System ociepleń pod lupą. 7 zasad, zapewniających skuteczność i trwałość systemu ociepleń

Wybór systemu ociepleń to jedna z ważniejszych decyzji podczas budowy nowego albo remontu starego domu. Ważne są nie tylko parametry termoizolacyjne systemu ociepleń, które zapewnią korzyści w postaci komfortu mieszkańców i oszczędności energii do ogrzania domu. Nie mniej istotna jest jego trwałość, estetyka i łatwość użytkowania. Oto 7 istotnych etapów, których należy szczególnie dopilnować przy wyborze systemu ociepleń.

Artykuł jest częścią akcji specjalnej TERMOMODERNIZACJA, w której przekonujemy, jak ważne jest kompleksowe do niej podejście.

Trwałość systemu ociepleń powinna wynosić co najmniej 30 lat. Co oznacza, że w tym czasie powinien on zachować parametry użytkowe na poziomie takim samym jak w chwili układania.

Zasada 1 - kompletny system ociepleń

Do ocieplania domu należy wybierać gotowe systemy oferowane przez producentów. W skład systemów ociepleniowych ETICS wchodzi wiele wyrobów chemii budowlanej, które muszą do siebie pasować – mieć odpowiednie właściwości, które sprawią, że się trwale połączą i uzyskają zakładane parametry użytkowe.

Najlepiej jest wybrać kompletny system ociepleń zawierający wszystkie potrzebne składniki pochodzące od jednego producenta, co zapewnia ich kompatybilność. W skład systemów ETICS wchodzą:

• zaprawa klejąca do przyklejania płyt termoizolacyjnych,
• siatka z wełny szklanej do wykonania warstwy zbrojonej pod tynkiem,
• zaprawa klejowa do mocowania siatki,
• podkład gruntujący pod tynk,
• cienkowarstwowy tynk elewacyjny,
• tynk mozaikowy,
• farba elewacyjna.

Producenci systemów oferują również materiały uzupełniające potrzebne do prawidłowego wykonania ocieplenia elewacji. Są to:

• listwy startowe,
• profile okienne i narożnikowe,
• taśmy rozprężne,
• siatki narożnikowe,
• materiały uszczelniające.

Na rynku jest bardzo wiele systemów ociepleń opracowanych z myślą o uniwersalnym wykorzystaniu, jak i takich do zastosowań specjalnych, np. samoczyszczące, zimowe (które można układać w temperaturze do -5°C), do domów pasywnych albo do domów, których elewacja będzie szczególnie narażona na uszkodzenia mechaniczne itp.

Najprostszy system ociepleń może zawierać tylko podstawowe składniki, to jest mineralny klej uniwersalny (do klejenia zarówno płyt termoizolacyjnych, jak i wykonywania warstwy zbrojonej pod tynk), farbę podkładową pod kolorowy tynk i wreszcie właściwy tynk cienkowarstwowy. Pozostałe składniki, które są wymienione w aprobacie technicznej, trzeba dokupić samemu albo powierzyć to zadanie wykonawcy.

Zasada 2 - system ociepleń z aprobatą lub europejską oceną ITB

System ociepleń ETICS obejmuje odpowiednio dobrane przez producenta wyroby, które zostały przebadane w tym zastosowaniu w warunkach laboratoryjnych i naturalnych. Na tej podstawie uzyskał on Aprobatę Techniczną Instytutu Techniki Budowlanej. Aprobaty stracą ważność w 2021 r. Wielu producentów już teraz bada swoje systemy, żeby uzyskać Europejską Ocenę Techniczną ITB, które zastąpią aprobaty. Aprobata i ocena to  opracowane przez profesjonalistów i dla profesjonalistów dokładne opisy systemów ETICS i produktów wchodzących w ich skład wraz z wymaganymi parametrami technicznymi oraz wskazówkami wykonawczymi.

Wyżej wymienione dokumenty są bardzo techniczne i rozbudowane. Prostszy opis systemów ociepleń oraz sposobu ich wykonania znajdziemy w karcie technicznej produktu, która ma charakter informacyjny i marketingowy. Wszystkie te dokumenty są dostępne na stronach internetowych producentów systemów.

Zasada 3 - dobry wykonawca systemu ociepleń

To, czy ocieplona elewacja będzie ładnie wyglądać i zachowa trwałość przez wiele lat, zależy również od ekipy wykonawców. Najlepiej szukać fachowców poleconych przez zadowolonych inwestorów. Wielu wykonawców poważnie pochodzących do swojej pracy przechodzi szkolenia u producentów systemów ociepleń. Wtedy zwykle polecają je klientom, bo znają te produkty i wiedzą, jak je prawidłowo zastosować (takim ekipom można powierzyć również zakup materiałów do wykonania systemu ocieplenia).

Poprawne wykonawstwo ważne jest na każdym etapie – od prawidłowego przygotowania podłoża, zachowania koniecznych przerw technologicznych, prowadzenia prac w odpowiedniej temperaturze i przy właściwej pogodzie. Klejenie płyt ocieplenia na bardzo nasłonecznionej elewacji w upał może skutkować tym, że zaprawa zbyt szybko będzie schnąć i nie zwiąże prawidłowo. Wciąż zdarza się kołkowanie ścian bez wykonania zaślepek z materiału ociepleniowego, czego skutkiem jest tak zwany efekt biedronki na elewacji. Ocieplenie może zostać oderwane od ścian przez wiatr, jeśli siatka zbrojąca nie zostanie prawidłowo przymocowana – powinna być z obu stron wtopiona w zaprawę klejącą, a nie nią posmarowana, lub gdy klej nie zostanie odpowiednio nałożony, np. na styropianie metodą obwodowo-punktową.

Ważne jest prawidłowe obrobienie i wzmocnienie narożników domu oraz naroży okien z użyciem profili oraz siatek narożnikowych. Wreszcie samo nanoszenie tynku wymaga doświadczenia i wprawy. Ekipa powinna pracować jednocześnie na całej szerokości ściany i otynkować ją od dołu do góry w jednym ciągu roboczym. Jeśli tynk będzie nanoszony na fragmentach płaszczyzn, nie uniknie się pojawienia się widocznych miejsc, w których przerwano prace. Ważne jest odpowiednie zacieranie właściwymi narzędziami, z odpowiednią siłą i w tempie. Zbyt silne dociskanie pacy sprawi, że na elewacji powstanie za cienka warstwa tynku. Również, żeby osiągnąć odpowiedni wzór, np. kornika, trzeba wiedzieć, jak pracować pacą.

Zasada 4 - właściwe klejenie systemu ociepleń

Jednym z najważniejszych składników systemu ociepleń są zaprawy klejowe i odpowiednie ich zastosowanie. W systemach są kleje przeznaczone do mocowania płyt styropianowych lub do wełny mineralnej.  Są też kleje  zawierające dodatek żywic lub wzmocnione włóknami rozproszonymi, które można wykorzystać do mocowania płyt styropianowych i wykonywania warstwy zbrojonej.

Zaprawa klejowa powinna być odpowiednio przygotowana, żeby uzyskać deklarowane przez producenta właściwości. Sucha mieszankę trzeba wymieszać z odmierzoną ilością wodą i odstawić na 5 minut, a potem jeszcze raz przemieszać. Zaprawę należy wykorzystać w czasie rekomendowanym przez producenta. Zwykle są to mniej więcej 2 godziny.

Najważniejsze jest prawidłowe nałożenie kleju na płyty termoizolacyjne. Styropian klei się metodą obwodowo-punktową. Na każdą płytę trzeba nanieść po obwodzie pas zaprawy klejowej o szerokości 3-4 cm. Dodatkowo na powierzchni płyty równomiernie układa się 4-6 placków kleju. Po dociśnięciu płyty do ściany i lekkim jej przesunięciu klej powinien pokrywać co najmniej 40% jej powierzchni.

Standardowe płyty z wełny mineralnej pokrywa się klejem również obwodowo-punktowo, z tym że robi się to w dwóch etapach. Najpierw po obwodzie i w trzech punktach nanosi się pacą cienką warstwę kleju, co służy jako gruntowanie. Następnie grubszą warstwę kleju nanosi się szerzej niż na styropian. Po obwodzie powinna mieć ona szerokość 7 cm, a placki - średnicę 15 cm. Płyty lamelowe z wełny mineralnej pokrywa się w całości klejem. Najpierw trzeba je cienko przeszpachlować klejem naniesionym pacą grzebieniową, a potem zrobić właściwą warstwę pacą o zębach 12 x 12 mm. Pokryte klejem płyty niezwłocznie mocuje się na ścianie, układając je na mijankę. Płyty powinny szczelnie przylegać do muru oraz tworzyć jednolitą warstwę. Wszelkie szczeliny między nimi trzeba wypełnić pianką poliuretanową.

Zasada 5 - dobrze dobrany tynk

Wierzchnia warstwa utworzona przez tynk chroni elewację przed czynnikami zewnętrznymi i stanowi jej dekorację. Nowoczesne tynki elewacyjne mają wysoką wytrzymałość, dlatego mogą być stosowane jako cienkowarstwowe. Wprawa ma 2-3 mm grubości, ale wzmocniona warstwą zbrojoną z siatką powinna długo zachować trwałość.

Do wyboru jest wiele rodzajów tynków. Warto poznać ich właściwości, żeby dobrać je do miejsca i naszych upodobań. Tynki mineralne to najtańsze rozwiązanie. Są sprzedawane w postaci suchej mieszanki do zarobienia wodą. Ich zaletą jest duża przyczepność do podłoża, paroprzepuszczalność i wytrzymałość. Wymagają malowania farbami elewacyjnymi.

Wszystkie pozostałe tynki elewacyjne są oferowane  w wiaderkach w postaci gotowej pasty, którą trzeba tylko wymieszać przed nakładaniem.

Za najlepsze (ale i najdroższe) uważa się tynki silikonowe, które cechuje wysoka hydrofobowość, elastyczność i odporność na czynniki atmosferyczne. Tym, co wyróżnia tynki silikonowe, jest zdolność do samooczyszczania. Powierzchnia wyprawy ma cechy podobne do właściwości kwiatu lotosu. Woda (a wraz z nią zanieczyszczenia) nie wnika w tynk, tylko spływa po nim. Dzięki temu każdy deszcz zmywa elewację i długo zachowuje ona czystość.

Bardzo popularne są tynki akrylowe, które mogą być barwione na wiele kolorów, które długo zachowują trwałość. Są mało nasiąkliwe i elastyczne. Wadą tynków akrylowych jest spora zawartość substancji organicznych stanowiących pożywkę dla glonów i grzybów. W wilgotnej okolicy i na zacienionych fasadach mogą z czasem pokryć się warstwą takiego nalotu. Warto szukać tynków akrylowych z dodatkiem substancji biobójczych.

Tynki silikatowe są paroprzepuszczalne i bardzo wytrzymałe, mocno łączą się z podłożem, ale ze względu nadwrażliwość na czynniki atmosferyczne (słońce, wilgoć) są trudne do układania. Wymagają zachowania reżimu technologicznego przez wykonawców, żeby uniknąć przebarwień. W razie ich wystąpienia wymagają malowania farbą elewacyjną.

W ostatnich latach pojawiły się tynki wykorzystujące różne składniki, dzięki czemu unika się wad materiału. Są to na przykład tynki silikatowo-silikonowe, które są mocne i wytrzymałe, a dodatek silikonu daje im hydrofobowość i zdolność do samooczyszczania.

Zasada 6 - odporność elewacji na uderzenia

Są dwie metody na zwiększenie odporności mechanicznej wyprawy elewacyjnej. Można wykonać warstwę zbrojoną z wykorzystaniem mocniejszej siatki. Standardowa siatka z włókna szklanego ma gramaturę 145 g/m². W wielu systemach są oferowane siatki o gramaturze np. 174 g/m². Na rynku są też tynki wzmacniane włóknami rozproszonymi, np. celulozowymi, oraz żywicami albo woskami syntetycznymi, co daje im większą trwałość i odporność na naprężenia. Jeśli nasz dom stoi bezpośrednio przy ruchliwej ulicy, warto zastosować te rozwiązania.

Zasada 7 - odporność na zabrudzenia

Każdą elewację trzeba od czasu do czasu umyć. Do usuwania zabrudzeń najlepiej wykorzystać myjkę ciśnieniową. Na niezbyt brudnych ścianach wystarczy silny strumień ciepłej wody pod ciśnieniem. Gdy ich stan jest gorszy, do wody trzeba dodać środki myjące, a w przypadku korozji biologicznej - środek do usuwania glonów i grzybów. W przypadku zagrzybień może być konieczne najpierw nałożenie preparatu biobójczego, a po wskazanym czasie zmycie go czystą wodą.

Podczas mycia trzeba najpierw dobrać właściwe ciśnienie strumienia wody, wybierając odpowiedni stopień na rękojeści myjki, żeby uniknąć uszkodzenia elewacji. Taką czynność należy wykonywać w okresie letnim, gdzie panujące warunki atmosferyczne umożliwiają wyschnięcie elewacji.