Odzież ostrzegawcza dla branży budowlano-instalacyjnej

Odzież robocza ostrzegawcza powinna być stosowana wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko, że pracownik może być potrącony przez ruchome pojazdy, maszyny lub inne obiekty. Dzięki odpowiedniemu poziomowi widzialności odzież ostrzegawcza zapewnia mu bezpieczeństwo i znacznie zmniejsza ryzyko wypadku.

Spis treści

1. Odzież ostrzegawcza to znaczy jaka?
2. Odzież ostrzegawcza a odzież ochronna
3. Przykłady odzieży ostrzegawczej
4. Odzież ostrzegawcza 1 klasy widoczności
5. Jak osiągnąć najwyższą widoczność odzieży ostrzegawczej?

Do niebezpiecznych zdarzeń, np. potrąceń pracownika, bardzo łatwo może dojść szczególnie tam, gdzie pracuje wiele osób i przemieszczają się maszyny. Dochodzi do nich bardzo często na skutek niezauważenia przez kierowcę lub operatora osoby poruszającej się po placu czy drodze. Dlatego tak istotne jest stosowanie odzieży ostrzegawczej sygnalizującej obecność pracowników w danym miejscu. Nie muszą to być pełne komplety odzieży ostrzegawczej o najwyższej klasie widoczności. Już założenie fluorescencyjnych rękawic, czapki czy też nałożenie na odzienie wierzchnie popularnej kamizelki odblaskowej pozwala wysłać do operatora pojazdu impuls, który sprawi, że zostaniemy zauważeni. Stanie się to na tyle wcześnie, że możliwe będzie wykonanie manewru ratującego zdrowie, a niekiedy nawet życie człowieka.

Odzież ostrzegawcza to znaczy jaka?

Odzież ostrzegawcza jest wykorzystywana zarówno przez pracowników różnych branż podczas realizacji inwestycji budowlanych, jak i kolejarzy, portowców, drogowców i służby porządkowe. Elementy odblaskowe ma również odzież ostrzegawcza używana przez zespoły ratownictwa medycznego, chemicznego i straży pożarnej. Należy jednak podkreślić, że noszenie odzieży ostrzegawczej nie gwarantuje pełnego bezpieczeństwa, a jedynie optymalizuje poziom widzialności, a co za tym idzie – znacznie zmniejsza ryzyko wypadku.

Co sprawia, że odzież ostrzegawcza poprawia ww. poziom widzialności zarówno w dzień, jak i w nocy? Przede wszystkim zastosowanie w odzieży roboczej ostrzegawczej materiałów o właściwościach fluorescencyjnych o barwie czerwonej, pomarańczowo-czerwonej lub żółtej oraz materiału odblaskowego. Pierwszy czynnik sprawia, że osoba ubrana w odzież ostrzegawczą jest lepiej widoczna w dzień. Drugi ma natomiast odbijać światło w kierunku jego źródła oraz zapewniać widzialność odzieży ostrzegawczej w świetle reflektorów i lamp pojazdów bądź maszyn.

Przepisy, a dokładniej normy, określają tzw. klasy widzialności odzieży roboczej ostrzegawczej – od 1 do 3. Im większą powierzchnię materiału fluorescencyjnego wykorzystano do uszycia danego modelu odzieży ostrzegawczej oraz im więcej odcinków pasów odblaskowych o szerokości nie mniejszej niż 50 mm naszyto we wskazanych w normach miejscach, tym większą widzialność zapewnia dany model odzieży roboczej ostrzegawczej.

Odzież ostrzegawcza a odzież ochronna

Prace nad wynalezieniem materiałów odbijających padające na nie światło rozpoczęto w latach 40. ubiegłego wieku, aby dziesięć lat później wprowadzić je do produkcji. W praktyce oświetlone elementy odblaskowe umieszczone na odzieży ostrzegawczej odbijają światło bez rozpraszania w kierunku jego źródła. Wówczas powstaje wrażenie, że odblaski umieszczone na odzieży ostrzegawczej świecą białym światłem. Znane są dwa rodzaje materiałów odblaskowych, które różnią się technologią wykonania oraz sposobem odbicia światła:

1. promienie światła odbijają mikroskopijnej wielkości szklane kulki osadzone na tkaninie. Tego rodzaju materiały nazywane srebrnymi taśmami są najczęściej spotykane na rynku; naszywa się je zazwyczaj na kamizelki czy odzież ostrzegawczą. To najstarszy i zarazem najtrwalszy z materiałów odblaskowych, szczególnie odporny na uszkodzenia mechaniczne.
2. materiały odblaskowe mikropryzmatyczne, w których światło odbijają specjalnie uformowane pryzmaty. Sam efekt odbicia jest podobny do tego, który występuje w przypadku ww. mikrokulek.

Elementy odblaskowe są obecnie bardzo dobrze znane – występują nie tylko w odzieży ostrzegawczej, ale także w tradycyjnych światłach odblaskowych stosowanych w światłach samochodowych, rowerowych czy też wózkach, butach oraz odzieży ochronnej. W tych przypadkach pełnią one jednak funkcję dodatkową, wspomagającą, sama ich obecność nie gwarantuje wyższego stopnia bezpieczeństwa. Większość dostępnych na rynku spodni, bluz, kurtek roboczych i ochronnych ma oczywiście dodatkowe, drobne elementy odblaskowe. Jednak dopiero zastosowanie pasów odblaskowych o odpowiednio dużej powierzchni, a także takie ich rozmieszczenie, aby bez względu na pozycję ciała użytkownika zawsze odbijały światło, sprawiają, że zostaje spełniony jeden z warunków pozwalających na uznanie danej odzieży za odzież ostrzegawczą. Drugim kryterium pozwalającym uznać odzież roboczą za odzież ostrzegawczą jest używanie materiałów o właściwościach fluorescencyjnych o barwie czerwonej, pomarańczowo-czerwonej lub żółtej.

Odzież ostrzegawcza powinna również spełniać wymagania ogólne normy EN ISO 13688, przewidzianej dla odzieży ochronnej, chociażby te dotyczące:

• ergonomii,
• oznaczenia wielkości,
• nieszkodliwości,
• znakowania.

Odzież ostrzegawcza to zatem tak naprawdę odzież ochronna, zwiększająca bezpieczeństwo użytkownika w typowych czynnościach wykonywanych w czasie pracy, a dodatkowo – zapewniająca mu właściwą sygnalizację obecności w danym miejscu.

Przykłady odzieży ostrzegawczej

Wśród odzieży ostrzegawczej znajdują się przede wszystkim różnego typu kurtki, bluzy i spodnie. W informacji dostarczonej przez producenta odzieży roboczej ostrzegawczej konieczne jest podanie ich klasy widzialności. W takim przypadku komplet dobranych pojedynczych elementów odzieży ostrzegawczej może mieć wyższą klasę, co należy opisać w instrukcji użytkowania i zaznaczyć w oznakowaniu z podaniem osobno klas pojedynczych wyrobów odzieżowych i klasy kompletu tych wyrobów. Użytkownik odzieży ostrzegawczej powinien mieć świadomość, że nosząc tylko jedną część z kompletu odzieży, obniża jej klasę ochrony. Trzeba pamiętać, że popularne tzw. kamizelki ostrzegawcze obecnie nie mają przyznanej klasy widoczności. Warto jednak wspomnieć, że wśród odzieży ostrzegawczej znajdującej się na rynku dostępne są np. modele o zwiększonej przepuszczalności powietrza, wykonywane z materiału o strukturze drobnej siatki, które znakomicie nadają się do stosowania na wierzch założonej już odzieży roboczej. Siatkowa tkanina umożliwia doskonałą cyrkulację powietrza i nie wpływa negatywnie na komfort termiczny w czasie pracy.

Odzież ostrzegawcza 1 klasy widoczności

Odzież ostrzegawcza zaliczana do 1 klasy widoczności to propozycja dla wszystkich grup zawodowych, których praca nie jest typowo związana z drogownictwem lub przebywaniem na terenach, gdzie występuje duże natężenie ruchu. Odzież ostrzegawcza tej grupy ma liczne wszywki z materiałów o właściwościach fluorescencyjnych oraz pasy odblaskowe. Norma stanowi, że aby odzież ostrzegawcza została zaklasyfikowana do 1 klasy widoczności, do jej uszycia wystarczy użyć jedynie 14 cm² materiału o właściwościach fluorescencyjnych (dla porównania: klasa 2 – 50 cm², klasa 3 – 80 cm²) oraz 10 cm² pasów odblaskowych. Właśnie takie wymagania pozwalają producentom zaoferować ciekawą stylistycznie odzież ostrzegawczą, wykorzystującą najnowsze rozwiązania z dziedziny materiałoznawstwa, a także inne doceniane przez użytkowników udogodnienia.

Możliwość wykorzystania w odzieży ostrzegawczej mniejszej powierzchni materiału o właściwościach fluorescencyjnych pozwala projektantom na wprowadzenie wstawek materiałowych, najczęściej w ciemnym kolorze. Dzięki temu zabrudzenia powstające w czasie pracy są mniej widoczne, co pozwala zachować wyższą estetykę wyglądu odzieży ostrzegawczej, a także w okresach wiosennym, letnim i wczesnojesiennym korzystać z lżejszej garderoby. Dobierając zatem odzież ostrzegawczą, można wybierać wśród kurtek soft shell, bluz polarowych, koszulek polo i T-shirtów.

W odzieży ostrzegawczej takiej jak spodnie, ogrodniczki i bluzy robocze występują dwa rodzaje materiałów, których składowymi są bawełna i poliester. W tańszych modelach odzieży ostrzegawczej używa się 60% poliestru i 40% bawełny, a w modelach premium – odwrotnie. Jeśli zaś chodzi o gramaturę materiałów, to w klasycznych spodniach i bluzach ostrzegawczych o klasie widoczności 1, 2 i 3 optymalnym standardem jest 270 g/m². Taka wartość zapewnia bardzo dobre właściwości wytrzymałościowe, a jednocześnie nie ogranicza możliwości wykonywania swobodnych ruchów, co w przypadku odzieży roboczej ostrzegawczej jest szczególnie ważne.

Warto też wiedzieć, że w każdej klasie widoczności dostępna jest odzież ostrzegawcza najlepiej dopasowana do warunków atmosferycznych, np. kurtki bądź spodnie ocieplane lub tradycyjne. Trzeba jednak pamiętać, że spodnie krótkie, z racji swojego kroju, będą należały zawsze do 1 kategorii widoczności. Tak samo jak bezrękawniki oraz kurtki z odpinanymi rękawami – w tym przypadku o przyznaniu klasy widoczności decyduje powierzchnia materiału, jaka pozostaje po odpięciu odczepialnych elementów, np. rękawów czy kaptura.

Jak osiągnąć najwyższą widoczność odzieży ostrzegawczej?

Warto posłużyć się praktycznym przykładem. W przypadku prac prowadzonych na przełomie jesieni i zimy (gdy dzień jest krótki, niebo zachmurzone i pada deszcz) na placu, po którym przemieszczają się maszyny, najlepiej wybrać odzież ostrzegawczą należącą do 3 klasy widzialności. Zarówno górna część odzieży ostrzegawczej, jak i spodnie powinny zaliczać się właśnie do tej grupy. Warto zwrócić uwagę, że niekiedy różnica w wyglądzie odzieży ostrzegawczej z 2 i 3 klasy widoczności jest naprawdę niewielka. Do uszycia odzieży ostrzegawczej o wyższej klasie wykorzystuje się więcej materiału o właściwościach fluorescencyjnych, z mniejszą ilością wstawek z materiału o innym kolorze, np. na dole nogawek. Istotna jest też szerokość pasów odblaskowych. W przypadku oceny klasy widzialności kurtek i bluz można przyjąć tę samą zasadę. Jednak z racji stawianych przez normę wymagań względem powierzchni materiałów fluorescencyjnych tego rodzaju odzieży ostrzegawczej trudno będzie w klasie 3 znaleźć tzw. kurtkę czy bluzę do pasa. Dostępnym krojem jest ten zbliżony wyglądem do płaszcza lub długiej kurtki.

Jeżeli zatem warunki, w których przyjdzie nam pracować, będą wymagały odzieży ostrzegawczej o 3 klasie widoczności, to można skorzystać z przedłużanych kurtek (w tym przeciwdeszczowych) oraz spodni typu ogrodniczki. Ciężko jest natomiast znaleźć w klasie 3 odzieży ostrzegawczej takie elementy garderoby, jak chociażby spodnie do pasa, bluzy soft-shell, polary, koszulki polo czy T-shirt. W przypadku tego typu ubrań pozostaje 2 klasa widoczności.

Ryzyka wypadku na placu budowy nie da się wyeliminować, ale na pewno warto się lepiej przygotować do nieprzewidzianych sytuacji i zwiększyć szansę bycia zauważonym na tyle wcześnie, aby można było wykonać bezpieczny manewr i zatrzymać pojazd lub zmienić trasę jego przejazdu. Nowe materiały i technologie wytwarzania odzieży roboczej ostrzegawczej pozwalają jej producentom projektować i wytwarzać wyroby, które w coraz większym stopniu będą zaspokajały potrzebę bezpieczeństwa w pracy.