Z czego i jak zbudować trwały, ciepły i zdrowy dom
Dom murowany to synonim solidności i trwałości. Między innymi z tych powodów budynków wznoszonych w tej technologii jest najwięcej. Nie bez znaczenia dla ich wartości, komfortu użytkowania i kosztów utrzymania znaczenie ma materiał, z jakiego zostanie wybudowany.
Stale rosnące ceny paliw, wysokie wymogi energetyczne stawiane nowo budowanym domom, coraz większa świadomość dotycząca zanieczyszczenia powietrza i zmian klimatycznych oraz destrukcyjnego wpływu dwutlenku węgla na środowisko skłaniają do bardzo dokładnych wieloaspektowych analiz dotyczących rozwiązań stosowanych do budowy domu.
Nakładają się na to także inne czynniki, takie jak niezbędny czas budowy i koszty inwestycji. Badania przeprowadzone wśród inwestorów pokazują, że większość z nich chce zamknąć proces budowy maksymalnie po dwóch-trzech latach. Jednocześnie oczekują, że ich dom w czasie użytkowania nie będzie generował wysokich kosztów (szczególnie w odniesieniu do ogrzewania) oraz zagwarantuje przyjazny mikroklimat.
Pogodzenie wymogów prawnych z oczekiwaniami co do efektu końcowego można osiągnąć, solidnie przygotowując się do budowy. A zacząć trzeba już od wyboru materiału, z którego wniesione będą ściany.
Materiał na zdrowy dom
Technologie murowe to technologie mokre. W ich trakcie do wznoszonego budynku wprowadza się znaczne ilości wody zarobowej (wilgoci technologicznej), która jest niezbędna do tego, by budynek powstał (łączenie elementów murowych, budowa podłóg, tynkowanie i podobne). Jednocześnie każdy materiał budowlany jest nasiąkliwy, ale każdy w różnym stopniu wchłania wilgoć z powietrza czy opadów, co ma miejsce podczas składowania i wznoszenia ścian zewnętrznych – nie mamy wpływu na pogodę i nie jesteśmy w stanie przy każdej zapowiedzi opadów zabezpieczać powstających murów. Nie zawsze też materiały są właściwie zabezpieczone przed wilgocią na placu budowy.
Dlatego też wybierając materiał, z którego zbudujmy dom, zwróćmy uwagę na jego nasiąkliwość. Badanie doświadczalne zrealizowane przez ITB wykazało, że zdecydowanie najsuchszym okazała się ceramika – średnia zawartość wody w jednym pustaku o grubości 25 cm wynosiła to 0,75%, czyli zaledwie 0,1 litra.
Ta cecha ceramiki wynika ze sposobu jej produkcji polegającym na wypalaniu w temperaturze 900˚C, co daje całkowicie suchy wyrób. Oznacza to, że powstały z niej mur szybko osiąga deklarowane przez producenta parametry cieplne.
Woda obniża parametry izolacyjności cieplnej muru w porównaniu do stanu, gdy osiągnie ustabilizowaną wilgotność. Dlatego do budowy domu najlepsze są materiały, które mają niską zawartość wilgoci i szybko wysychają, przez co wpływają na koszt energii potrzebnej do ogrzania domu w czasie wysychania po wybudowaniu oraz zmniejszają ryzyko tworzenia się grzybów i pleśni na jego powierzchni. Właśnie tak zachowuje się ceramika.
Ceramika tradycyjna czy poryzowana
Te dwa rodzaje materiałów powstają z gliny i w podobny sposób, obydwa wypalane są w bardzo wysokiej temperaturze, to jednak ceramika poryzowana jest standardem nowoczesnego budownictwa. Dzieje się tak, dlatego że dzięki licznym mikroporom zawierającym powietrze produkty poryzowane są lżejsze i znacznie lepiej izolują termicznie, więc doskonale nadają się do wznoszenia domów energooszczędnych, pasywnych oraz zeroenergetycznych.
Istotna jest również precyzja wykonania pustaków ceramicznych, jak na przykład pustaka TERMOton P+W 25 DIAMENT PLUS S (dokładność wymiarowa +/- 0,3 mm, współczynnik przewodnictwa cieplnego na poziomie λ = 0,158 W/(m·K)), co pozwala na ich murowanie na zaprawę cienkowarstwową – cienką spoinę z pianokleju o grubości około 1 mm. To zaś minimalizuje ryzyko powstania mostków termicznych oraz pojawiania się dodatkowej ilości wilgoci technologicznej ze spoin pionowych i poziomych, jakie powstają przy murowaniu z ceramiki tradycyjnej. Jak określili specjaliści z ITB, po wybudowaniu ścian z pustaków ceramicznych, spadek izolacyjności termicznej spowodowany zawilgoceniem technologicznym wynosi jedynie 3%.
Charakterystycznymi cechami tego produktu są również specyficznie zaprojektowany kształt drążeń, których zadaniem jest maksymalne wydłużenie drogi ciepłego powietrza z jednej strony pustaka na drugą oraz ścianki o grubości 3-4 mm i kształcie plastra miodu. To sprawia, że pustak charakteryzuje się unikatowym i bardzo trudnym do osiągnięcia połączeniem najlepszych walorów użytkowych i technicznych.
Zdrowy mikroklimat i niższe koszty ogrzewania
Każdy budynek wzniesiony w technologii murowej po wybudowaniu pozbywa się wilgoci technologicznej (wysycha). Ale każdy w różnym stopniu, zaś czas i tempo wysychania zależą od użytego materiału murowego oraz od zastosowanej izolacji termicznej i sposobu wykończenia ścian.
Ze względu na warunki klimatyczne najlepszą porą do rozpoczęcia budowy jest wiosna, a najlepszą na jej skończenie – również wiosna albo lato. Jesień i zima to zwykle czas na przerwy technologiczne. Oczywiście nowoczesne materiały budowlane i technologie umożliwiają prowadzenie budowy w tym czasie, ale to znacznie podnosi koszty – zarówno budowy, jak i użytkowania, w szczególności, gdy budynek wysycha.
Planując budowę domu, warto wziąć pod uwagę tę zależność, by nie płacić za to, co można mieć gratis. Zamknięcie budowy w ciepłych porach roku sprawi, że ściany zdążą całkowicie wyschnąć przed sezonem grzewczym. Użycie do budowy domu ceramiki poryzowanej pozwala sporo zaoszczędzić na kosztach ogrzewania – wilgoci technologicznej jest zaledwie 680 litrów, a czas suszenia powstałych z niej ścian wynosi maksymalnie pół roku. Latem proces ten odbywa się naturalnie, wspomaga go słońce i ciepłe powietrze. Jesienią i zimą konieczne będzie ogrzewanie i na poziomie znacznie wyższym niż w przypadku suchego budynku (w budynku, w którym panuje wysoka wilgotność, a tak będzie zanim ściany wyschną, odnosimy wrażenie, że temperatura jest znacznie niższa niż w rzeczywistości).
Według szacunków Narodowej Agencji Poszanowania Energii dla zwykłego domu jednorodzinnego o powierzchni 130m2 zbudowanego z betonu komórkowego w technologii dwuwarstwowej ilość wody, którą trzeba odparować ze ścian to ponad 10 000 litrów. W budynku o tej samej powierzchni zbudowanym z bloczków silikatowych z ociepleniem ilość wody sięga 4 000 litrów.
Do pozbycia się wilgoci technologicznej potrzeba energii – dla ścian z ceramiki poryzowanej 462 kWh, dla ścian z betonu komórkowego – 7340 kWh i silikatów – 2765 kWh, którą musimy pozyskać z instalacji grzewczej. Biorąc pod uwagę te wartości oraz czas potrzebny na wysychanie ścian, wybór ceramiki poryzowanej staje się oczywisty.
Dlaczego trzeba pozbyć się wilgoci ze ścian
Wilgoć w murach znacznie obniża izolacyjność termiczną całej przegrody. Na nic więc zdają się bardzo dobre parametry samego materiału murowego, który wybraliśmy na dom i za które zapłaciliśmy adekwatnie do ich jakości. Ponadto wilgoć to poważne zagrożenie powstania grzybów i pleśni, które niszczą ściany, a także wpływają na jakość powietrza we wnętrzach, więc także na zdrowie i samopoczucie domowników. Nie czujemy się dobrze w pomieszczeniach, w których unos się nieprzyjemny zapach zgnilizny. Długie przebywanie w takich wnętrzach ma przykre konsekwencje dla zdrowia mieszkańców. Zmieniają się oczekiwania inwestorów odnośnie do domów, w jakich chcą mieszkać – już nie buduje się dla siebie, dzieci i wnuków. Nadal jednak wartością nadrzędną jest troska o to, by wybudowany dom był trwały, ciepły, zdrowy, nie generował wysokich kosztów w czasie użytkowania i z upływem czasu nie tracił na jakości. Gwarancją spełnienia takich oczekiwań, którą zapewnimy sobie już na starcie budowy, może być wybór ceramiki poryzowanej do wzniesienia ścian.
Publikacje, z których zaczerpnięto dane przywołane w artykule
1. Praca badawcza dotycząca cieplno-wilgotnościowych właściwości użytkowych murów wykonanych z pustaków ceramicznych, bloczków silikatowych, betonu komórkowego, zlecona przez Związek Pracodawców Ceramiki Budowlanej, o numerze 01716/14/Z00NF, zrealizowana przez ITB
2. Ocena właściwości wilgotnościowych ścian z pustaków ceramicznych, bloczków silikatowych oraz z betonu komórkowego w kontekście możliwości wzrostu grzybów w budynkach z analizą zagrożeń zdrowotnych, opracowana przez Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa
3. Analiza zużycia ciepła przy zmiennym zawilgoceniu konstrukcyjnych części pionowych przegród budowlanych, zrealizowana przez Narodową Agencję Poszanowania Energii
