Drabiny. Jakie są rodzaje drabin? drabiny specjalistyczne, najnowsze rozwiązania

Drabiny wyróżnia bardzo prosta konstrukcja, jednocześnie ich funkcjonalność jest nieoceniona podczas wykonywania precyzyjnych czynności. Jakie są rodzaje drabin i ich funkcje? Z jakich materiałów mogą być produkowane? Te niezbędne sprzęty służą do wykonywania różnego typu prac na wysokości, m.in. dlatego obowiązują dla nich odpowiednie rozporządzenia i normy.

Spis treści

1. Kto  i kiedy może korzystać z drabiny?
2. Z jakich materiałów produkowane są drabiny?
3. Rodzaje drabin
4. Drabiny - akcesoria zwiększające bezpieczeństwo i funkcjonalność
5. Najnowsze rozwiązania oraz drabiny specjalistyczne
6. Podstawowe zasady korzystania z drabiny
7. Drabiny - przepisy, rozporządzenia i normy

Wbrew opiniom obsługa drabiny nie jest wcale taka łatwa jak się wydaje. Potwierdzają to statystyki Państwowej Inspekcji Pracy, które wskazują dużą liczbę upadków z wysokości spowodowanych nieprawidłowym korzystaniem z drabiny oraz lekceważeniem przez użytkowników podstawowych zasad bezpieczeństwa.

Kto  i kiedy może korzystać z drabiny?

Drabina jest sprzętem przenośnym stosowanym przede wszystkim w celu ułatwienia przemieszczania się pomiędzy różnymi poziomami. Nie powinna zatem stanowić samodzielnego stanowiska pracy na wysokości. Przepisy jednak dopuszczają wykorzystanie jej w ten sposób. Kiedy jest to możliwe? Tylko wówczas, gdy użycie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego (typu podnośniki koszowy  lub rusztowanie) nie jest uzasadnione, korzystać będziemy z drabiny przez krótki czas lub istnieją okoliczności, których pracodawca nie może zmienić. A kto może korzystać z drabiny? Pracownik, który ukończył 18 lat i posiada wymagane kwalifikacje do pracy na wyznaczonym stanowisku, czyli odbył instruktaż stanowiskowy, przedstawił dobry stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem lekarskim o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na wysokości [d3] oraz zapoznał się z instrukcją obsługi drabiny.

Z jakich materiałów produkowane są drabiny?

Najpopularniejszymi materiałami, z jakich produkuje się drabiny są: aluminium, stal, drewno oraz włókno szklane. Warto przyjrzeć się dokładnie charakterystykom drabin z tych różnych materiałom, bowiem każdy ma zalety, jak i wady. 

Drabiny aluminiowe. Obecnie najpopularniejsze z długą listę zalet. Drabiny aluminiowe są stabilne i wytrzymałe, jak również odporne na korozję. Sprawdzają się więc w wymagających środowiskach pracy. Drabiny aluminiowe są też lekkie, dzięki czemu zmiana ustawienia oraz sam transport nie sprawiają fachowcom żadnych problemów. Na rynku dostępne są drabiny wolno stojące, przystawne oraz przegubowe. Niestety, nie nadają się do prac przy instalacjach elektrycznych, przez co nie mogą być stosowane przez tę grupę zawodową.

Drabiny drewniane. Kiedyś niezwykle popularne, dziś już używane rzadko przez ekipy malarskie oraz elektryków. Z pewnością największą ich zaletą jest niska cena oraz brak przewodnictwa prądu. Są ciężkie i niestety podatne na różne uszkodzenia, szczególnie wtedy, gdy są wykorzystywane na zewnątrz. Drabiny drewniane nie są zbyt stabilne, dlatego ich wykorzystanie ogranicza się do niedużych wysokości roboczych.

Drabiny stalowe. Funkcjonalnością oraz możliwością stosowania nie różnią się od drabin aluminiowych. Są jednak sporo od nich cięższe. Z tego też powodu niechętnie są wykorzystywane ekipy remontowe, których praca wymaga szybkiego przemieszczania się. Ponieważ stal przewodzi prąd, wykonanych z niej drabin nie należy stosować do prac przy instalacjach elektrycznych.

Drabiny z włókna szklanego. To nowoczesne drabiny o szerokich możliwościach stosowania. Wykonane są w całości z włókna szklanego lub z tworzywa sztucznego wzmacnianego włóknem szklanym. Są wyjątkowo wytrzymałe i odporne na działanie warunków pogodowych. Nadają się do wszelkiego rodzaju prac elektrycznych. Tego typu drabiny należą jednak do najdroższych.

Rodzaje drabin

W zależności od zastosowania i zakresu wykonywanej pracy, możemy wyróżnić kilka rodzajów drabin – wolno stojące, przystawne, teleskopowe oraz wielofunkcyjne. Spotyka się także drabiny specjalistyczne, jak np. drabiny kominiarskie czy dachowe.

Drabiny wolno stojące. Uniwersalne rozwiązanie, które w branży budowlanej wykorzystywane jest najczęściej podczas różnego typu prac wykończeniowych. Wśród tej grupy drabin możemy wyróżnić modele z wejściem z dwóch stron lub jednej. Mogą być wyposażone w szczeble lub antypoślizgowe stopnie, niekiedy też w rolki jezdne, które ułatwiają przemieszczanie. Dobrej jakości modele mają solidną budowę – wpustowe połączenia stopni z podłużnicami, wytrzymałe pasy ograniczające rozstaw oraz dwukomponentowe stopki. Funkcjonalność mogą zwiększać: duża platforma robocza oraz półka na narzędzia. Tego typu drabiny zapewniają wysokość roboczą do ok. 5 m.

Drabiny przystawne. Drabinę przystawną kojarzymy najczęściej z drabiną jednoelementową stabilnie dostawioną do ściany budynku. Jednak mianem tym określamy znacznie więcej modeli – w praktyce są to np. dwuczęściowe drabiny rozsuwane, trzyelementowe drabiny wielofunkcyjne, a także modele przegubowe. Są łatwe w obsłudze. Zapewniają wysokość roboczą nawet ponad 12 m. Niezwykle ważne są zmiany w normie PN EN 131, jakie zostały wprowadzone od tego roku. Dotyczą one obowiązku wyposażenia na stałe wszystkich drabin dłuższych niż 3 m w stabilizator. Zwiększa on powierzchnię podparcia drabiny, a tym samym bezpieczeństwo użytkowników.

Drabiny przegubowe. To jedno urządzenie, które daje wiele wariantów wykorzystania. Może pełnić funkcję drabiny przystawnej, wolno stojącej, ale sprawdzi się także jako wygodny pomost roboczy lub uchwyt dystansowy. Trzeba jednak pamiętać, że drabiny przegubowe typu 4 x 3 stopnie, które mogą być używane w roli podestu roboczego, muszą być dostarczane wraz z podestem umożliwiającym bezpieczne użytkowanie drabiny. Najlepiej żeby był to antypoślizgowy podest, które zapewnia bezpieczeństwo oraz wygodną pracę. Drabiny przegubowe swoją funkcjonalność zawdzięczają konstrukcji opartej na przegubach, które łatwo pozwalają "łamać" drabinę, uzyskując różne jej ustawienia. Warto zwrócić uwagę na niewielkie wymiary takich drabin po złożeniu, co umożliwia bezproblemowy ich transport w samochodzie osobowym typu combi. Dla często zmieniających miejsce pracy ekip remontowych, stanowić to będzie ważną zaletę. Warto też zwrócić uwagę na drabiny teleskopowe, w których długość każdej nogi może być regulowana niezależnie, dzięki czemu drabinę ustawimy bez problemu nawet na krętych schodach.

Drabiny wielofunkcyjne. To szczególny rodzaj drabiny, której konstrukcja składa się z 3 osobnych elementów. Dzięki temu można ją wykorzystywać w różnych konfiguracjach – jako prostą drabinę przystawną, dwuelementową rozsuwaną lub wolno stojącą z wysuwanym elementem. Drabiny te dają najwyższą wysokość roboczą spośród wszystkich rodzajów drabin (do 13 m). Wyróżniają się stabilnymi prowadnicami ułatwiającymi rozsuwanie, ochroną przed samoczynnym złożeniem, samozabezpieczające się zaczepy oraz szeroki stabilizator zgodny z nową normą PN EN 131-1.

Drabiny - akcesoria zwiększające bezpieczeństwo i funkcjonalność

Nawet najbardziej funkcjonalna drabina nie zawsze spełni wszystkie wymagania fachowców. Dlatego niektórzy producenci wprowadzają do oferty dodatkowe akcesoria, zwiększające możliwości użytkowe wybranych modeli. Powodzeniem, szczególnie podczas remontów piętrowych budynków, cieszą się przedłużenia do podłużnicy z regulacją wysokości, dzięki którym drabinę ustawimy na schodach. Fachowcy cenią sobie także uchwyt dystansowy, który pozwoli na bezpieczną pracę w trudno dostępnych miejscach oraz serię ergonomicznych toreb na narzędzia i pojemnych półek z hakiem na wiadro, które pozwolą zapanować nad podręcznym warsztatem narzędziowym. Akcesoria te eliminują też ciągłe schodzenie i wchodzenie na drabinę, które są dużym obciążeniem dla wykonawców. Jeśli drabina ma służyć do prac zewnętrznych, warto przyjrzeć się rozwiązaniom, które zwiększają jej stabilność na trawiastym, grząskim podłożu. Należą do nich szpice do drabin oraz podpory stabilizujące.

Najnowsze rozwiązania oraz drabiny specjalistyczne

Poza wymienionymi podstawowych rodzajami drabin na rynku spotkać możemy modele specjalistyczne, które wykorzystywane są podczas specyficznych prac na wysokości. Należą do nich drabiny kominiarskie i dachowe, które pozwalają na bezpieczną i komfortową pracę na dachach o różnym kącie nachylenia, a także izolowane drabiny dielektryczne, wykorzystywane przez elektryków podczas wszelkich prac przy instalacjach pod napięciem. Specyficzne potrzeby fachowców sprawiają, że producenci opracowują nowoczesne drabiny wielofunkcyjne. Przykładem jest choćby drabina teleskopowa jezdna z dużą platformą roboczą. To połączenie drabiny z wygodną platformą, w której dodatkowo można regulować wysokość roboczą. Do tego niski ciężar, niewielkie wymiary po złożeniu oraz systemy rolek jezdnych ułatwiających zmianę położenia urządzenia.

Podstawowe zasady korzystania z drabiny

Pracę na drabinie należy rozpocząć od dokładnego zapoznania się z instrukcją obsługi. Następnie przeprowadzamy kontrolę sprawności sprzętu (np. przegubów) wraz ze wszystkimi elementami zabezpieczającymi (np. pasy zabezpieczające przed rozsunięciem się drabiny). Na tabliczce znamionowej umieszczonej na podłużnicy sprawdzamy maksymalną wysokość roboczą oraz nośność drabiny, której nie wolno nam przekroczyć, pamiętając o ciężarze własnym oraz dodatkowych przedmiotów, np. narzędzi. Korzystając z drabiny, należy także pamiętać o podstawowej zasadzie "trzech punktów podparcia". Są nimi stopy oraz dłonie. W zależności od fazy ruchu, ciężar ciała pracownika powinien zatem opierać się albo na dwóch stopach i dłoni, albo na dwóch dłoniach oraz stopie. W ten sposób minimalizujemy ryzyko upadku w razie utraty równowagi lub poślizgnięcia się.

Drabiny - przepisy, rozporządzenia i normy

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 września 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy Dz.U.Nr 178 Poz. 1745.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dz.U. z 2003 r. Nr 169 Poz. 1650 ze zm.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych  jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 725, 834, 1222.

Normy dla drabin:

PN-EN 131-1+A1:2019-12 - wersja angielskaDrabiny - Część 1: Terminologia, rodzaje, wymiary funkcjonalne 

PN-EN 131-2+A2:2017-02 - wersja angielskaDrabiny - Część 2: Wymagania, badanie, oznakowanie

PN-EN 131-3:2018-02 - wersja angielska 

Drabiny - Część 3: Oznakowanie i instrukcje dla użytkownika

PN-EN 131-4:2020-08 - wersja angielskaDrabiny - Część 4: Drabiny pojedynczo lub wielokrotnie łączone na zawiasy

PN-EN 131-6:2019-04Drabiny - Część 6: Drabiny teleskopowe

PN-EN 131-7:2013-09 Drabiny - Część 7: Drabiny ruchome z podestem

Zobacz galerię 33 zdjęcia

Autor: Urząd Miasta Ruda Śląska

Dworzec w Chebziu po remoncie, 2018 r.