Narzędzia dla montera instalacji sanitarnych
Autor: Gettyimages
Współczesne instalacje hydrauliczne w budynkach powstają z różnorodnych systemów rur i ich połączeń. Monterzy potrzebują zatem wielu specjalistycznych narzędzi – od obcinaków teleskopowych po zaciskacze do połączeń rurowych. W artykule przybliżamy ich ogólną charakterystykę.
Spis treści
Narzędzia do przycinania rur
W hydraulicznych instalacjach budynków stosuje się wiele rodzajów rur, zazwyczaj są to elementy stalowe, z PVC, PEX i miedziane. Przed zamontowaniem należy najpierw odmierzyć ich długość, a potem dokładnie dociąć.
Do mierzenia przydatne są miary składane lub zwijane, które dzięki kompaktowej budowie i łatwemu transportowi cieszą się popularnością wśród hydraulików.
Rodzaj narzędzi służących do dokładnego cięcia dobiera się w zależności od typu instalowanej rury. W przypadku twardych rur stalowych docina się je piłami ręcznymi, wyposażonymi w odpowiednie brzeszczoty, ale zdaniem niektórych fachowców znacznie lepiej sprawdzają się pilarki szablaste z wygodnym zasilaniem akumulatorowym. Aby uzyskać wysoką dokładność wymiarową rur stalowych, należy je unieruchomić przed docięciem. W tym celu trzeba posłużyć się imadłem, które ma odpowiednio wyprofilowane szczęki do chwytania rur.
Polecany artykuł:
Rury PP, PE, PVC, PEX i miedziane również można docinać pilarką szablastą lub tradycyjną wyrzynarką zaopatrzoną w odpowiedni brzeszczot. Czasem jednak efektywne wykonanie tego zadania umożliwiają specjalistyczne narzędzia ręczne, które są łatwiejsze w obsłudze niż elektronarzędzia. Na przykład do cięcia cienkościennych rur PP, PE i PVC można wykorzystać specjalne obcinaki nożycowe. Ich główne zalety to przede wszystkim łatwość cięcia i możliwość dokładnego wykonania go w każdej pozycji, bez konieczności unieruchomienia obrabianej rury w imadle.
Obcinaki często wyposażone są w mechanizmy zapadkowe ułatwiające cięcie oraz ostrza ze stali nierdzewnej o twardości 55±2 HRC, osadzone w korpusach z odlewu aluminiowego. Metodę cięcia obcinakami nożycowymi wykorzystuje się również przy docinaniu rur warstwowych, np. PEX. Wymaga to jednak zastosowania obcinaków innego rodzaju, specjalnie dostosowanych do tego rodzaju rur, wyposażonych w stalowe ostrza gniazdowe o twardości 55±2 HRC.
Z kolei rury miedziane i aluminiowe można szybko dociąć obcinakami teleskopowymi wyposażonymi w kółka tnące oraz rolki prowadzące. Te efektywne i wygodne narzędzia umożliwiają wykonanie bardzo dokładnego okrężnego cięcia, w wyniku którego uzyskuje się prostopadłe krawędzie rury. Często krawędzie te trzeba odpowiednio obrobić, aby były gładkie i pozbawione zadziorów, co jest warunkiem prawidłowego ich połączenia.
Do tego celu – w przypadku rur miedzianych, aluminiowych i PVC – stosuje się gratowniki z ostrzami ostrosłupowymi lub odpowiednio ukształtowanym ostrzem nożowym. Rury stalowe gratuje się narzędziami skrawającymi, np. frezami trzpieniowymi, napędzanymi szlifierką prostą, albo ściernymi, m.in. kostkami do szlifowania ręcznego.
Narzędzia do trwałego i szczelnego łączenia rur
Po dokładnym docięciu rur przystępuje się do ich łączenia ze sobą w celu wykonania ciągów rurowych. W zależności od rodzaju rur stosuje się przy tym różne technologie i narzędzia.
Rury stalowe łączy się poprzez spawanie lub gwintowanie.
Bardziej popularną metodą są połączenia gwintowane, wykonywane za pomocą specjalnych kształtek: złączek, kolanek, trójników, śrubunków itp. Mają one fabrycznie przygotowane gwinty i aby je zamontować na rurach stalowych, muszą być odpowiednio nagwintowane. Do zrealizowania tej operacji służą różnego rodzaju gwintownice do rur. Przykładem narzędzi, które znacznie usprawniają gwintowanie rur stalowych, jest zestaw gwintownic z grzechotkami, przeznaczony do wykonania gwintów na rurach o rozmiarach ⅜″, ½″, ¾″, 1″ i 1¼″.
Połączenia gwintowe rur stalowych poza odpowiednimi uszczelnieniami, np. teflonowymi, wymagają także mocnego skręcania
łączonych elementów. Do pokręcania rurami służą specjalne szczypce nastawne ze szczękami prostopadłymi, odchylonymi o 45° lub w kształcie S, a także klucz typu Stillson.
Z kolei nakrętki śrubunków można dokręcać kluczem nastawnym typu szwedzkiego lub lekkimi szczypcami nastawnymi, zaś śrubunki niemające nakrętek – kluczem stopniowym z grzechotką.
W przypadku łączenia popularnych rur miedzianych wykorzystuje się technologie: miękkiego lub twardego lutowania albo mocowania zaciskowego. W metodach tych używa się takich elementów łączących, jak złączki, kolanka czy trójniki. Zakończenia rur miedzianych często są „kielichowane”, aby wyeliminować stosowanie drogich złączek, które zawsze niosą ze sobą ryzyko rozszczelnienia instalacji. W tym celu można np. użyć zestawu do ręcznego rozszerzania rur. Rury miedziane można także wyginać, co pozwala też na eliminację niepotrzebnych kolanek i złączek. Do tego celu stosuje się giętarki o różnym zakresie zagięcia – aż do 180°.
Rury z tworzyw sztucznych łączy się na wcisk (o ile mają odpowiednie mocowania z uszczelkami) albo zgrzewa (przy użyciu zgrzewarek ręcznych), skleja lub skręca. Z kolei rury warstwowe, np. typu PEX, łączy się zaciskowo za pomocą złączek. Wykorzystuje się do tego specjalne praski i zaciskacze ręczne lub elektrohydrauliczne.
Podsumowanie
Specjalistyczne narzędzia znacznie usprawniają prace hydrauliczne, dlatego ich szeroka oferta rynkowa jest istotna dla monterów instalacji. Należy zauważyć, że oprócz specjalistycznego sprzętu stosują oni także wiele narzędzi i elektronarzędzi
uniwersalnych, np. wkrętarki, wiertarki, klucze płaskie i płasko-oczkowe, młotki, szczypce zaciskowe czy kombinerki.
Torba narzędziowa hydraulika musi być zatem bardzo pojemna i mieścić potrzebny sprzęt oraz odpowiednie akcesoria.
Konsultacja: Jarosław Chojnacki, Profix sp. z o.o.
