Żurawie wieżowe budowlane - rodzaje, ceny. Uprawnienia do obsługi żurawi budowlanych

Żurawie wieżowe potocznie nazywane żurawiami budowlanymi lub po prostu dźwigami budowlanymi są nieodzowną częścią krajobrazu na dużych budowach i, coraz częściej także, na budowach mniejszych domów jednorodzinnych. Aby dobrać właściwy żuraw do pracy, trzeba zwrócić uwagę na parametry techniczne poszczególnych rodzajów dźwigów budowlanych.

Spis treści

1. Jak działa żuraw budowlany?
2. Rodzaje żurawi wieżowych
3. Najważniejsze parametry żurawi wieżowych, odpowiedni dobór żurawia do prac na budowie
4. BHP na stanowisku pracy żurawia wieżowego
5. Czynności zabronione podczas pracy żurawiem budowlanym
6. Uprawnienia do obsługi żurawi budowlanych
7. Producenci żurawi budowlanych w Polsce i na świecie
8. Ceny nowych i używanych dźwigów budowlanych oraz ceny wynajmu

Żuraw budowlany znacznie przyśpiesza wykonywanie prac na budowie i zastępuje przynajmniej kilka osób. Wraz z rozwojem technologii także żurawie wieżowe zostały wyposażone w układy elektroniczne znacznie poprawiające bezpieczeństwo pracy oraz łatwość ich obsługi.

Jak działa żuraw budowlany?

Żuraw wieżowy jest urządzeniem dźwigowym służącym do przemieszczania ładunków w ruchu poziomym poprzez swój obrót wokół własnej osi i pionowym poprzez opuszczanie i podnoszenie ładunku zamocowanego do haka poruszanego przez wciągarkę na linie wychodzącej z wysięgnika.

Żuraw budowlany składa się z poziomego wysięgnika oraz pionowego masztu montowanego na podwoziu stacjonarnym lub przejezdnym. Żuraw ma również własny balast - przeciwwagę, do zachowania równowagi podczas przenoszenia ciężkich ładunków. Dźwig budowlany może być również przymocowany do podłoża za pomocą specjalnych kotew. Do montażu poszczególnych sekcji kratownicy masztu czy wysięgnika żurawi najczęściej używa się żurawi samojezdnych.

Rodzaje żurawi wieżowych

Żurawie budowlane w zależności od charakteru pracy oraz sposobu sterowania można podzielić na:

• stacjonarne: zamocowane na stałe do podłoża;
• szynowe: żuraw przejeżdża po torach na swoim podwoziu;
• szybko montujące: żuraw jest tak skonstruowany, że sam bez pomocy innych urządzeń jest w stanie w krótkim czasie zmontować się i być gotowym do pracy;
• dolno obrotowe: maszt żurawia obraca się wokół własnej osi;
• górno obrotowe: maszt żurawia zamontowany jest na stałe, natomiast wysięgnik obraca się wokół własnej osi. Tego typu zastosowanie najczęściej jest stosowane w żurawiach szybko montujących;
• sterowane z kabiny lub z poziomu roboczego za pomocą pilota przewodowego lub bez. Te sterowane z kabiny wymuszają obecność operatora w kabinie żurawia i brak możliwości wykonywania przez taką osobę pracy poza nią.

Żurawie wieżowe sterowane bezprzewodowo zyskują na popularności, ponieważ nie wymuszają całodniowej obecności operatora w kabinie oraz znacznie wpływają na bezpieczeństwo operatora oraz łatwość oceny sytuacji na budowie podczas pracy żurawiem.

Najważniejsze parametry żurawi wieżowych, odpowiedni dobór żurawia do prac na budowie

Za właściwe dobranie dźwigu budowlanego do prac jakie ma wykonywać odpowiada inwestor lub generalny wykonawca. Aby dobrać właściwy żuraw, trzeba zwrócić uwagę m.in. na jego parametry techniczne:

• wysokość podnoszenia, czyli maksymalna wysokość na jaką żuraw może podnieść ładunek zamocowany do haka. Znając maksymalną wysokość budynku, powinno się dobrać taki żuraw, aby podnosił przynajmniej kilka metrów powyżej budowli,
• udźwig nominalny, czyli maksymalna masa ładunku jaką żuraw może podnieść. Udźwig nominalny maleje wraz ze zwiększaniem się odległości środka ciężkości ładunku od osi obrotu żurawia, co przedstawiane jest na diagramie udźwigu żurawia zawartego w treści instrukcji eksploatacji dźwigu budowlanego. Trzeba znać maksymalną masę ładunku jaka będzie występowała na budowie, aby odpowiednio dobrać żuraw,
• długość wysięgnika - to kolejny bardzo ważny parametr techniczny, który charakteryzuje żurawie wieżowe. Im większy wysięg, tym dalej możemy podać ładunek na budowie. Długość wysięgu dobiera się do wielkości budowanego obiektu, tak aby operator żurawia mógł podać ładunek w wyznaczone miejsce.

Ważne jest, aby rozkładając żuraw, zwrócić uwagę na podłoże - czy jest stabilne, twarde, czy nie ma w miejscu jego instalacji studzienek, rur kanalizacyjnych itp. Podłoże pod żurawiem ma bardzo ważny wpływ na bezpieczeństwo pracy.

Warto jeszcze wspomnieć, że w przypadku żurawi wieżowych stacjonarnych, ewentualnie jeśli pozwala na to instrukcja eksploatacji danego żurawia można zwiększać wysokość masztu oraz długość wysięgnika poprzez dodanie odpowiednich elementów masztu czy wysięgnika.

BHP na stanowisku pracy żurawia wieżowego

Od listopada 2018 obowiązuje długo wyczekiwane przez operatorów żurawi budowlanych Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych oraz szybko montujących.

Na początku należy wspomnieć, iż podczas eksploatacji trzeba bezwzględnie przestrzegać postanowień instrukcji eksploatacji producenta żurawia. W instrukcji znajdziemy m.in. obowiązki operatorów i konserwatorów żurawi, czynności obsługi codziennej, przepisy BHP i wiele więcej przydatnych informacji. Operator żurawia powinien zapoznać się z treścią tej instrukcji.

Powinna być również opracowana instrukcja bezpieczeństwa prac transportowych, instrukcja ewakuacji z kabiny oraz, jeżeli występuje praca kolizyjna żurawia, np. z innymi żurawiami, budynkami lub napowietrznymi liniami energetycznymi, instrukcja takiej właśnie pracy.

Oprócz uprawnionego operatora żurawia przy pracy dźwigu powinni być jeszcze obecni hakowy oraz sygnalista. Sygnalista określa drogę przemieszczanego ładunku oraz obserwuje ładunek w trakcie transportu i wydaje odpowiednie polecenia operatorowi żurawia, z którym powinien być w stałym kontakcie poprzez urządzenia komunikacyjne. Może on również wstrzymać dalsze prace transportowe w przypadku stwierdzenia zagrożenia.Hakowy ma za zadanie zapoznać się z ładunkiem, określić jego ciężar i środek ciężkości oraz  zastosować odpowiedni element służący do jego zawieszenia i mocowania.

Operator żurawia, hakowy oraz sygnalista powinni znać instrukcje obsługi żurawia i potwierdzić to pisemnie.

Czynności zabronione podczas pracy żurawiem budowlanym

• eksploatowanie żurawia bez ważnej pozytywnej decyzji Dozoru Technicznego,
• praca niesprawnym żurawiem, dokonywanie we własnym zakresie napraw przez nieuprawniony personel, zmiana ustawień elementów zabezpieczających,
• obsługiwanie żurawia w warunkach ograniczonej widoczności lub zbyt dużej prędkości wiatru, przeciążanie żurawia,
• podnoszenie i wyrywanie ładunków połączonych trwale z podłożem,
• podnoszenie osób (nie dotyczy przypadku, w którym uzyskaliśmy zezwolenie Dozoru Technicznego).

To tylko niektóre zasady BHP jakimi trzeba się kierować podczas obsługi żurawi wieżowych. Warto jeszcze wspomnieć, iż dla każdego żurawia wieżowego powinno się prowadzić książkę dyżurów oraz dziennik konserwacji. Wszelkie czynności konserwacyjne powinny być wykonywane przez konserwatora żurawi wieżowych, posiadającego stosowne uprawnienia nadane przez Dozór Techniczny.

Uprawnienia do obsługi żurawi budowlanych

Operatorem żurawia może być osoba, która ukończyła 18 rok życia, posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy jako operator żurawia budowlanego oraz ma ważne zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez Dozór Techniczny uprawniające do obsługi żurawi wieżowych.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami zaświadczenie kwalifikacyjne uprawniające do obsługi żurawi wieżowych wydane przez Dozór Techniczny UDT, TDT lub WDT jest ważne 5 lat. Jest wiele specjalistycznych Ośrodków Kształcenia Zawodowego organizujących kursy na żurawie wieżowe. Takie szkolenia składają się z części teoretyczno-praktycznej i powinny być zakończone egzaminem przed komisją Dozoru Technicznego. Zaświadczenie kwalifikacyjne uprawnia do obsługi żurawi wieżowych stacjonarnych, szybko montujących oraz szynowych.

Zaświadczenia kwalifikacyjne Dozoru Technicznego uprawniające do obsługi żurawi wieżowych ważne bezterminowo zachowują swoją ważność maksymalnie do 1 stycznia 2024 r. Aby przedłużyć ważność uprawnień, trzeba wystąpić ze specjalnym wnioskiem do organu Dozoru Technicznego, który wydał nam to zaświadczenie kwalifikacyjne, najlepiej na 3 miesiące przed tą datą.

Producenci żurawi budowlanych w Polsce i na świecie

Do najbardziej znanych producentów żurawi budowlanych można zaliczyć firmę Liebherr, Potain, San Marco, Groove, Terex oraz Cattaneo.

Ceny nowych i używanych dźwigów budowlanych oraz ceny wynajmu

Ceny nowych żurawi wieżowych zaczynają się od 300 tys. zł za żuraw szybko montujący z możliwością przewożenia na haku za samochodem. Stacjonarne żurawie wieżowe to już koszt minimum 600 tys. zł. Czynnikiem, który ma największy wpływ na cenę żurawia są jego parametry techniczne; im większy udźwig, wysokość podnoszenia i długość wysięgnika, tym wyższa jego cena.

Lepszym i tańszym sposobem jest wynajem żurawia wieżowego. Wówczas to najemca zapewnia w cenie wynajmu montaż, demontaż, opiekę konserwatorską oraz usuwanie wszelkich awarii powstałych podczas eksploatacji żurawia. Wynajem małego żurawia szybko montującego na okres jednego miesiąca to wydatek około 2-3 tys. zł, natomiast wynajem długoterminowy żurawi stacjonarnych o dużych parametrach technicznych to już wydatek rzędu 5-6 tys. zł miesięcznie.