Termomodernizacja budynków jednorodzinnych – na czym polega? Dlaczego i kiedy warto ją wykonać?

Koszty ogrzewania i ciepłej wody są bardzo dużym obciążeniem budżetów domowych. Rosnące ceny energii sprawiają, że wizja przyszłych rachunków za ogrzewanie nie napawa optymizmem. Jednak dostępne technologie pomagają tworzyć budowle tanie w użytkowaniu, wygodne dla użytkowników i przyjazne dla środowiska. Priorytetem jest ograniczenie zużycia energii, a dzięki temu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń. Chcesz poprawić standard energetyczny budynku? Podejmij kroki w odpowiedniej kolejności.

Gospodarstwa domowe realizują plan „energetycznych oszczędności” na dwa sposoby:

• ograniczając zużycie energii poprzez oszczędzanie: prądu (np. wyposażając dom w sprzęty AGD o wysokiej klasie energetycznej czy mieszczące się w kategoriach energooszczędności oświetlenie) i ciepła (np. utrzymując odpowiednią temperaturę we wnętrzach lub wymieniając stare piece na nowoczesne, efektywniejsze i bardziej przyjazne środowisku).

• drugi sposób jest poważniejszy, bo związany ze sporym wkładem finansowym – to inwestycja w ogrzewanie budynku pompą ciepła lub w OZE.

Spis treści

1. Termomodernizacja i OZE to sposób na oszczędności
2. Termomodernizacja budynku – pierwszy krok do energooszczędności
3. Na czym polega termomodernizacja budynku?
4. Ile kosztuje termomodernizacja budynku?
5. Korzyści z termomodernizacji budynku

Termomodernizacja i OZE to sposób na oszczędności

Z roku na rok umacnia się świadomość ekologiczna społeczeństwa. Ciągłe poszukiwanie sposobów na energetyczne oszczędności sprawiają, że coraz chętniej inwestujemy w odnawialne źródła energii (OZE). Według raportu Instytutu Energetyki Odnawialnej „Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2021”, skumulowane tempo wzrostu mocy w fotowoltaice w latach 2016-2020 wyniosło w naszym kraju 114% przy średniej unijnej 10,3%.

Wzrost popularności OZE w Polsce widać zresztą gołym okiem. Trend zwrotu ku zielonej energii odzwierciedla architektoniczny krajobraz miast, przedmieść i wsi. Dachy z zainstalowanymi panelami fotowoltaicznymi stały się charakterystycznym elementem nowoczesnej zabudowy jednorodzinnej, a w części miast także wielorodzinnej.

To oczywiście słuszna droga, bo korzyści dla środowiska są niepodważalne. Inwestycja w odnawialne źródła energii oznacza również szansę na mniejsze rachunki za energię. Inwestorzy indywidualni zainteresowani poprawą standardu energetycznego budynku powinni jednak pamiętać, że działania zmierzające do zmniejszenia zapotrzebowania na energię wymagają właściwego zaplanowania ich hierarchii.

Właściwa kolejność działań, czyli najpierw ograniczanie strat (termomodernizacja i izolacja), a dopiero potem poszukiwanie efektywniejszych metod pozyskiwania ciepła, sprzyja energooszczędności.

Czytaj też:

• Standard energetyczny budynku od stycznia 2021
• Podwyżki cen prądu 2021, prognozy na 2022
• Mikroinstalacja fotowoltaiczna - jak i po co przyłączyć domową mikroinstalację?

Termomodernizacja budynku – pierwszy krok do energooszczędności

Żeby inwestycja w odnawialne źródła energii przyniosła właścicielom domów oszczędności, powinni się upewnić, czy budynek nie generuje start energetycznych, np. z powodu zbyt cienkiego ocieplenia i licznych mostków termicznych. Jeżeli tak jest, ciepło będzie uciekać, pomimo wkładu w zieloną energię. Przyjmuje się, że przez sam dach możemy tracić 25-30% energii wykorzystywanej do ogrzewania. Tylko budynek właściwie izolowany i wyposażony w sprawną instalację grzewczą stwarza warunki komfortu cieplnego w pomieszczeniach przy jednoczesnym ponoszeniu niższych kosztów ogrzewania.

Zatem proces zmniejszania zapotrzebowania budynków na energię i ograniczania emisji gazów cieplarnianych dobrze rozpocząć od efektywnej ekonomicznie izolacji nowych budynków lub termomodernizacji obiektów już istniejących. Odpowiednio ocieplone ściany zewnętrzne i dachy to krok, niezbędny aby inwestycja w OZE prowadziła do oszczędności.

Przed rozpoczęciem inwestycji warto przyjrzeć się wskaźnikom określającym zapotrzebowanie budynku na energię, czyli parametrom energii użytkowej, końcowej i pierwotnej. To wartości, które pojawiają się w świadectwie charakterystyki energetycznej obiektu.

• Energia użytkowa (EUCO) informuje o rocznym zapotrzebowaniu na ilość ciepła niezbędnego do utrzymania temperatury we wnętrzach (służącego do ich ogrzania i wentylacji), a także o energii potrzebnej do wytworzenia ciepłej wody i do chłodzenia (w przypadku klimatyzacji).
• Wskaźnik energii końcowej (EK) określa dodatkowo sprawność instalacji grzewczej (i wskazuje na ewentualne straty ciepła).
• Parametr oznaczający energię pierwotną (EP) mówi o ilości energii ze źródeł nieodnawialnych, która jest potrzebna, by pokryć roczne zapotrzebowanie na energię końcową.

Zabiegi termoizolacyjne, a w szczególności zadbanie o szczelność przegród zewnętrznych budynków, skutecznie ograniczają zapotrzebowanie na energię. Na tym rozwiązaniu korzysta i natura, i domowe budżety, bo maleją wydatki na ogrzewanie.

Na czym polega termomodernizacja budynku?

Usprawnienia, które umożliwią zmniejszenie zużycia ciepła i obniżenie kosztów użytkowania budynku to ocieplenie ścian, dachów i stropodachów oraz stropów nad nie ogrzewanymi piwnicami i podłóg na gruncie. Ocieplenie polega na dodaniu do istniejącej ściany dodatkowej warstwy materiału o wysokich właściwościach izolacyjnych. Ocieplenie powoduje zmniejszenie ucieczki ciepła z budynku, a także podwyższenie temperatury na wewnętrznej powierzchni ściany, co pozytywnie wpływa na komfort użytkowania oraz eliminuje możliwość skraplania się pary wodnej i powstawania pleśni.

Okna są elementami budynku przez które traci się zwykle od 15-30% dostarczanej do budynku energii cieplnej, a w przypadku złego stanu okien – znacznie więcej. Dlatego termomodernizacja obejmuje również wymianę okien i drzwi zewnętrznych.

Kolejnym usprawnieniem jest modernizacja lub wymiana źródła ciepła (kotłowni lub węzła ciepłowniczego) oraz zainstalowanie automatyki sterującej. Powszechnie występującą wadą użytkowanych od dłuższego czasu kotłów jest ich niska sprawność. Modernizacja kotłowni polega zwykle na zastąpieniu wyeksploatowanego kotła na paliwa stałe przez nowoczesny lub wyposażenie istniejącego kotła w urządzenia do automatycznej regulacji zwiększającej jego sprawność eksploatacyjną. Instalacje c.o. wykonane z tzw. czarnych rur mają trwałość od 20 do 50 lat. W związku z tym w wielu budynkach instalacje grzewcze są całkowicie wyeksploatowane. Dlatego konieczna jest modernizacja lub wymiana instalacji ogrzewania i systemu zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową wraz z zainstalowaniem urządzeń zmniejszających zużycie wody.

Usprawnienie systemu wentylacji to bardzo ważny element termomodernizacji. W istniejących budynkach najbardziej rozpowszechnionym sposobem wymiany powietrza w pomieszczeniach jest wentylacja naturalna (zwana potocznie grawitacyjną). System wentylacji naturalnej ma tę podstawową wadę, że praktycznie nie ma możliwości regulacji przepływu – intensywność wymiany powietrza jest uzależniona od zmieniających się warunków pogodowych, a nie jest dostosowana do aktualnych potrzeb użytkowych. Ponadto system wentylacji naturalnej nie zapewnia niezbędnej czystości powietrza w pomieszczeniach jednocześnie powodując duże zużycie ciepła. Uzupełnieniem dla wentylacji naturalnej jest wentylacja mechaniczna, gdzie wymiana powietrza następuje dzięki pracy wentylatorów. Zaletą wentylacji mechanicznej jest możliwość działania niezależnie od pory roku i panujących warunków. Jest to system umożliwiający regulację intensywności wymiany powietrza w sytuacjach, gdy zmieniają sie potrzeby. System ten zapewnia bardzo dobrą jakość powietrza w budynku. Dodatkowo można też zastosować urządzenia wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych np. kolektorów słonecznych, pomp ciepła, kotłów na biomasę itp.

Ile kosztuje termomodernizacja budynku?

Termomodernizacja wymaga poniesienia nakładów finansowych. Warto jednak spojrzeć na koszty, jako na inwestycję. Jej przeprowadzenie poprawia efektywność energetyczną budynku a co za tym idzie prowadzi do obniżenia rachunków. Szacuje się, że np. ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych powoduje obniżenie zużycia ciepła o 10 do 25% a wymiana okien na bardziej szczelne to oszczędność o od 10 do 15%.

Aby dokładnie obliczyć całkowite wydatki na termomodernizację, trzeba określić zakres robót i posłużyć się wskaźnikami jednostkowymi kosztów. Mogą one znacznie się różnić zależnie od aktualnego stanu budynku, a nawet od regionu kraju. Orientacyjnie można przyjąć, że koszt ocieplenia ścian zewnętrznych to od 150 do 250 zł/m², ocieplenie stropu pod poddaszem nieogrzewanym kosztuje od 80 do 100 zł/m², ocieplenie dachu nad ogrzewanym poddaszem waha się miedzy 100 a 150 zł/m², ocieplenie stropu nad piwnicą to koszt 100 zł/m², wymiana okien od 800 do 1200 zł/m² a modernizacja instalacji wewnętrznej ogrzewania. kosztuje ok. 40 zł/m². Podanie nawet orientacyjnych kosztów modernizacji instalacji ciepłej wody nie jest możliwe z uwagi na bardzo różne rozwiązania instalacyjne istniejących systemów i możliwości ich usprawnienia.

Na podstawie danych z wielu realizacji można stwierdzić, że koszt kompleksowej termomodernizacji budynku wynosi od 200 do 400 zł za 1 m² powierzchni użytkowej. Dla budynku o powierzchni użytkowej 150 m² będzie wynosił od 30 do 60 tys. zł. Koszty termomodernizacji są uzależnione od kształtu i wielkości budynku oraz od aktualnego stanu technicznego budynku.

Korzyści z termomodernizacji budynku

Jakie są korzyści z przeprowadzenia tak szeroko zakrojonych usprawnień? Obniżenie rachunków i lepsze warunki użytkowania budynku (w pomieszczeniach nie ma zimnych ścian czy podłóg, a budynek jest łatwiej ogrzać nawet przy największych mrozach). Jak wykazują doświadczenia zebrane w Polsce przez ostatnie lata, a w krajach zachodniej i północnej Europy w ciągu kilkudziesięciu lat – w wyniku termomodernizacji można zmniejszyć koszty ogrzewania przynajmniej o połowę. Ponadto, dzięki ociepleniu, które łączy się z odnawianiem elewacji, budynek zyskuje estetyczny wygląd, a jego cena może wyraźnie wzrosnąć. Ale to nie jedyne korzyści, dla których warto poddać nasz dom termomodernizacji. Dzięki niej zmniejszamy spalanie paliw a co za tym idzie emisję gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza, co ma pozytywny wpływ i na środowisko, i na zdrowie ludzi. Termomodernizacja to racjonalny wybór zarówno z ekonomicznego, jak i ekologicznego punktu widzenia.

Marzena Sarniewicz