Ochrona przeciwpożarowa - wymagania, zabezpieczenia, rozwiązania technologiczne

Ochrona przeciwpożarowa obiektów zawarta jest w przepisach Prawa budowlanego. Mówią one m.in., że każdy obiekt budowlany powinien być użytkowany zgodnie z przeznaczeniem. Przykładowo, wielkokubaturowe hale służą głównie do magazynowania i produkcji, ale często wyodrębnia się w nich zaplecza biurowo-socjalne. Zgodnie z przepisami, jeżeli nie są powiązane funkcjonalnie z prowadzoną działalnością, powinny mieć właściwą ochronę przeciwpożarową - być oddzielone elementami o odpowiedniej odporności ogniowej i stanowić odrębną strefę pożarową.

Spis treści

1. Ochrona przeciwpożarowa - przepisy
2. Ochrona przeciwpożarowa - klasy odporności ogniowej
3. Ochrona przeciwpożarowa - zagrożenia pożarowe w obiektach wielkokubaturowych
4. Ochrona przeciwpożarowa - wybór sposobu zabezpieczenia obiektu
5. Ochrona przeciwpożarowa - urządzenia w budynkach wielkokubaturowych
6. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu (PWP)
7. Oświetlenie awaryjne
8. Współpraca instalacji przeciwpożarowych

Ochrona przeciwpożarowa - przepisy

W budynkach wielkokubaturowych mamy do czynienia głównie z ochroną przeciwpożarową mienia i prowadzonej działalności, a warunki ewakuacji dla ludzi są zapewnione poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań konstrukcyjno-budowlanych.Przepisy przeciwpożarowe rozróżniają 3 główne typy obiektów:

1. Budynki użyteczności publicznej, mieszkalne i zamieszkania zbiorowego klasyfikowane jako ZL,

2. Budynki inwentarskie – IN,

3. Obiekty produkcyjno-magazynowe określane jako PM (wielkokubaturowe, takie jak hale magazynowe i produkcyjne).

Podstawowymi parametrami określającymi wymagania dla tych obiektów są:

• gęstość obciążenia ogniowego – energia powstająca podczas spalania materiałów znajdujących się w strefie pożarowej (wyrażona w MJ/m²),
• zagrożenie wybuchem,
• wysokość (liczba kondygnacji),
• powierzchnia budynku (strefa pożarowa).

Ochrona przeciwpożarowa - klasy odporności ogniowej

Na podstawie tych parametrów określana jest klasa odporności pożarowej i odporności ogniowej elementów budynku. Rozróżniamy pięć klas odpornosci ogniowej – A, B, C, D i E, przy czym A oznacza najwyższą. Różnią się one wymaganiami odporności ogniowej (czasem funkcjonowania w warunkach pożaru i spełnieniem określonych kryteriów związanych z nośnością, szczelnością oraz izolacyjnością ogniową) dla elementów konstrukcyjnych, jak główna konstrukcja nośna, konstrukcja dachu, stropy, ściana zewnętrzna i wewnętrzna oraz pokrycie dachowe.Budynki muszą spełniać określone wymagania w zakresie trwałości i wytrzymałości w warunkach pożaru. Ze względu na to, że wykonanie ich w odpowiedniej klasie odporności pożarowej jest zadaniem trudnym i kosztownym, przepisy techniczno-budowlane dopuszczają zastosowanie urządzeń przeciwpożarowych, dzięki którym możliwe jest złagodzenie wymagań budowlanych. Do urządzeń tych zaliczamy stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne oraz instalacje służące do oddymiania i odprowadzania ciepła. Wykorzystanie instalacji przeciwpożarowej - tryskaczowej, bez względu na gęstość obciążenia ogniowego, automatycznie przyznaje budynkowi klasę E, dzięki czemu można go wykonać jedynie z elementów nierozprzestrzeniających ognia, np. ze stali zamiast z żelbetu.Podobnie w obiektach powstałych z elementów nierozprzestrzeniających ognia wykorzystanie samoczynnych urządzeń oddymiających w strefach pożarowych o powierzchni >1000 m² i gęstości obciążenia ogniowego > 500 MJ/m² nadaje im klasę E odporności ogniowej.W praktyce pomocne, a niekiedy obowiązkowe, są również inne instalacje takie jak sygnalizacja pożarowa, oświetlenie awaryjne, hydranty wewnętrzne.

• Czytaj też: Detektory w obiekcie przemysłowym. Zasady doboru i lokalizacji systemu detekcji gazów

Tab. Wymagania dotyczące klasy odporności ogniowej

Ochrona przeciwpożarowa - zagrożenia pożarowe w obiektach wielkokubaturowych

W budynkach produkcyjno-magazynowych występuje szczególne zagrożenie pożarowe związane z występowaniem w nich szeregu niekorzystnych czynników, do których należą:

• ilość i nieuporządkowany sposób składowania palnej masy materiałowej (nadmierna ilość opakowań z tektury, papieru, folii polietylenowej, wełny drzewnej, palet i regałów drewnianych ustawionych pod ścianami lub wewnątrz pomieszczeń magazynowych),
• zła lokalizacja budynków i placów składowych,
• palna konstrukcja budynków,
• zbyt duże powierzchnie i objętości obiektów,
• ogólny nieład wewnątrz i na zewnątrz budynków oraz na placach składowych,
• niezachowanie zasad ostrożności obchodzenia się z ogniem przez pracowników (szczególnie palaczy i spawaczy),
• brak nadzoru nad stanem bezpieczeństwa pożarowego obiektów,
• brak lub niesprawne urządzenia alarmowe i gaśnicze.

Przyczynami powstania i rozprzestrzeniania się pożarów mogą być:

• ponadnormatywne składowanie materiałów na jednostkę powierzchni, nieuporządkowane przechowywanie materiałów i opakowań,
• przechowywanie łatwo zapalnych cieczy, kwasów, gazów sprężonych bądź skroplonych w butlach, w pomieszczeniach nieprzystosowanych do tego celu, razem z innymi łatwopalnymi materiałami,
• brak podręcznego sprzętu i właściwych środków gaśniczych,
• zatarasowywanie lub zastawianie powierzchni komunikacyjnych, dojść i dróg dojazdowych, ograniczające tym samym dostęp do źródła ognia.

Kryterium zabezpieczenia przeciwpożarowego są nie tylko przepisy, ale również wymagania firm ubezpieczeniowych. W dużej mierze to właśnie one decydują o zastosowaniu rozwiązań ponadstandardowych, np. tryskaczy.

• Czytaj też: Najczęstsze awarie zbiorników przeciwpożarowych

Szczegóły ochrony przeciwpożarowej magazynów i hal produkcyjnych wynikają głównie ze specyfiki prowadzonego tam procesu technologicznego i rodzaju przechowywanych materiałów. Ważne jest, aby zabezpieczenia były optymalnie dobrane. Ich koszt często stanowi znaczną część budżetu inwestycji.

Ochrona przeciwpożarowa - wybór sposobu zabezpieczenia obiektu

W zależności od przewidywanej gęstości obciążenia ogniowego oraz oceny zagrożenia wybuchem określane są dopuszczalne wielkości stref pożarowych dla obiektów PM.Stosując wymienione w przepisach techniczno-budowlanych urządzenia przeciwpożarowe, możemy ww. powierzchnie zwiększyć o:

• 100% – instalując stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne,
• 50% – dzięki wykorzystaniu samoczynnych urządzeń oddymiających,
• 150% – przy jednoczesnym stosowaniu ww. urządzeń.

Z kolei w budynku jednokondygnacyjnym lub na ostatnim piętrze wielokondygnacyjnego PM wielkości stref pożarowych można powiększyć o 100%, jeżeli budynek nie zawiera pomieszczenia zagrożonego wybuchem i jest wykonany z elementów nierozprzestrzeniających ognia oraz zastosowano w nim samoczynne urządzenia oddymiające.

• Czytaj też: Przeglądy zbiorników przeciwpożarowych

Natomiast w obiekcie jednokondygnacyjnym PM nie ogranicza się wielkości stref pożarowych (z wyjątkiem garażu), pod warunkiem zastosowania stałych urządzeń gaśniczych wodnych i samoczynnych urządzeń oddymiających.

Z przytoczonych przykładów wynika, że podstawowymi instalacjami przeciwpożarowymi są instalacje – tryskaczowa i oddymiająca.Powinny uruchamiać się samoczynnie, niezależnie, a w szczególnych przypadkach współdziałać, gdy uruchamiane są według tego samego kryterium, jakim jest temperatura. Wówczas sposób współpracy określa się odrębnie na podstawie scenariusza współdziałania systemów i wiedzy technicznej w tym zakresie.

Tab. Dopuszczalne wielkości stref pożarowych dla obiektów PM

Ochrona przeciwpożarowa - urządzenia w budynkach wielkokubaturowych

Wszystkie urządzenia przeciwpożarowe w budynkach powinny zostać wykonane w oparciu o projekt uzgodniony z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Warunkiem dopuszczenia ich do użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich prób i badań, potwierdzających prawidłowość ich działania. W trakcie eksploatacji natomiast powinny być poddawane przeglądom i czynnościom konserwacyjnym nie rzadziej niż raz w roku, zgodnie z zasadami określonymi w polskich normach, dokumentacji producenta itp.Wśród urządzeń przeciwpożarowych stosowanych w budynkach wielkokubaturowych, oprócz już wymienionych, można wyróżnić: Systemy Sygnalizacji Pożaru (SSP), systemy oddymiania, instalacje tryskaczowe, zamknięć przeciwpożarowych, przeciwpożarowy wyłącznik prądu oraz oświetlenie awaryjne.

Systemy Sygnalizacji Pożaru (SSP)Stosowanie urządzeń automatycznej sygnalizacji pożaru jest wymagane przez prawo. W ustawie o ochronie przeciwpożarowej znajduje się odniesienie do „Rozporządzenia MSWiA w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych oraz terenów”, w którym wskazuje się rodzaje obiektów wymagających obligatoryjnego stosowania instalacji przeciwpożarowej. Jednak wielkokubaturowe, zakwalifikowane jako PM nie są w nim ujęte.

W przypadku wyposażenia obiektów w stałe urządzenia gaśnicze można zrezygnować z instalacji sygnalizacyjno-alarmowej, co nie oznacza jednak zwolnienia z obowiązku połączenia tych urządzeń z komendą lub jednostką ratowniczo-gaśniczą Państwowej Straży Pożarnej, w sposób zapewniający automatyczne przekazywanie informacji o pożarze. Wyjątek stanowią instalacje gaśnicze, do których uruchomienia niezbędna jest instalacja sygnalizacji pożarowej. Aby spełniały swoje zadanie i przyczyniały się do ograniczenia strat, należy je połączyć ze Strażą Pożarną. Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest zobowiązany uzgodnić sposób połączenia instalacji z właściwym terenowo komendantem rejonowym Państwowej Straży Pożarnej. Najczęściej odbywa się to za pośrednictwem firmy zajmującej się profesjonalnym monitorowaniem alarmów.

Niezależnie od przepisów państwowych stosowanie urządzeń wykrywających pożary w ich początkowej fazie wpływa na ograniczenie szkód, zwłaszcza że w obiektach coraz częściej występuje koncentracja dóbr o dużej wartości. Zachętą do wyposażania budynków w instalacje sygnalizacji pożarowej są również zniżki oferowane przez firmy ubezpieczeniowe.

Konieczność ich założenia może być także podyktowana faktem, iż obiekt nie spełnia niektórych wymagań, np. budowlanych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz, gdy nie gwarantuje odpowiednich warunków ewakuacji ludzi.

Zasada działania systemu sygnalizacji pożarowejSystem sygnalizacji pożaru (SAP lub S SP) jest kombinacją elementów oraz ich wyposażenia wraz ze źródłem energii elektrycznej i łączącymi je przewodami. Mają one na celu możliwie wczesne wykrycie, lokalizację oraz sygnalizowanie i alarmowanie o pożarze w momencie jego powstania, odróżnienie go od sytuacji podobnej do pożaru, a także podjęcie określonych działań. Zasada funkcjonowania systemów sygnalizacji pożaru jest następująca: instalacja uruchamiana jest ręcznie lub poprzez czujkę.

Informacja dociera do centralki sygnalizacji pożarowej, która steruje alarmowaniem optycznym i akustycznym, uruchamianiem urządzeń przeciwpożarowych (klapy dymowe, drzwi pożarowe, urządzenia oddymiające, instalacje gaśnicze), a także może zatrzymać urządzenia technologiczne. Jednocześnie sygnał przekazywany jest za pośrednictwem urządzeń transmisji alarmu do Państwowej Straży Pożarnej.

Bardzo istotne jest precyzyjne określenie lokalizacji miejsca wystąpienia zagrożenia. Odbywa się poprzez przypisanie każdemu elementowi liniowemu bądź grupie elementów, określonego adresu w celu identyfikacji oraz lokalizacji numeru i rodzaju elementu zainstalowanego w adresowalnej linii dozorowej. Rozróżnia się adresowanie:

• kolektywne (grupowe) – polega na wskazaniu linii dozorowej, do której czujka pożarowa przesyła sygnał alarmu pożarowego,
• indywidualne – może dotyczyć pojedynczych czujek, ich grup oraz elementów sterujących, zainstalowanych na linii dozorowej.

Każdemu z nich przypisywany jest indywidualny kod adresowy, dzięki któremu możliwa jest ich identyfikacja przez centralkę oraz uruchamianie wybranych urządzeń przeciwpożarowych, ostrzegawczych i sygnalizacyjnych.

Budowa systemu sygnalizacji pożarowejW skład systemu sygnalizacji pożarowej wchodzą: punktowe czujki pożarowe: ciepła oraz dymu, czujki płomienia, ręczne ostrzegacze pożarowe oraz urządzenia uzupełniające.Punktowe czujki ciepła. W wyniku wzrostu temperatury otoczenia oraz przekroczenia ustalonego jej progu uruchamiane jest działanie czujek nadmiarowych. Natomiast, jeśli zostanie przekroczony ustalony zakres przyrostu temperatury w czasie, spowoduje to zadziałanie czujek różniczkowych. Obydwa te rodzaje czujek połączone są w jedną nadmiarowo-różniczkową, która przechodzi w stan alarmowania, jeżeli tempo przyrostu temperatury przekroczy określoną wartość, np. 10º/min, lub mierzona temperatura osiągnie wyższy poziom niż ustawiona wartość graniczna.Punktowe czujki dymu. Reagują na produkty spalania i/lub rozkładu termicznego. Ze względu na sposób wykrywania dymu dzielą się na jonizacyjne i optyczne (punktowe oraz liniowe). Zasada działania pierwszych z nich oparta jest na zjawisku jonizacji powietrza, np. między elektrodami szeregowo połączonych komór. Mają dużą szerokość pasma detekcji – odróżniają zarówno dym widzialny, jak też najmniejsze cząstki aerozolu, dlatego nadają się do rozpoznawania pożarów tlących (piroliza drewna, tlenie bawełny, początkowe spalanie papieru), otwartych (np. drewna), cieczy itp. W optycznych punktowych czujkach dymu impulsowe źródło promieniowania podczerwonego jest izolowane przez komorę pomiarową od odbiornika tego promieniowania. Dobrze reagują na dym widzialny, dlatego umożliwiają rozpoznawanie pożarów tlących, podczas których powstaje jasny dym, np. z pirolizy drewna, początków spalania papieru, pożarów tworzyw sztucznych itd. Dociera do czujek na zasadzie unoszenia się przez rozgrzane powietrze (metoda stosowana w większości systemów sygnalizacji pożaru) lub też może być pobierany do analizy przez specjalne układy ssące.

• Czytaj też: Jak działa czujnik dymu? Rodzaje czujników dymu

Systemy zasysające są stosowane w pomieszczeniach trudno dostępnych, a także w których oddziałują silne pola elektromagnetyczne. Wyniesienie czujki poza obszar oddziaływania pola, przy jednoczesnym kontrolowaniu w nim powietrza, gwarantuje pracę bez fałszywych alarmów. Natomiast optyczne liniowe czujki dymu na światło pochłaniane są przeznaczone do wykrywania dymu lub/i temperatury w pomieszczeniach zamkniętych, zwłaszcza zabytkowych lub w dużych halach. Nadają się one przede wszystkim do ochrony pomieszczeń, w których w pierwszej fazie pożaru spodziewane jest powstanie dymu oraz tam, gdzie ze względu na dużą powierzchnię dozorowania należałoby zwiększyć liczbę punktowych czujek dymu.

Zasada działania czujki polega na analizie przezroczystości optycznej powietrza w przestrzeni pomiędzy czujką a lustrem/reflektorem. Ma ona wbudowane układy automatycznej kompensacji zabrudzenia własnego układu optycznego i kompensacji wpływu warunków otoczenia powodujące, iż zachowuje stałą czułość i zdolność do wykrywania zagrożenia pożarowego przez długi czas.Czujki płomienia. Wykorzystano w nich absorbent, pochłaniający słabe promieniowanie ultrafioletowe zawarte w płomieniach. Zasada działania tego typu detektora oparta jest na wykorzystaniu efektu fotoelektrycznego wyładowania lawinowego elektronów pod wpływem promieniowania ultrafioletowego.Ręczne ostrzegacze pożarowe (nieautomatyczne). Stanowią uzupełnienie czujek, uruchamia się je ręcznie – przez wciśnięcie przycisku. Instalowane są głównie w ciągach komunikacyjnych. Wyposażone w element sygnalizacyjny optyczny, potwierdzający przyjęcie przez centralkę informacji o pożarze.Urządzenia uzupełniające. Do urządzeń uzupełniających stosowanych w instalacjach sygnalizacji pożaru zalicza się gniazda czujek, wskaźniki działania czujek, adaptery czujek konwencjonalnych, izolatory zwarć, komory powietrzne czujek dymu.Prawie wszystkie czujki montowane są w gniazdach (adresowalnych lub nie), co umożliwia łatwą ich wymianę. Producenci urządzeń opracowują typoszeregi gniazd, zależnie od sposobu ich montowania: na tynku lub pod nim, wiszące, szczelne, iskrobezpieczne itp. Gniazda lub czujki mają optyczne wskaźniki działania, które pomagają w łatwiejszej lokalizacji działającego detektora. Wskaźniki uruchamiania czujek mocowane są nad drzwiami pomieszczeń, w których znajduje się czujka lub ich grupa, instaluje się je też do czujek montowanych w miejscach niewidocznych, np. w przestrzeni międzystropowej.

Instalacje tryskaczoweInstalacja tryskaczowa jest stałym urządzeniem, którego czynnikiem gaśniczym jest woda. W rurociągach instalacji ciśnienie czynnika utrzymywane jest na poziomie wynikającym z obliczeń hydraulicznych. W normalnych warunkach pracy rurociągi systemu mokrego wypełnione są wodą. W instalacjach suchych od tryskaczy aż do zaworu kontrolno-alarmowego wypełnione są sprężonym powietrzem lub azotem. Stałe ciśnienie w instalacjach utrzymywane jest za pomocą pompy dobijającej lub sprężarki.W momencie wystąpienia pożaru, wydzielające się ciepło powoduje wzrost temperatury cieczy w ampułkach tryskaczy powyżej temperatury ich otwarcia.

Otwierają się one tylko bezpośrednio w strefie ognia, co minimalizuje zakres szkód spowodowanych działaniem wody. Przepływająca przez zawór kontrolno-alarmowy woda uruchamia dzwon alarmowy i wyłączniki ciśnienia informujące o pożarze i uruchamiające pompę tryskaczową. Woda tłoczona jest do systemu ze zbiornika ciśnieniowego lub przez pompę tryskaczową zasilaną z niewyczerpywalnego źródła wody. System pracuje do momentu ręcznego odcięcia wody. Przy wyborze urządzenia tryskaczowego uwzględnia się rodzaj produkcji i składowanych materiałów oraz temperatury występujące w ciągu całego roku w przestrzeniach przewidzianych do ochrony.

• Czytaj też: Skuteczność działania automatycznych instalacji gaśniczych

Rodzaje urządzeń tryskaczowych: wodne (mokre) – stosowane do ochrony przestrzeni, w których nie występuje niebezpieczeństwo zamarznięcia lub wyparowania wody i nie jest konieczne zastosowanie urządzenia tryskaczowego sterowanego; powietrzne (suche) – wykorzystywane do ochrony przestrzeni, w których występuje niebezpieczeństwo zamarznięcia lub wyparowania wody; mieszane – służą do ochrony przestrzeni, w których, poza pojedynczymi pomieszczeniami, nie występuje niebezpieczeństwo zamarznięcia lub wyparowania wody; sterowane – stosuje się do ochrony przestrzeni, w których na skutek przypadkowego zadziałania urządzenia tryskaczowego mogłyby wystąpić duże straty.

Tryskacze muszą być instalowane zgodnie z opublikowanymi standardami FM, LPC, VdS, APSAD lub innych podobnych instytucji.Z punktu widzenia ubezpieczycieli zagrożenie bezpieczeństwa obiektu jest traktowane jako ryzyko. Straty materialne spowodowane przez duży pożar, włącznie z przerwą w produkcji i utratą składowanych i magazynowanych towarów, mogą zostać ubezpieczone, jednak nikt nie pokrywa szkód związanych z niedostarczeniem produktów na rynek. Dodatkowym argumentem za montażem takiej instalacji jest fakt, iż ubezpieczyciele uwzględniają w wysokości składki zabezpieczenie obiektu pewną instalacją gaśniczą, w tym także tryskaczową, w której środkiem gaśniczym jest łatwo dostępna, nieszkodliwa dla środowiska woda. Skuteczność gaśnicza instalacji tryskaczowych sięga 98%.

Systemy oddymianiaOddymianie grawitacyjne to system, który wykorzystuje zjawisko unoszenia gorącego dymu do góry i jego koncentrację w wyższych przestrzeniach pomieszczeń. Podstawowe cele systemów grawitacyjnego oddymiania, jak i w ogóle systemów służących do usuwania dymu, związane są z ich działaniem w czasie pożaru. Szczególnym przypadkiem jest wykorzystanie oddymiania grawitacyjnego do odprowadzania dymu i ciepła w obiektach wielkokubaturowych, takich jak hale magazynowe bądź produkcyjne.Oddymianie hal ma tu na celu przede wszystkim ochronę konstrukcji budynku. Hale te podzielone są na strefy oddymiania za pomocą kurtyn dymowych, po to by ograniczyć rozprzestrzenianie się dymu w warstwie podsufitowej i skutecznie usunąć go z części hali, znajdującej się bezpośrednio nad źródłem pożaru.W systemach tych bardzo ważną rolę odgrywa możliwość dostarczenia świeżego powietrza w miejsce odprowadzanych gazów i dymów.

Realizuje się to za pomocą specjalnych klap napowietrzających lub poprzez otwarcie bram i doków załadunkowych za pośrednictwem siłowników zasilanych z rezerwowego źródła zasilania, a nie przez ręczne otwarcie. Takie rozwiązanie gwarantuje, że nawet w przypadku zaniku napięcia czy odłączeniaprądu wyłącznikiem przeciwpożarowym, siłowniki bram nadal będą zasilane i możliwe będzie uruchomienie napowietrzania. Urządzenie to współpracuje z systemem sygnalizacji pożarowej lub może monitorować sygnały z wyłączników krańcowych klap. W przypadku braku napięcia w sieci zasilającej rozwiązanie to gwarantuje, że w momencie wykrycia pożaru lub zadziałania klap – kiedy zostanie uruchomione oddymianie nastąpi przełączenie na źródło zasilania rezerwowego.Systemy sterowania oddymianiem są wyzwalane automatycznie przez urządzenia wykrywające pojawienie się dymu lub wzrost temperatury powietrza. Rozróżniamy cztery rodzaje systemów: pneumatyczne, elektryczne, mechaniczne, pneumatyczno-elektryczne, z połączeniem funkcji oddymiania (uruchamianej pneumatycznie) i przewietrzania – wentylacji (uruchamianej elektrycznie).Systemy wyposażone są zarówno w urządzenia wyzwalające automatyczne, jak i ręczne, oraz z systemu sygnalizacji pożarowej.

Współpraca instalacji oddymiającej często powinna być zsynchronizowana z pracą innych urządzeń. W tym celu stosuje się dodatkową instalację integrującą – system sygnalizacji pożarowej.Podłączenie do niego systemu oddymiania umożliwia zsynchronizowanie jego pracy z zadziałaniem instalacji tryskaczowej, uruchomieniem kurtyn dymowych, zamknięciem oddzieleń przeciwpożarowych, zatrzymaniem funkcjonowania instalacji użytkowych i, co bardzo ważne, z otwarciem automatycznym otworów napowietrzających.Instalacja zamknięć przeciwpożarowychInstalacja ta składa się z czujki pożarowej umieszczonej w pomieszczeniu, przy czym powierzchnia nadzorowana bezpośrednio przed drzwiami pożarowymi ma powierzchnię ok. 100 m². Jej zadeklarowany w systemie zmienny próg alarmowania umożliwia reagowanie na cząsteczki dymu o gęstości ok. 3%. Drzwi pożarowe zamykają się automatycznie, w wyniku zwolnienia elektromagnetycznych chwytaków drzwiowych, w momencie otrzymania przez centralkę impulsu z czujki pożarowej.W przypadku drzwi dwuskrzydłowych, w celu zapewnienia odpowiedniej kolejności ich zamykania, stosuje się specjalne mechaniczne lub elektroniczne regulatory kolejności zamykania.

Przeciwpożarowy wyłącznik prądu (PWP)

Konieczność stosowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu, odcinającego jego dopływ do wszystkich obwodów, z wyjątkiem zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, dotyczy stref pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m² lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.Nie ma szczegółowo określonego typu aparatu, który pełniłby tę funkcję. Na łamach czasopism często rozważana jest słuszność użycia określenia „wyłącznik” bądź „rozłącznik” – w praktyce nie ma to znaczenia. Jest to nazwa własna aparatu, który odcina dopływ prądu i używany jest przez straż pożarną, świadomie przed rozpoczęciem akcji ratowniczo-gaśniczej. Biorąc pod uwagę miejsce usytuowania PWP (złącze lub wejście instalacji do budynku) należy rozważyć, czy nie powinien to być oddzielny aparat, służący jedynie do wyłączania prądu, a nie jak dotychczas wykorzystywane wyłączniki, spełniające inne funkcje, w tym np. selektywności zabezpieczeń, mocy rozruchowych itd.Przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia instalacji do obiektu lub złącza i odpowiednio oznakowany. W skład przeciwpożarowego wyłącznika prądu, oprócz aparatu rozłączającego, często wchodzi również przycisk sterujący, który powinien być umieszczony w miejscu dostępnym dla ekip ratowniczych, a jednocześnie zabezpieczony przed użyciem w innym celu przez osoby postronne. Istotne jest również, że odcięcie dopływu prądu wyłącznikiem przeciwpożarowym nie może powodować samoczynnego uruchomienia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem zasilającego oświetlenie awaryjne (jeżeli występuje w budynku).W przypadku pozostawiania obwodów pod napięciem po wyłączeniu prądu PWP należy zastosować środki bezpieczeństwa, takie jak: kable odporne na działanie wysokiej temperatury i wody, obudowanie kabli ogniochronnym kanałem kablowym lub poprowadzenie ich trasami wydzielonymi pożarowo, np. w szachtach kablowych. Można też odłączyć napięcie po wykonaniu przez dane urządzenie swojego zadania.

Oświetlenie awaryjne

Budynek, w którym zanik napięcia w elektroenergetycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie uruchamiających się źródeł energii elektrycznej oraz zadbać o automatycznie włączające się oświetlenie awaryjne (zapasowe lub ewakuacyjne). Oświetlenie awaryjne, ewakuacyjne należy stosować również m.in. w budynkach produkcyjnych i magazynowych. Powinno działać przez co najmniej 1 godzinę od zaniku oświetlenia podstawowego. W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy wyłączonym oświetleniu podstawowym, powinno się wykorzystywać oświetlenie dodatkowe (zasilane napięciem nieprzekraczającym napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale, służące uwidocznieniu przeszkód wynikających z układu budynku, dróg komunikacji ogólnej lub sposobu jego użytkowania), a także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji.Oświetlenie awaryjne należy wykonywać zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi wymagań w tym zakresie.

Współpraca instalacji przeciwpożarowych

Współpraca urządzeń przeciwpożarowych w obiekcie powinna odbywać się w oparciu o tzw. scenariusz pożarowy, określający, jak i kiedy poszczególne urządzenia mają działać. Scenariusz taki opracować powinien rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, a jego realizacja stanowi podstawę do prawidłowego zaprojektowania i działania urządzeń.