Jak chronić ściany przed korozją biologiczną?
Ściany są ważnym elementem konstrukcyjnym i funkcjonalnym budynku. Istotne jest zatem odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie ścian, a także ich użytkowanie, z uwzględnieniem ochrony przed korozją biologiczną, której główną przyczyną jest zawilgocenie ścian.
Najlepszą ochroną przed korozją biologiczną ścian jest niedopuszczenie do zawilgocenia. Ściany w stanie powietrzno-suchym są środowiskiem trudnym do rozwoju życia biologicznego, a w konsekwencji korozji.
Korozja biologiczna ścian
Korozja biologiczna jest jednym z procesów przedwczesnego zniszczenia budynku lub jego niektórych elementów. Pojawia się ona tam, gdzie powstają warunki do niekontrolowanego rozwoju życia biologicznego. Głównym powodem jest stałe zawilgocenie. Jakie mogą być przyczyny nadmiernego zawilgocenia ścian:
1. Błędy w projekcie budynku: mostki cieplne, nieprawidłowa kolejność układania materiałów budowlanych, błędy w konstrukcji dachu, rynien itp.
2. Błędy wykonawcze - to najczęściej występujące przyczyny zawilgocenia ścian. Zdarza się, że budynki są wznoszone lub wykańczane nieprofesonalnie, w pośpiechu, przez wykonawców przypadkowych, bez doświadczenia, nieprzestrzegających zasad sztuki budowlanej.
3. Niewłaściwa eksploatacja budynku: brak wietrzenia, niedrożność wentylacji, zły stan dachów czy rynien.
Konsekwencja stale zawilgoconych ścian
Stale utrzymująca się wilgoć w ścianach może spowodować rozwój życia biologicznego: grzybów, glonów, mchów i porostów, także bakterii i insektów. Każda z wymienionych form biologicznych niesie ze sobą zagrożenia albo dla budynku, albo bezpośrednio dla zdrowia człowieka lub też oba czynniki jednocześnie. Korozja biologiczna polega przeważnie na wytwarzaniu substancji organicznych, kwasowych, które niszczą materiały budowlane, lub uszkadzaniu mechanicznym przez korzenie.
Budowa - izolacje przeciwwodne i przeciwwilgociowe
Każdy profesjonalny projekt budowlany wskazuje na konieczność wykonania odpowiednich izolacji. Mają one zabezpieczać przed wilgocią z gruntu (izolacja pozioma na fundamentach oraz pionowa na części ścian poniżej poziomu gruntu). Ważne przy tym jest zachowanie ciągłości izolacji przeciwwilgociowych. Realizuje się to w ten sposób, że izolację poziomą wykonuje się z kilku warstw papy lub odpowiednich folii. Izolację pionową zewnętrzną wyprowadza się ponad poziom gruntu, a izolację wewnętrzną pionową i poziomą (pod podłogą) wyprowadza się (zazwyczaj z folii) aż ponad poziom podłogi. Jeżeli te warunki nie zostaną spełnione, woda odnajdzie nieciągłość i poprzez kapilary lub jako para będzie stale przenikać z gruntu.
Na gruntach o znacznym zawilgoceniu istnieje konieczność wykonania izolacji przeciwwodnej poziomej i pionowej ze szczególną starannością. Występuje tam, oprócz wilgotności masy ziemnej, również ciśnienie hydrostatyczne płytkich wód gruntowych.
Oprócz izolacji przeciwwilgociowej, ważna jest izolacja termiczna. Przy niedokładnym zrealizowaniu projektu powstaje niebezpieczeństwo mostków cieplnych (balkony, wieńce, nadproża, glify). Ściana w pobliżu mostka jest chłodniejsza i prawdopodobne jest kondensowanie się na niej wilgoci z powietrza. Strefy chłodne mogą pojawiać się również w miejscu przebiegu instalacji w ścianach (wody użytkowej, kanalizacji, wentylacji). Należy te miejsca również izolować cieplnie.
W ochronie przed skutkami nadmiernego zawilgocenia może pomóc zastosowanie odpowiednich materiałów. Niektóre wyroby budowlane, np. cegły i bloczki silikatowe, mają szczególne właściwości aseptyczne, przeciwdziałające rozwojowi korozji biologicznej. Wynika to z technologicznych pozostałości wapna wiążącego w wyrobie, którego nadmiar skutecznie hamuje rozwój życia biologicznego.
Użytkowanie budynku
Należy prawidłowo wentylować budynek, szczególnie kuchnie, łazienki, pralnie i suszarnie. Może to być wentylacja grawitacyjna (skuteczna) lub mechaniczna. Przykładowo, nadmierna szczelność okien i drzwi uniemożliwia wentylację grawitacyjną. Inne przyczyny zawilgacania w trakcie eksploatacji, jak nieszczelne dachy, rynny, parapety można usunąć podczas remontu.
Najczęściej popełniane błędy:
1. Niestaranność lub nieciągłość wykonanych izolacji przeciwwilgociowych poziomych i pionowych.
2. Ocieplanie istniejących budynków od środka bez spełnienia wszystkich wymagań fizyki budowli, głównie zablokowania przenikania pary wodnej przez ściany lub inne przegrody budowlane.
3. Wymiana okien na szczelne, blokowanie kratek i kanałów wentylacyjnych przez mieszkańców lub sąsiadów, czyli uniemożliwienie wentylacji grawitacyjnej.
4. Nadmierna eksploatacja pojedynczych pomieszczeń (np. gotowanie posiłków na stancji w pokoju bez wentylacji, urządzenie stałej suszarni w pokoju).
Korozja biologiczna pojawia się wraz z rozwojem życia biologicznego w miejscach, gdzie wzrasta zawilgocenie budynku. Są to zazwyczaj miejsca przenikania wody poprzez nieszczelności w izolacji przeciwwilgociowej, miejsca mostków termicznych, a w przypadku wzrostu wilgotności względnej powietrza wewnętrznego będą to najchłodniejsze punkty budynku. Przy izolowaniu cieplnym od środka budynku stałym miejscem zagrzybienia będzie obszar pomiędzy izolacją cieplną a wyziębioną ścianą. Pierwsze oznaki życia biologicznego to ciemnienie powierzchni ścian, sufitów, całych naroży pomieszczeń, czy też obszarów przypodłogowych ścian. Zmywanie i zamalowanie tych miejsc daje bardzo krótkotrwały efekt - po kilku dniach czy tygodniach zjawisko powraca.
Usuwanie przyczyn korozji biologicznej
Mimo rozwoju wiedzy, podnoszenia jakości wykonawstwa oraz użytkowania, zdarzają się przypadki problematyczne. Najczęściej pojawiają się zagrzybienia wewnątrz lub zewnętrzne obrastanie glonami i porostami. Występują w budynkach mieszkalnych, obiektach użyteczności publicznej, budynkach sakralnych, a także domach jednorodzinnych. Wezwany na pomoc specjalista – mykolog, oprócz identyfikacji zagrożenia, usiłuje znaleźć jego przyczynę. Profesjonalne rozwiązania problemu są różne, czasami bardzo kosztowne, ale każde ma prowadzić do usunięcia przyczyn zawilgacania.
1. W przypadku uszkodzonej izolacji poziomej i pionowej od gruntu - zazwyczaj odkopuje się część budynku poniżej gruntu i wykonuje prawidłową izolację pionową. Ale odkopanie wewnątrz nie zawsze jest możliwe. Do izolacji poziomej też nie ma dostępu. Specjalistyczne firmy stosują wówczas rozwiązania indywidualne, np. wbijanie udarowe metalowej membrany w spoinę poziomą muru powyżej poziomu gruntu.
2. W przypadku nieprawidłowego ocieplenia od wewnątrz jedynym skutecznym rozwiązaniem jest usunięcie wadliwego ocieplenia, wysuszenia konstrukcji, odgrzybienie i powtórne ocieplenie, gwarantujące zablokowanie przenikania pary wodnej.
3. Jeśli występują problemy z wentylacją grawitacyjną, bada się anemometrem przepływ powietrza, doprowadza do drożności kanały oraz zapewnia możliwość nawiewu zewnętrznego.
4. W przypadku niewłaściwej eksploatacji - należy zaprzestać użytkowania niezgodnego z przeznaczeniem pomieszczenia, przebudować pomieszczenie, zapewniając skuteczną wentylację.
