Nawiewniki a skuteczna wentylacja pomieszczeń

Nawiewniki okienne odpowiadają za właściwą wentylację w domu – doprowadzają do pomieszczeń świeże powietrze zewnętrzne i umożliwiają właściwą cyrkulację powietrza wewnątrz budynku. Aby wentylacja okienna była skuteczna, nawiewniki muszą być czyste.

Nawiewniki okienne ujęte w przepisach: jak zapewnić właściwą wentylację w domu

Urządzenia nawiewne (tzw. nawiewniki okienne) powinny być stosowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskiej Normie dotyczącej wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej (PN-83/B-03430-Az3), (§ 155 ust. 4). Aby spełnić te wymagania, należy ze szczególną uwagą uwzględniać zalecenia projektów wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej lub mechanicznej wywiewnej, które określają, które okno spełnia w danym przypadku funkcję wentylacyjną i musi być wyposażone w nawiewnik powietrza. Przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej wszystkie okna muszą pozostać szczelne. Nawiewniki okienne nie są wówczas potrzebne.

Polska Norma PN-83/B-03430 Az3 2000 "Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania" określa także ilość powietrza, jaką należy usunąć (a więc równocześnie dostarczyć) do poszczególnych pomieszczeń:

Rodzaje nawiewników

Nawiewniki dzielą się na trzy grupy różniące się zasadą działania:

• nawiewniki higrosterowane - sterowane automatycznie. Strumień przepływu powietrza jest uzależniony głównie od zawartości pary wodnej wewnątrz pomieszczenia (wilgotności względnej). Czujnikiem sterującym jest taśma poliamidowa, która pod wpływem zmian wilgotności względnej w powietrzu zmienia swoją długość, co powoduje większe, bądź mniejsze otwarcie przepustnicy, a tym samym doprowadzenie większego lub mniejszego strumienia powietrza do pomieszczenia;
• nawiewniki ciśnieniowe - sterowane automatycznie. Ilość dostarczanego powietrza jest do pewnego momentu proporcjonalna do różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia. Przy nadmiernej różnicy ciśnień (spowodowanej, np. podmuchem wiatru lub zbyt dużym spadkiem temperatury na zewnatrz budynku zimą) wywołującej wzrost ciągu kominowego, następuje automatyczne dławienie nadmiaru powietrza nawiewanego. Użytkownik ma możliwość przymknięcia regulatora nawiewnika (przepustnicy), co ogranicza przepływ powietrza do niezbędnego minimum; 
• nawiewniki sterowane ręcznie - ilość dostarczanego powietrza zależy od położenia przysłony. Użytkownik reguluje stopień otwarcia nawiewnika, sam decydując o ilości dostarczanego powietrza poprzez ręczną zmianę położenia przepustnicy nawiewnika. Nawiewniki sterowane ręcznie najczęściej stosowane są w miejscach, gdzie przepisy ograniczają użycie nawiewników higrosterowanych, np. w razie doprowadzania powietrza do pomieszczeń mieszkalnych z urządzeniami gazowymi, takimi jak piece, termy, podgrzewacze.

Wymagania prawne odnośnie wentylacji pomieszczeń

W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690) w paragrafie 149. punkt 1. określono, iż minimalny strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, nie będących pomieszczeniami pracy, to 20m³/h na osobę przewidzianą w projekcie budowlanym na pobyt stały.

Od 1 stycznia 2009 roku zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. z 2008 r. nr 201, Poz. 1238) dotyczącym warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki znacząco uległy zmianie przepisy dotyczące szczelności okien i drzwi, a więc wymagane parametry okien. Współczynnik infiltracji powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m³/(m*h*daPa2/3) zachowując jednocześnie treść § 155 ust. 3, który mówi, że w przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych.

Użytkowanie nawiewników okiennych bez kłopotów

Nawiewniki okienne, żeby właściwie działać nie wymagają ingerencji użytkownika. Pracują bowiem bez zasilania, a ilość doprowadzanego powietrza jest uzależniona, albo od wartości wilgotności względnej (nawiewniki higrosterowane), albo od warunków panujących na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia (nawiewniki ciśnieniowe oraz nawiewniki sterowane ręcznie).

Jedyne zalecenie dotyczy nie ograniczania przepływu powietrza przez zaklejanie lub zapychanie otworu, gdyż powoduje to nieprawidłowe działanie nawiewnika. Ale co zrobić, gdy nawiewnik zapycha się sam? Dzieje się tak szczególnie w miejscach narażonych na kurz, zapylenie, w pobliżu dróg, kotłowni, niektórych zakładów przemysłowych, w sąsiedztwie placów budów.

Samo umycie okien nie wystarczy, również nawiewniki okienne należy utrzymywać w czystości. 
– Zależnie od stopnia lokalnego zanieczyszczenia powietrza i zabrudzenia, należy czyścić je raz w miesiącu lub przy okazji mycia okien. Zewnętrzny korpus nawiewnika i czerpni łatwo oczyścić używając suchej lub wilgotnej szmatki – mówi Zdzisław Kielman z firmy Flop System – Nie stosuje się proszków i innych agresywnych środków myjących, które mogłyby uszkodzić powłokę urządzenia lub wewnętrzne mechanizmy. Kurz z wnętrza regulatora i czerpni powietrza nawiewnika oraz szczelin w profilu okna można usunąć odkurzaczem z odpowiednią końcówką, tzw. „ssawką”, używając umiarkowanego strumienia powietrza. Należy zwrócić uwagę, aby w automatycznych nawiewnikach ciśnieniowych i higrosterowanych nie uszkodzić wewnętrznych, sterujących  elementów przepustnicy, tj. zaworu aerostatycznego w urządzeniach ciśnieniowych i wiązki taśmy poliamidowej sprzężonej z przepustnicą – w higrosterowanych. Ponadto w nawiewnikach higrosterowanych nie wolno dopuścić do zamoczenia wiązki taśmy poliamidowej, aby nie rozkalibrować mechanizmu regulującego.

Warto także wiedzieć, że w  nawiewnikach ciśnieniowych zawór aerostatyczny może być wbudowany w części wewnętrznej – regulatorze lub zewnętrznej – czerpni. W przypadku, gdy czerpnia zamontowana jest na skrzydle okiennym czyszczenie jest łatwe, ale gdy zamontowana jest na ramie okna, wówczas wymagana jest bezwzględna ostrożność i wykonanie wskazanych czynności zgodnie z obowiązującymi zasadami BHP.

– Możemy mieć również do czynienia z sytuacją, gdy nawiewniki instalowane są bez czerpni, np. na obudowie kasety z roletą. Wówczas mogą pojawić się problemy z oczyszczeniem wnętrza rolety, przez które przechodzi powietrze – dodaje Zdzisław Kielman.

Czytaj więcej o zaletach i wadach poszczególnych typów nawiewników

Skutki niewystarczającej wentylacji pomieszczeń

Brak właściwej wymiany powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych jest przyczyną wielu niekorzystnych zjawisk, z których najważniejsze to:

• niedobór tlenu,
• wzrost stężenia zanieczyszczenia powietrza, np. na skutek uwalniania się związków chemicznych emitowanych przez farby, meble, wykładziny, etc.,
• zbyt duża wilgotność względna powietrza sprzyjająca rozwojowi pleśni i grzybów
• ryzyko przedostawania się zanieczyszczeń ze zbiorczych kanałów wentylacyjnych.

Brak dopływu świeżego powietrza może być także przyczyną groźnych wypadków związanych z zakłóceniami w procesie spalania gazowych urządzeń grzewczych. W kotłowniach i innych pomieszczeniach wyposażonych w urządzenia z otwartą komorą spalania, np. w łazienkach lub kuchniach wzrasta wtedy zagrożenie zatruciem tlenkiem węgla (tzw. czadem).