Okna połaciowe w dachach stromych: rodzaje, budowa i specyficzne wymagania

W dachach skośnych okna połaciowe, zwane też oknami dachowymi, zapewniają często jedyny dopływ naturalnego światła lub uzupełniają w tym zadaniu okna pionowe zainstalowane w lukarnach lub ścianach szczytowych. Skuteczność doświetlenia, jak i właściwy komfort mieszkania na poddaszu zależy głównie od właściwego ich doboru.

Spis treści

1. Okna połaciowe
2. Normy i przepisy
3. Parametry charakteryzujące okna połaciowe
4. Podstawowe rodzaje okien połaciowych 
5. 3 typy okien klasy premium
6. 4 typy konstrukcji ram i ościeżnic
7. Okna w standardzie energooszczędnym
8. Akustyka i bezpieczeństwo antywłamaniowe

Okna połaciowe

Montowano je u nas już w latach 70, z tym że oczywiście nie w budynkach jednorodzinnych. Były to okna stałe lub ze skrzydłami rozwieralnymi, dosyć prymitywnej konstrukcji, jeśli porównać je ze współczesnymi produktami tej kategorii. Obecnie stosowane są w prawie każdym dachu mającym dach skośny. Na naszym rynku są dostępne okna sześciu firm, z czego trzy prawie całkiem go zdominowały. Oferowane są modele o ramach drewnianych, wykonanych z PCW, drewniano poliuretanowych i aluminiowych.

Normy i przepisy

Okna połaciowe są objęte normą PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 „Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności”. W zakresie właściwości ogniowych (reakcja na ogień i oddziaływanie ognia zewnętrznego) okna dachowe należy badać i klasyfikować zgodnie z normą PN-EN 13501-1+A1:2010 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 1: Klasyfikacja na podstawie wyników badań reakcji na ogień”.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stawia przed oknami połaciowymi kilka wymogów, w odnoszących się do ich izolacyjności termicznej, o czym wspomniane będzie w dalszej części tekstu. Rozporządzenie to dopuszcza stosowanie okien otwieranych na zewnątrz, o poziomej osi obrotu i maksymalnym wychyleniu skrzydła do 0,6 m, mierząc od ściany zewnętrznej, pod warunkiem zastosowania w nich szyb zapewniających bezpieczeństwo użytkowania oraz umożliwienia ich mycia, konserwacji i naprawy od wewnątrz pomieszczeń lub z urządzeń technicznych instalowanych na zewnątrz budynku.

Gdy budynek jest wysoki, począwszy od kondygnacji znajdującej się 25 m nad terenem odległość miedzy górną krawędzią wewnętrznego podokiennika a podłogą powinna wynosić co najmniej 0,85 m, z wyjątkiem przyziemia oraz ścianek podokiennych w loggii, na tarasie lub galerii, gdzie nie podlega ona ograniczeniom. Wówczas też między górną krawędzią podokiennika a podłogą należy zachować odległość co najmniej 1,1 m, z wyjątkiem okien wychodzących na loggie, tarasy lub galerie.

Przeszklenie okien połaciowych, których krawędź jest usytuowana na wysokości ponad 3 m nad poziomem podłogi, świetlików oraz dachów w budynkach użyteczności publicznej i zakładów pracy, powinno być wykonane ze szkła lub innego materiału o podwyższonej wytrzymałości na uderzenie.

Podstawowe rodzaje okien połaciowych 

• obrotowe - oś obrotu skrzydła znajduje się w połowie wysokości ościeżnicy. W trakcie otwierania skrzydło może uderzyć w głowę osobę zbyt blisko stojącą, więc okna tego typu powinny być montowane wysoko. Są wygodne do mycia, ale stwarzają ograniczenia przy wyglądaniu na zewnętrz; 
• obrotowe wysokoosiowe - to modyfikacja okien obrotowych. Oś obrotu jest usytuowana wyżej – mniej więcej w ¾ wysokości ościeżnicy. Okna takie można zatem montować na mniejszej wysokości, bez obawy, że będzie się zawadzać głową o otwarte skrzydło. 
• uchylno-obrotowe – w takich oknach można zmieniać funkcję otwierania w zależności od potrzeb. Skrzydło porusza się obrotowo, ale po uruchomieniu przełącznika można je uchylić do przodu. Są wygodne do mycia i nie stwarzają ograniczeń przy wyglądaniu na zewnątrz;
• uchylno-wysokoosiowe – działają identycznie, jak wyżej opisane, z tą różnicą, że oś obrotu jest umiejscowiona wyżej; 
• uchylno-przesuwne – to ciekawa modyfikacja okien wysokoosiowych. Skrzydło mianowicie można wysunąć też do przodu, ustawiając niemalże w pionie. Jego dolna część opiera się wtedy na ościeżnicy, a para wysięgników utrzymuje je w pozycji wychylenia; 
• wyłazowe - skrzydło jest rozwieralne i otwiera się na bok. Najczęściej okna takie służą jako tak zwane wyłazy kominiarskie, umożliwiające wyjście z poddasza na połać dachu. Ponieważ stosuje się je przeważnie w pomieszczeniach nieogrzewanych (strychy), mają niski poziom izolacyjności termicznej.

3 typy okien klasy premium

Planując doświetlenie poddasza warto się zastanowić nad zastosowaniem któregoś z bardziej luksusowych wariantów połaciowego przeszklenia. Oprócz okien standardowych oferowane są mianowicie: 

1. okna balkonowe. Pozwalają znaleźć się poza budynkiem, nie opuszczając jednak podłogi poddasza. Maja one dwa skrzydła. Dolne podczas otwierania odchyla się w przód, do pozycji pionowej. Po bokach rozkłada się wówczas rodzaj balustrady. Górne skrzydło otwiera się do góry. Oś obrotu zlokalizowana jest w górnej części ościeżnicy. Otwarte – tworzy daszek nad „balkonem”. 
2. okna kolankowe. Składają się z dwóch części – przeszklenia pionowego, nieotwieralnego, rozwieralnego lub uchylnego - oraz połączonego z nim okna połaciowego. Aby można było zainstalować okno kolankowe, na poddaszu muszą być ściany kolankowe. Pionowa część jest bowiem mocowana tak, jak tradycyjne okno pionowe, z tą różnicą, że nie będzie miało nadproża. Okna takie dobrze doświetlają wnętrze, ale też urozmaicają wygląd domu. Zapewniają dobry widok z poddasza. Warto je instalować szczególnie tam, gdzie ściany kolankowe mają dużą wysokość i zamontowane w połaciach tradycyjne okna dachowe znajdowałyby się na tyle wysoko ponad podłogą, że dałoby się przez nie podziwiać jedynie niebo. Okno takie trudno jest zamontować w remontowanym domu (chyba, że ma konstrukcję szkieletową). Podczas wycinania otworu na dolna jego część, trzeba bowiem wyciąć fragment wieńca. Konieczne jest wówczas zastosowanie dodatkowych, żelbetowych wzmocnień. Ich wykonanie nastręcza wiele trudności. 
3. okna panoramiczne – to okna o ponadprzeciętnych rozmiarach. Mogą mieć długość 2,6 m przy wysokości 1,7 m. Są to przeszklenia otwieralne, poruszane elektrycznie. Zapewniają doskonały widok i efektywne nasłonecznienie poddasza. Ich skrzydła składają się z trzech elementów i otwierają się inaczej niż typowe okna – przesuwając na boki.

4 typy konstrukcji ram i ościeżnic

Najwięcej ze sprzedawanych na świecie okien połaciowych to modele o konstrukcji z drewna klejonego. Do pomieszczeń wilgotnych – łazienki, pralnie, toalety, kuchnie – przeznaczone są okna o ramach z profili PCV lub z drewna modyfikowanego termicznie i powleczonego warstwą poliuretanu. Nie ma więc najmniejszych szans, żeby para gromadząca się na poddaszu mogła w jakikolwiek sposób zaszkodzić drewnianej konstrukcji i spowodować na przykład wypaczenie ramy.

Jedna z firm, obserwując popularność pionowych okien z profili aluminiowych, zaprojektowała i wytwarza aluminiowe okna połaciowe, ze skrzydłem obrotowym. To okna mające współczynnik Uw na poziomie 1,0 W/(m2·K), zatem zimniejsze od plastikowych i drewnianych. Wyposażone są w dwukomorowy pakiet szybowy, z dwoma ramkami dystansowymi szerokości 12 mm. Ważną zaletą takich okien jest nieduży ciężar, dzięki czemu są łatwe nie tylko w montażu, ale i w codziennej obsłudze. Wykazują też dużą trwałość i odporność na niekorzystne warunki pogodowe, czym przewyższają znacznie okna o ramach z drewna. Można w nie wyposażać dachy o nachyleniu płaci od 15° do aż 80°.

Przeczytaj też:

Świetliki tunelowe - rodzaje i zastosowanie. Zasady montażu świetlików

Okna w standardzie energooszczędnym

Standardy dotyczące energooszczędności budynków wymagają, by okna połaciowe miały współczynnik przenikania ciepła U_w nie wyższy niż 1,1 W/(m^2.K). Na szczęście najlepsze z nich osiągają współczynnik 0,68-0,51 W/(m^2.K).

Ciepłe okna zawdzięczają takie parametry przede wszystkim zastosowaniu dwu- lub trójkomorowych pakietów szybowych o niskim współczynniku przenikania ciepła. Ich U_g osiąga nawet 0,3 W/(m^2.K). Aby zwiększyć izolacyjność cieplną niektóre modele okien drewnianych mają w ramach przekładki termoizolacyjne z polistyrenu, a okna plastikowe – komory profili wypełnione pianką poliuretanową.

Za szczelność termiczna w dużej mierze odpowiada też zestaw uszczelnienia obwodowego, redukujący mostki termiczne mogące pojawiać się na styku izolacji termicznej połaci z rama okna.

Akustyka i bezpieczeństwo antywłamaniowe

W katalogach firm specjalizujących się w produkcji okien połaciowych znajdziemy modele o podwyższonej izolacyjności akustycznej. To okna drewniane lub drewniano-poliuretanowe. Mają zewnętrzną szybę grubszą w stosunku do wewnętrznej. Ich oblachowanie pokryte jest folią, która tłumi odgłosy deszczu lub gradu. Wskaźnik izolacyjności akustycznej R_w takich modeli okien połaciowych wynosi nawet 37 dB i jest o około 7 dB niższy niż dla okien tradycyjnych.

Kto boi się, że złodzieje spróbują wtargnąć do budynku od strony poddasza, powinien zainwestować w okna antywłamaniowe. Te mają wzmocnioną konstrukcję skrzydła oraz ościeżnicy, a także okucia utrudniające wyłamanie skrzydła. Wyposaża się je w szyby o wyższej klasie wytrzymałości na stłuczenie – P2A. Wzbogacone są o klamki z blokadą uruchamianą przyciskiem lub klamki z zamkiem. Okna takie maja klasę odporności na włamanie RC2 według normy EN 1627.

Radosław Murat