztowania nie zasłaniają elewacji. Ponadto z lin można uzyskać łatwy dostęp zarówno do prostych części ściany, jak i do fragmentów z balkonami i loggiami. Taka technika czyszczenia i malowania ścian ogranicza jednak zasięg obszaru pracy z jednego stanowiska zamocowania, swobodę robót, a także możliwości transportu materiału i użycia sprzętu do mycia.

Naprawa elewacji - malowanie

Jeśli zanieczyszczenia i skażenie mikrobiologiczne zostały pomyślnie usunięte, należy odczekać do wyschnięcia ściany, a następnie przystąpić do zabezpieczenia powierzchni elewacji. Proces mycia zwykle prowadzi do usunięcia z powierzchni także zwietrzałych i słabszych warstw starego tynku lub farby. Oczyszczona elewacja jest również bardziej matowa, co czyni ją podatną na zabrudzenia w przyszłości. Aby temu zapobiec, zaleca się jej pokrycie farbami o podwyższonej odporności na porastanie przez glony i grzyby. W niektórych przypadkach przed malowaniem konieczne jest wzmocnienie powłoki tynkarskiej preparatami głęboko penetrującymi.Obecnie do robót malarskich najczęściej rekomenduje się farby silikonowe jako najbardziej uniwersalne, jeśli chodzi o rodzaj podłoża, wysoce odporne na promieniowanie UV oraz procesy starzenia, a także stabilne kolorystycznie. Do renowacji ociepleń mogą służyć również farby akrylowe i silikatowe (krzemianowe). Pierwsze z nich cenione są za szerokie spektrum barw, łatwą aplikację, trwałość koloru i atrakcyjną cenę. Podstawowym atutem farb silikatowych jest wysoka przepuszczalność pary wodnej, mineralny charakter oraz naturalnie wysokie pH, sprzyjające podwyższonej odporności na porastanie przez algi i grzyby, co w przypadku innych wyżej wymienionych farb powinno być zapewnione przez odpowiednio skomponowanie receptury ze środkami biocydowymi. O cechy i właściwości konkretnych farb należy pytać sprzedawcę lub producenta. Istnieją również dokumenty potwierdzające parametry techniczne powłok malarskich (deklaracje, raporty badań i rekomendacje lub aprobaty techniczne).

• Czytaj też: Dobra farba elewacyjna - co to znaczy? Kiedy wybrać farbę elewacyjną akrylową i silikonową?

Niektóre właściwości farb są bardzo istotne ze względu na istniejące ocieplenie, którego renowacji dokonujemy. Należy do nich np. paroprzepuszczalność, szczególnie ważna w przypadku ociepleń na wełnie mineralnej. Nie bez znaczenia jest także wpływ powłoki malowanej na klasyfikacje ogniowe systemów oraz zmiana kolorystyki w stosunku do wcześniejszych ustaleń projektowych. Również rodzaj powłoki tynkarskiej i jej bieżący stan techniczny mogą determinować wybór rodzaju farby. Przed przystąpieniem do renowacji elewacji, nawet tej związanej tylko z czyszczeniem i malowaniem, należy dokonać oceny stanu technicznego ocieplenia budynku i w oparciu o nią zaplanować zakres oraz sposób konserwacji. Zdarza się, że degradacja warstw wierzchnich uniemożliwia skuteczną renowację i w celu naprawy stosowane są indywidualne techniki czy metody. Trzeba również podkreślić, że o szczegółowe informacje niezbędne do prawidłowej realizacji renowacji oraz zastosowania konkretnych wyrobów należy pytać specjalistów budowlanych oraz producentów rozwiązań renowacyjnych.

Uszkodzenia mechaniczne elewacji – diagnoza i naprawa

Jeśli uszkodzeniu uległy głębsze warstwy ocieplenia, konieczne jest zastosowanie bardziej zaawansowanego sposobu naprawy niż mycie i malowanie. Przyczyny zabrudzeń oraz występowania mikroorganizmów są najczęściej od razu widoczne, jednak źródła usterek nie zawsze są oczywiste. Aby skutecznie naprawić elewację, należy właściwie ocenić jej stan techniczny i znaleźć przyczynę defektów, co pozwoli uniknąć wtórnego uszkodzenia.

Do prawidłowej identyfikacji stanu istniejącego ocieplenia stosuje się różnorodne metody. Nie ma jednak formalnych wytycznych w tym zakresie i sposób oceny opiera się w praktyce na doświadczeniu oraz wiedzy osoby przeprowadzającej ekspertyzę.Na wstępie dokonuje się oceny organoleptycznej, od której zależy dalszy poziom analizy. W celu sprawdzenia stanu zamocowania ocieplenia, grubości jego warstw, stanu podłoża ściennego, właściwości termoizolacji oraz przyczepności międzywarstwowej w ociepleniu sięga się do tzw. metody badań odkrywkowych – wycięcia pewnego fragmentu ocieplenia. Jest to badanie niszczące, ale i pozwala przeważnie na dokonanie optymalnego sposobu naprawy lub wpływa na decyzję o konieczności usunięcia warstw wierzchnich, a w skrajnym przypadku – nawet całego ocieplenia. Powierzchnia, miejsce, kształt geometryczny elementu oraz sposób jego wycięcia i usunięcia z elewacji, a także liczba wykonanych „odkrywek” są ściśle zależne od tego, co badanie ma wykazać i jaki stan ocieplenia odkrywają poszczególne jego etapy. Często również do tego typu ocen wykorzystuje się odpowiedni sprzęt i urządzenia badawcze (na miejscu lub w laboratoriach).

• Czytaj też: Tynk elewacyjny - porównanie rodzajów. Dobór tynków elewacyjnych do systemów ociepleń

Istnieje niewiele sprawdzonych sposobów i metod naprawczych, dostosowanych do likwidacji konkretnej usterki ocieplenia, dlatego należy opierać się głównie na indywidualnej ocenie każdego przypadku. Najczęściej orzekanym rodzajem naprawy jest wzmacnianie (impregnacja) wypraw tynkarskich lub ich odtwarzanie, wymiana warstw zewnętrznych (jeśli ich stopień degradacji jest zaawansowany), likwidacja pęknięć warstw wierzchnich ocieplenia poprzez wykonywanie nowych, wzmacniających na istniejącym ociepleniu oraz przymocowanie niewłaściwie zamontowanej izolacji. Z uwagi na bardzo różny stan techniczny izolacji oraz rozmaite przyczyny usterek w każdym przypadku, przed przystąpieniem do napraw, doradza się zlecenie oceny jej stanu technicznego lub wykonania ekspertyzy. W oparciu o dokonane opracowanie należy planować zakres i sposób renowacji lub sporządzić projekty napraw. Nie w każdym przypadku można zastosować sprawdzony system naprawczy, ponieważ jego skuteczność zależy również od stanu istniejącego ocieplenia.

Naprawa elewacji - ocieplenie na ocieplenie

W obszar naprawy elewacji znakomicie wpisuje się również ponowne ocieplenie już zaizolowanych ścian. Takie rozwiązanie stanowi alternatywę dla pracochłonnych i kosztownych napraw, które nie zawsze likwidują wszystkie usterki czy wady. Dodatkowo ponowna izolacja rozwiązuje najpoważniejszy problem starych ociepleń – niewystarczającą, w świetle obecnie obowiązujących warunków technicznych, izolacyjność cieplną ścian. W najbliższych latach będzie dalsze zmniejszanie wartości współczynnika przenikalności cieplnej przegród zewnętrznych budynków. Warto o tym pamiętać przy remontach elewacji, których termoizolacja ma grubość zaledwie kilku centymetrów.

Malowanie elewacji nie wyeliminuje na stałe wybarwień spowodowanych przez mostki termiczne czy zacieki od nieprawidłowo połączonych z ociepleniem instalacji, obróbek blacharskich i barier. W tych przypadkach wymagane jest skorygowanie nieprawidłowości.

• Czytaj też: Jaki styropian na elewację budynku? Jakie parametry są najważniejsze przy wyborze styropianu?

Metoda ocieplenie na ocieplenie staje się koniecznością dla budynków, w których zostaną stwierdzone podobne wady. Zamiast ponosić koszty odświeżania i naprawy elewacji, lepiej zainwestować również w poprawę jej izolacyjności termicznej. Obecnie ponowne ocieplenia najczęściej stosowane są na izolacjach istniejących wykonanych tzw. metodą lekką mokrą, a później zwaną Bezspoinowym Systemem Ocieplenia – BSO, funkcjonującą dziś pod nazwą Zespolone systemy izolacji cieplnej ścian zewnętrznych budynków ETICS. Wykonywanie ociepleń na ociepleniach zakłada głównie wykorzystania styropianu jako termoizolacji. Takie rozwiązania znalazły również odzwierciedlenie w aprobatach technicznych wydanych do tej pory dla systemów do ponownych ociepleń. Podstawową różnicą, jaka rysuje się pomiędzy ociepleniem istniejącym i nowym, jest konieczność zastosowania w każdym przypadku, oprócz mocowania termoizolacji na klej, także mocowania mechanicznego za pomocą łączników z trzpieniem stalowym (najkorzystniej wkręcanym). Producenci mogą proponować swoje własne rozwiązania różniące się w szczegółach.Warunkami niezbędnymi do realizacji ponownych ociepleń jest szczegółowa ocena techniczna stanu istniejącej izolacji, podłoża ściennego oraz wykonanie nowego projektu. Bardzo ważne jest również, aby w każdym przypadku dokonać obliczeniowej analizy cieplno-wilgotnościowej przegrody zewnętrznej podlegającej ponownej izolacji z uwzględnieniem rodzaju planowanego ocieplenia. Szczegółowe wytyczne w tym zakresie znajdują się w zaleceniach „Ocieplenia na ocieplenia”, dotyczących renowacji istniejącego systemu ETICS, opracowanych przez Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń. Są to obecnie jedyne sformalizowane wytyczne, rekomendowane przez wiodących na rynku systemodawców. Do zalet i korzyści płynących z wykonania ponownego ocieplenia można zaliczyć:

• brak konieczności demontażu i utylizacji ocieplenia istniejącego,
• wykorzystanie obecnej termoizolacji, co zmniejsza grubość nowej warstwy,
• mniejsze zużycie kleju do mocowania termoizolacji z możliwością przytwierdzania na kleju poliuretanowym,
• likwidacja mostków termicznych i dużej części usterek ocieplenia.

Niekorzystne, przy wykonaniu ponownego ocieplenia na istniejącym, mogą się wydawać:

• konieczność gruntownej oceny technicznej podłoża ściennego i „starego” ocieplenia (w każdym przypadku),
• konieczność zastosowania, bez wyjątku, łączników do mocowania mechanicznego z trzpieniem stalowym,
• zwiększenie obciążenia ściany (czynnik istotny tylko w przypadku niektórych rodzajów przegród).

Naprawa elewacji - podsumowanie

Sposób wykonywania renowacji i napraw ociepleń jest zależny od stanu technicznego istniejącego ocieplenia, który musi być określony przez specjalistę budowlanego, posiadającego doświadczenie i uprawnienia do wydawania opinii technicznych bądź ekspertyz. Naprawy powinny być realizowane w oparciu o indywidualne programy renowacji czy napraw lub o projekt nowego ocieplenia. Przy okazji renowacji ociepleń ścian trójwarstwowych należy rozważyć domocowanie płyty fakturowej do nośnej. Istnieją na rynku gotowe rozwiązania, mające aprobaty techniczne, przeznaczone do wzmacniania „wielkiej płyty”. Przy wykonywaniu renowacji ociepleń zaleca się stosowanie materiałów i technik naprawczych rekomendowanych przez producentów systemów ociepleń lub stanowiących kompleksowo przebadane rozwiązania. Do tworzenia ochronnych powłok malarskich należy stosować farby o podwyższonej odporności na skażenie mikrobiologiczne. Po wykonaniu renowacji prostej lub ponownego ocieplenia dostęp do ścian zewnętrznych zostaje uniemożliwiony na kolejne kilkadziesiąt lat, zatem staranność przygotowań i samych prac konserwacyjnych czy naprawczych ma ogromne znaczenie.