Gabiony. Budowa gabionów: siatki gabionowe i rodzaje wypełnień
Gabiony to lekkie, ażurowe konstrukcje z metalowej siatki, zwykle wypełnione kamieniami. Obecnie gabiony coraz częściej stają się ozdobnym elementem architektonicznym. Z gabionów tworzy się m.in. ciekawe ogrodzenia, elewacje oraz elementy małej architektury (ławki, stoły, kwietniki, schody lub murki). Gabiony stosuje się również w budowlach inżynierskich i hydrotechnicznych.
W artykule:
Konstrukcje gabionowe mogą mieć dowolne wymiary, dzięki czemu dają niemal nieograniczone możliwości aranżacyjne, również w połączeniu z innymi materiałami czy roślinnością. Proste elementy szybko się montuje i można je wypełnić na miejscu dowolnym materiałem, głównie skalnym. Gabiony stanowią skuteczną barierę akustyczną, są naturalnie przepuszczalne i zwykle nie wymagają wbudowania dodatkowych drogich systemów drenażowych.
Historia gabionów sięga czasów starożytnych, choć wówczas kamieniami i piaskiem wypełniano plecione maty, które zazwyczaj służyły do umacniania brzegów rzek. W średniowieczu budowano z nich również bastiony wojenne, a współczesne wersje wykorzystywane są także przez wojsko do wznoszenia czasowych umocnień i wewnętrznych osłon w bazach. Od dawna stosuje się je przy ciężkich budowlach hydrotechnicznych i drogowych, m.in. do umacniania skarp, nasypów lub wałów.
Budowa gabionów
Podstawowe kształty gabionów to kosze, materace oraz walce. Na rynku jest dostępnych wiele rozwiązań przeznaczonych zarówno do budowli inżynierskich, jak i posesji prywatnych, miejsc i budynków publicznych, szkół, placów zabaw, parków itp. Najwięcej możliwości dają kosze gabionowe, które mogą mieć niemal dowolne wymiary, formy i zastosowania. Niezależnie od kształtu i przeznaczenia, ich podstawowymi częściami są: siatka stalowa (pleciona, zgrzewana lub spawana), elementy łączące ją w zaprojektowaną formę oraz wypełnienie powstałej konstrukcji, które zwykle stanowią kamienie.
Siatki gabionowe
Do wykonywania wszystkich rodzajów gabionów wykorzystuje się głównie stalowe siatki plecione (podwójnie splatane), zgrzewane oraz spawane, czasami są również stosowane siatki polipropylenowe.Te z siatki splatanej charakteryzują się większą elastycznością, lepiej dopasowują się do gruntu i mają dużą wytrzymałość na rozciąganie w kierunku równoległym do splotów oczek, natomiast ze zgrzewanej – dłużej utrzymują pierwotną formę, przez co są bardziej estetyczne, a ich wytrzymałość na rozciąganie zależy od formy oczek (dla kwadratowych jest taka sama w obu kierunkach). Ich wielkość powinna być ściśle uzależniona od rodzaju kruszywa, które będzie wykorzystane do wypełnienia, natomiast kształt ma wyłącznie walor dekoracyjny i powinien być dobierany zgodnie z własnym poczuciem estetyki.
Z siatek gabionowych można wykonywać formy różnego typu – zwykłe, uniwersalne prostopadłościany, okrągłe oraz bardziej skomplikowane bryły – a następnie budować z nich większe konstrukcje, np. ściany oporowe z koszy ustawionych jeden na drugim. Trzeba pamiętać, że wypełnione kamieniami gabiony są ciężkie, dlatego budowle, których wysokość przekracza 2 m, powinien zaprojektować konstruktor. Dokona on stosownych pomiarów statycznych podłoża oraz skarpy, przeliczy ciężar układu i dopasuje kształt gabionów oraz rodzaj materiału wypełniającego. Podstawowe zalety gabionów to trwałość i brak konieczności konserwacji po zmontowaniu. Stal użyta do wykonania koszy gabionowych musi być odporna na zmienne warunki atmosferyczne (zwłaszcza w przypadku polskiego klimatu), dlatego niezbędne jest jej odpowiednie zabezpieczenie przynajmniej przez ocynkowanie ogniowe (powłoka cynku o grubości min. 230 g/m²). Druty do wyrobu siatki często dodatkowo pokryte są powłoką z PVC, HDPE, lakierem proszkowym albo bardzo trwałymi powłokami polimerowymi (np. PA6) bądź cynkowo-aluminiowymi. Te ostatnie, nakładane na drut przed wykonaniem siatki, dają kilkakrotnie większą odporność na korozję w porównaniu do cynkowania ogniowego. Są bardziej jednolite, plastyczne i gładsze niż warstwa czystego cynku. Ponadto pokrycie ocynkowanych lub pokrytych stopem cynkowo- aluminiowym drutów dodatkową warstwą odpowiednio dobranego polichlorku winylu (cynk + PVC) lub polimeru zapewnia większą odporność na działanie czynników chemicznych i ścieranie,nawet w warunkach o wysokiej wilgotności. Możliwe jest również wykonanie siatek kolorowych. Trzeba pamiętać, że trwałość powłok ochronnych zależy od lokalnych warunków atmosferycznych oraz agresywności środowiska. Inna będzie na terenach przemysłowych lub nadmorskich, inna na wsi.
Podczas montażu wszelkie miejsca cięć drutów ocynkowanych oraz ew. inne uszkodzenia powłoki warto zabezpieczyć cynkiem w sprayu. W przypadku koszy malowanych proszkowo ubytki, np. powstałe podczas napełniania koszy, należy od razu uzupełnić lakierem zaprawkowym.Warto też zabezpieczyć gotowe gabiony preparatami antygrafitti. Wszystkie elementy montażowe powinny być wykonane ze stali nierdzewnej.
Siatki plecione (splatane) – zazwyczaj stosowane do przygotowywania koszy oraz materacy gabionowych, wykorzystywanych m.in. do umocnień skarp, nabrzeży lub murków i ścian oporowych. Do wytworzenia siatek plecionych najczęściej używa się drutu o średnicy od 2,2 do 4,5 mm – zależnie od wielkości konstrukcji i jej zastosowania.Siatki często są podwójnie splatane (druty owija się wokół siebie dwa razy) i mają sześciokątne oczka o wielkości np. 6 × 8 lub 8 × 10 cm. W przypadku pęknięcia pojedynczego drutu podwójny splot zmniejsza ryzyko powiększania się uszkodzenia. Kosze z siatek plecionych mają zwykle od 0,5 do 5 m długości. Tego typu siatki stosuje się nie tylko w gabionach. Odpowiednio zaprojektowane i zamocowane wykorzystywane są przy umacnianiu zboczy górskich, zabezpieczaniu przed erozją, osuwaniem się głazów i kamieni, wzmacnianiu i stabilizacji podłoża, np. na drogach pod warstwą asfaltu; ponadto ułatwiają naturalny wzrost roślinności.
Siatki zgrzewane – wykonywane z okrągłych drutów stalowych (o średnicy od 2,7 do 5 mm), łączonych poprzez zgrzewanie. Mają kwadratowe, prostokątne lub sześciokątne oczka w wielu wariantach wymiarowych. Dostępne są też siatki z drutów (prętów) o przekroju trójkątnym. Zgrzewane charakteryzują się większą wytrzymałością i odpornością na czynniki zewnętrzne niż plecione. Najczęściej wykorzystuje się je do tworzenia m.in. materacy gabionowych, koszy oporowych, elementów małej architektury, a także minigabionów. Z niewysokich koszy gabionowych (15–30 cm) można zbudować schody ogrodowe, słupy lub cokół ogrodzenia. Wyższe (50–100 cm) nadają się do tworzenia podwyższonych rabat, murów oporowych i umacniania skarp, a także ozdabiania fasady. Prostokątne płaskie siatki są zwykle obramowane drutem brzegowym średnicy większej niż średnica drutu, co wzmacnia konstrukcję gabionu oraz ułatwia jego montaż. Tak przygotowane panele łączy się za pomocą spirali montażowych, drutu lub zszywek bądź elementów montażowych ze śrubami. Dodatkowe przegrody z siatek umieszczane wewnątrz konstrukcji i łączone z bocznymi siatkami dzielą kosz na oddzielne komory, co poprawia stabilność konstrukcji i ułatwia jej wypełnienie. Wśród rozwiązań systemowych spotkać można także kosze o zaokrąglonych fabrycznie narożnikach.
Siatki spawane – wytwarzane z prętów stalowych (o średnicy 5 mm) spawanych, zamocowanych w ceownikach stalowych. Można z nich wykonać sztywne, wąskie, ale wysokie elementy, np. kosze wykorzystywane do budowy ogrodzeń, słupów lub elementów elewacji.Konstrukcje szerokości 15 cm mogą mieć wysokość nawet 240 cm, choć dostępne są też takie, które umożliwiają wzniesienie ścianki o gr. 10 cm. Kosze z siatek spawanych mogą mieć długość od 50 do 250 cm.
Siatki polipropylenowe – najczęściej używane do wykonywania materacy i walców gabionowych stosowanych w inżynierii drogowej, np. do wzmacniania zboczy, również z wykorzystaniem roślinności.
Gabiony - elementy łączące
Montaż gabionu polega na złożeniu kosza i połączeniu jego części wzdłuż narożników oraz zainstalowaniu pionowych przegród, które łączy się z bocznymi ścianami kosza. W tym celu stosuje się wiele łączników – zależnie od rodzaju i przeznaczenia konkretnego gabionu.Do wszystkich modeli (koszy, materacy, walców, elementów do zbrojenia gruntu), a głównie tych z siatek splatanych, używa się drutu do wiązania (wiązałkowego), zwykle o średnicy 2,2–2,7 mm, zabezpieczonego przed korozją co najmniej tak samo, jak drut, z którego są wykonane siatki. Owija się nim wszystkie stykające się krawędzie wokół dwóch lub więcej drutów (w co drugim oczku siatki gabionów przynajmniej dwukrotnie). Do montażu można także użyć specjalnych zszywek z drutu – minimum w co drugim oczku i rozstawie nie większym niż 20 cm (w przypadku siatek z dodatkową powłoką PVC – zszywek z drutu ze stali nierdzewnej), które zaciska się zszywarką (ręczną lub półautomatyczną zasilaną sprężonym powietrzem).
Ściany koszy oporowych lub materacy z siatek zgrzewanych najczęściej łączy się za pomocą gotowych spirali montażowych lub drutu wiązałkowego. W przypadku ścian lub ogrodzeń do połączenia boków koszy zwykle używa się specjalnych zszywek, śrub, nitów, klipsów lub złączek stalowych zwanych e-ringami. Wewnętrzne ściągi (stężenia) wzmacniające służą zapobieganiu wybrzuszania się kosza po wypełnieniu go kamieniem. Można je wykonać tradycyjnie z drutu, ale dostępne są także gotowe, pocięte na odpowiednią długość, co przyspiesza i ułatwia ich montaż. Ponadto są też specjalne łączniki do spinania sąsiadujących ze sobą koszy. Elementy montażowe można kupić oddzielnie, ale zazwyczaj są dołączone do zamówionych siatek gabionowych. Montaż i łączenie koszy gabionowych wykonuje się ręcznie za pomocą szczypiec, obcęgów i dźwigni (łomu) do zamykania wieka lub w sposób zmechanizowany przy użyciu specjalnej zszywarki – ręcznej lub o napędzie pneumatycznym, zaciskającej prefabrykowane zszywki.
Gabiony - wypełnienie
W przypadku dużych budowli gabionowych, takich jak umocnienia skarp, brzegów rzek lub elewacji, o rodzaju i wielkości wypełnienia powinien decydować projektant. Materiał do murków oporowych, ogrodzeń czy elementów małej architektury może samodzielnie wybrać inwestor lub przyszły użytkownik, dopasowując je do wykończenia budynku i jego otoczenia. Kosze i materace gabionowe najczęściej wypełnia się materiałem skalnym, takim jak np. kamień łamany, tłuczeń, kostka brukowa, otoczaki czy żużel wielkopiecowy.
Kamienie powinny mieć wysoką mrozoodporność, niską nasiąkliwość, być odporne na porastanie oraz nie wpływać niekorzystnie na środowisko i glebę. Mogą to być zarówno otoczaki, jak i kamienie łamane lub kostki. Ze względów ekonomicznych najlepiej wykorzystać materiał pochodzący z najbliższej okolicy. Łatwo dostępny jest:
- kamień polny,
- grube żwiry,
- granit,
- gnejs (z efektownymi pasami),
- bazalt,
- kwarcyt lub dolomit.
Kamienie egzotyczne są efektowne, ale z powodu wysokiej ceny zazwyczaj wykorzystuje się je jako dopełnienie lub ozdobę. Dostępne są również pochodzące z recyklingu duże bryły przetopionego szkła, przez które przenika światło. Mogą wypełniać cały kosz lub tylko jego część (są dość drogie). Najważniejsze, by pojedyncze elementy były nieco większe niż oczka siatki i przez nie nie wypadały. Istotna jest również wielkość wnętrza gabionu, np. w wąskich koszach ogrodzeniowych dość trudno układa się duże kamienie.
Między kamieniami wypełniającymi kosze z czasem mogą się gromadzić zanieczyszczenia (zeschłe liście, mech porastający kamienie, odchody ptaków). Liście najlepiej usuwać ręcznie na bieżąco. Pozostałe nieczystości oraz brud najłatwiej niwelować przy pomocy myjki wysokociśnieniowej.
Ciekawie prezentują się także gabiony z roślinnością, z odpowiednimi fragmentami przeznaczonymi do wypełnienia ziemią. Do materiału skalnego można dodać również łodygi bambusa, łupiny orzechów kokosowych, ceramikę, a nawet zeschnięte liście, szyszki, drewno lub korę. Należy jednak pamiętać, że takie wypełnienie organiczne z czasem wymaga wymiany. Oryginalnym pomysłem jest umieszczenie dodatkowych dekoracji, np. oświetlenia z węży ledowych ukrytych między kamieniami, które dodatkowo podkreślą urok konstrukcji.
Gabiony - rodzaje i zastosowanie
Dobrze zaprojektowane i wykonane konstrukcje gabionowe są stabilne i wytrzymałe. Powłoki zabezpieczające stalowe elementy przed korozją, uszkodzeniami mechanicznymi i działaniem czynników atmosferycznych, sprawiają, że ich trwałość jest bardzo duża – czasami szacowana nawet na ok. 50 lat. Elementy łatwo transportuje się na miejsce wbudowania, a ich montaż jest prosty i szybki. Gabiony, a zwłaszcza odpowiednio dobrane ich wypełnienie, estetyczne i architektonicznie interesujące. Są uniwersalne i mają szerokie zastosowanie, ciekawie wyglądają w połączeniu z elementami metalowymi lub drewnianymi. Wykonana z nich mała architektura urozmaica przestrzeń, a ogrodzenia nie tylko zdobią posesje, lecz także zapewniają bezpieczeństwo, prywatność i chronią przed hałasem. Nie mniej istotne są walory ekologiczne – gabiony tworzy się w ponad 90% z materiałów naturalnych. Wśród konstrukcji wykonywanych z siatek gabionowych wyróżniają się przede wszystkim kosze, o największym wachlarzu zastosowań, a także materace i walce wykorzystywane przy budowlach inżynierskich i hydrotechnicznych.
Kosze gabionowe – zazwyczaj złożone z dna, ścianek bocznych i wieka, wykonanych z siatek plecionych lub zgrzewanych, są najpopularniejsze i stosowane m.in. do tworzenia murów oraz ścian oporowych (zarówno masywnych, jak i z gruntu zbrojonego), ogrodzeń, podmurówek, elewacji, ekranów akustycznych, zabezpieczania skarp nasypów, zbiorników i cieków wodnych, a także formowania progów, stopni, przegród wodnych oraz elementów małej architektury, np. ławek, donic. Najczęściej mają kształt prostopadłościanów, o modułach wynoszących 0,5 m. Doskonale komponują się zarówno z przestrzenią miejską, jak i krajobrazem naturalnym, wszystko zależy od doboru kształtu gabionu, rodzaju siatki i wypełnienia. Wybór siatki do stworzenia kosza zależy m.in. od zakładanego efektu wizualnego, rodzaju konstrukcji, jej podatności na odkształcenia czy odporności na oddziaływanie środowiska.
Czasami, aby wzmocnić kosze, we wszystkie ich krawędzie dodatkowo wplata się drut o średnicy większej niż wykorzystany do produkcji siatek.Z koszy gabionowych często wykonuje się ściany, które są konstrukcjami inżynierskimi, projektowanymi jako oporowe, zapobiegające osuwaniu się ziemi lub innych materiałów skalnych, bez ryzyka przewrócenia się konstrukcji lub jej zsunięcia czy też uszkodzenia fundamentów.Modułowa struktura ścian gabionowych pozwala na zmianę przekroju konstrukcji i dostosowanie jej do zwiększającej się wysokości. Odpowiednia wytrzymałość pojedynczych koszy zapewnia stabilność, umożliwiając jednocześnie bezpieczną elastyczność pod wpływem ruchów podłoża i jego osiadania. Wszystkie zaprojektowane ściany gabionowe powinny zostać sprawdzone na miejscu przed posadowieniem przez odpowiednio wykwalifikowanego inżyniera.
Kosze gabionowe są dostępne także w specjalnych wersjach, np.:
- minigabiony – lekkie kosze o niewielkich wymiarach (m.in. 25/25/25, 25/25/50 czy 25/12,5/50 cm), które można samodzielnie układać, formując z nich np. murki, ścianki oporowe, a także elementy małej architektury (piaskownice, fontanny, donice, grille, ławki itp.), stanowiące oryginalne wyposażenie ogrodów, osiedli mieszkaniowych, parków i skwerów oraz deptaków. Modyfikacja ustawienia gabionów, może im nadać nową funkcję lub zmienić ich położenie w terenie;
- ogrodzenia gabiony – specjalnie zaprojektowane systemy koszy wąskich (do 30 cm), ale wysokich; ich ścianki podczas wypełniania łączy się stężeniami; kosze powinny być również przymocowane do słupków stabilizujących;
- o bardzo dużych rozmiarach (np. tzw. Jumbo) – wykorzystywane w wielkoskalowych projektach inżynierii lądowej, wymagających zastosowania wielu gabionów;
- wegetacyjne – często używane do stabilizacji brzegów strumieni, ich odbudowy i ochrony przeciwerozyjnej, zaprojektowane tak, by pozwalały tworzyć stałe, wzmocnione systemy pokryte roślinnością. Kosze z siatki podwójnie splatanej wyłożone są matą z włókna kokosowego, a puste przestrzenie między kamieniami wypełnia się przed zamknięciem kosza warstwą urodzajnej gleby. Można je zastosować również do budowy ekranów akustycznych z roślinnością oraz tzw. zielonych ścian, a w mniejszej skali do tworzenia donic lub klombów;
- gabiony kosze, stanowiące konstrukcje zabezpieczające oblicowanie – po zamontowaniu wyglądem przypominają naturalne zbocze porośnięte roślinnością. Przednie lico pokryte jest dodatkową warstwą siatki, tworzącej cienką warstwę zabezpieczającą, w której umieszcza się urodzajną glebę. Geosyntetyczna mata zapobiega wypadaniu gleby z siatki, natomiast rdzeń wypełnia się w sposób tradycyjny;
- gabiony w formie gotowej do instalacji – wypełniane przed transportowaniem na miejsce budowy; sprawdzają się w sytuacjach, kiedy gabionowa ściana oporowa musi powstać bardzo szybko, np. podczas nocnego zamknięcia drogi lub linii kolejowej. Ustawia się je na miejscu przy pomocy odpowiedniego sprzętu. Muszą być wykonane tak, by możliwe było zachowanie ich kształtu podczas podnoszenia, transportu i montażu;
- kosze z siatką kotwiącą – elementy do zbrojenia gruntu z oblicowaniem z koszy gabionowych, które pozwalają na stabilne zabezpieczenie i budowanie ścian pionowych lub zboczy odchylonych od pionu do 25º. Siatka kotwiąca jest przedłużeniem dna koszy, dzięki czemu nośność połączenia z licem stanowi 100% wytrzymałości siatki. Pokrycie i utwardzenie zasypki na siatkach kotwiących (długość 3–5 m) tworzy trwały masyw gruntu odporny na erozję i obsuwanie się;
- ze wzmocnionym licem – wykorzystywane przy znacznym obciążeniu wewnątrz konstrukcji (np. ściany oporowej) lub wtedy, gdy projekt wymaga większej odporności na ścieranie, np. w przypadku rzek i jezior, gdzie występuje ryzyko przemieszczania się lodu i powstawania większych uszkodzeń. Aby zwiększyć odporność na ścieranie oraz wzmocnić lico przednie, tę stronę gabionu wykonuje się z siatki stalowej z drutu grubszego od tego, z którego są pozostałe. Dzieli się je zwykle na komory za pomocą przegród umieszczanych w rozstawie co 1 m.
Bastiony – rodzaj koszy wykonanych z siatek połączonych spiralami, klipsami lub drutem wiązałkowym i wyłożonych membraną z geowłókniny nietkanej, która pozwala na wypełnienie bastionu drobnym kruszywem, takim jak piasek, pospółka czy żwir. Mogą być wykorzystywane jako konstrukcje oporowe (stałe lub czasowe w różnych miejscach), w inżynierii wodno-lądowej lub jako szybko rozkładalne bariery zabezpieczające przed powodzią zamiast worków z piaskiem.Trzeba pamiętać, że przy stałych konstrukcjach oporowych w gabiony powinno się wbudować odpowiednie wypełnienie drenażowe, umieszczone w równych odległościach wzdłuż ściany, w celu uniknięcia kumulowania się ciśnienia hydrostatycznego.Dostępne są również wersje będące połączeniem typowego gabionu z bastionem z geowłókniną, który umieszcza się w koszu gabionowym.W części czołowej (warstwa ok. 30 cm) gabion powinien być zawsze wypełniony docelowym kamieniem. Poza walorami estetycznymi warstwa ta ma chronić geowłókninę bastionu i zapobiegać jej degradacji pod wpływem promieni UV. Bastiony mają układ modułowy i często dostarczane są w formie połączonych ze sobą i złożonych w harmonijkę bocznych ścianek oraz siatek dna i wieka.Ułatwia to ich montaż, np. dwie osoby w ciągu 5 minut z łatwością rozłożą puste kosze w ścianę o długości 5 i wysokości 1 m.Wśród gabionów wykorzystywanych jako bariery przeciwpowodziowe stosowane są kosze wielokomorowe (zarówno z siatek plecionych, jak i zgrzewanych), wyłożone wewnątrz geowłókniną. Taka konstrukcja wypełniana jest na miejscu lokalnie dostępnymi materiałami w celu zapewnienia bariery przed rosnącym poziomem wody lub podparcia wykopów podczas prac tymczasowych. Kolejne konstrukcje łączy się, by otrzymać odpowiednią długość bariery przeciwpowodziowej. Wersje z siatek plecionych sprawdzają się w miejscach nierównomiernego osiadania.
Trapiony – kosze gabionowe składające się ze zgrzewanych paneli, o jednej lub dwóch powierzchniach czołowych, nachylonych pod różnymi kątami w stosunku do poziomu w zależności od wysokości konstrukcji. Można z nich wznosić mury wolno stojące o jednej lub dwóch ścianach, nachylonych pod różnymi kątami. Ich trapezowy przekrój pozwala na łatwą budowę wolno stojących i leżących na tej samej płaszczyźnie (nie schodkowych) ścian stożkowych, mogących służyć jako wygłuszenie wzdłuż dróg i linii kolejowych lub jako proste dekoracyjne ściany.
Materace gabionowe – niewysokie w stosunku do pozostałych wymiarów (zwykle wysokość nie przekracza 30 cm i jest wielokrotnością wymiarów oczka siatki), ale mogą zajmować dużą powierzchnię. Należy pamiętać, że im są większe (typowe to 2 × 3 m), tym mniejszy jest koszt pokrycia całej wymaganej powierzchni. Służą głównie do zabezpieczania przed erozją skarp nasypów i wykopów, wybrzeży, a także brzegów, dna dużych rzek i kanałów oraz obudowywania przekroju poprzecznego małych cieków, szczególnie melioracyjnych. Zwykle wewnątrz materacy umieszcza się tzw. przepony w metrowych odstępach, które dzielą je na sekcje o wymiarach 2 × 1 m. Kiedy nurt wody jest szybki, montuje się dodatkowe przepony wewnętrzne dla zmniejszenia wymiarów sekcji wewnętrznych i zapobieżenia przesuwania się kamienia wewnątrz materaca. Materace gabionowe z siatek splatanych wytrzymują znaczne odkształcenia, dlatego sprawdzą się jako umocnienia skarp cieków wodnych (rzek, potoków, stawów, jezior, sztucznych zbiorników itp.). Szczególnie zalecane są siatki z podwójną powłoką zabezpieczającą, ponieważ woda płynąca przenosi cząstki stałe, które ścierają typowe powłoki z metali nieżelaznych (cynk, stop cynkowo-aluminiowy). Sztywniejsze i mniej podatne na odkształcenia materace z siatek zgrzewanych wykorzystuje się do ochrony sztucznych cieków i zbiorników o wodzie stojącej. Na styku materacy gabionowych z gruntem należy stosować geowłókninę separacyjną.
Walce gabionowe – nieregularne, cylindryczne kosze wykonane z podwójnie splatanej sześciokątnej siatki stalowej. Na miejscu budowy wypełnia się je kamieniami przez jeden z końców lub otwór na szwie bocznym, a następnie szczelnie zamyka na obu końcach poprzez zebranie i zawiązanie siatki.Najczęściej stosuje się je do wyrównywania podłoża i budowy fundamentu pod zasadniczą konstrukcję z materacy i koszy. Służą również do przeciwerozyjnej ochrony brzegów rzek, filarów mostów lub w nagłych sytuacjach do szybkiego zabezpieczania przed skutkami erozji wodnej. Wykorzystuje się je również do wypełniania pustych przestrzeni i szczelin w nietypowych rodzajach konstrukcji gabionowych, tamowania wyrw np. w wałach, przy przyczółkach i podporach mostowych, a także jako ochronę wałów przed rozmyciem przez falę powodziową.