Regulacja okuć okiennych

Regulacja okuć okiennych służy wyłącznie do wyrównania nieznacznych różnic luzu wrębowego. Duże błędy w wykonaniu okna lub jego wbudowaniu nie mogą być skorygowane przez regulację okuć okiennych.

Wady okien 
Okucia okienne to łącznik konstrukcyjnych elementów ruchomych okna, decydujący o jego funkcjonalności i współodpowiedzialny za bezpieczeństwo eksploatacji oraz wymaganą szczelność na przeciekanie wody opadowej i za infiltrację powietrza. Regulacja okuć służy wyłącznie do wyrównania nieznacznych różnic luzu wrębowego. Duże błędy w wykonaniu okna lub jego montażu nie mogą być skorygowane przez regulację okuć. Wady okien mogą mieć różne przyczyny. Producent może zastosować niewłaściwe materiały do produkcji ram i ościeżnic. Powodem może też być niewłaściwe okucie skrzydeł i ościeżnic lub niewłaściwe wbudowanie okna.


Okna rozwierno-uchylne 
W oknach nowej generacji w wersji uniwersalnej stosowane są rozwierno-uchylne okucia obwiedniowe. Tworzą one na obwodzie skrzydła mechanizmu, dzięki któremu możliwa jest obsługa wszystkich funkcji okna, włącznie z wielopunktowym ryglowaniem skrzydła w ościeżnicy przez odpowiednie ustawienie jednej klamki, pełniącej funkcję zamka centralnego. Okucie będzie działać płynnie, bez zacięć i oporów, jeżeli wszystkie elementy je zamykające będą wchodziły w odpowiednie zaczepy w ościeżnicy oraz dociskały równomiernie skrzydło do ościeżnicy. Szczególną uwagę należy zwrócić na:
. połączenia śrubowe całego układu okucia, ich stabilność i ewentualne uszkodzenia wkrętów łączących,
. uszczelki współodpowiedzialne za prawidłowy docisk skrzydła do ościeżnicy,
. powłokę ochronną okuć, odpowiedzialną za niezmienną, wieloletnią niezawodność całego mechanizmu.


Parametry 
Techniczno-użytkowe parametry oraz zakres stosowania poszczególnych systemów okuć określają Aprobaty Techniczne wydawane przez Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy "Metalplast" w Poznaniu. Parametry są ściśle związane z wymogami stawianymi oknom, gdyż cały ten układ musi charakteryzować:
. wytrzymałość (siła parcia i ssania wiatru, obciążenie gabarytem skrzydeł i ciężarem szyb),
. bezpieczeństwo eksploatacji użytkowników,
. funkcjonalność,
. trwałość i niezawodność działania,
. prosta i dostępna konserwacja,
. możliwość dokładnej regulacji położenia skrzydła w ościeżnicy.


Montaż
Prawidłowość montażu okucia w oknie można stwierdzić:
. wizualnie - poprzez ocenę powłoki okuć i stwierdzenie braku uszkodzeń w nawierzchni, takich jak zanieczyszczenia, zarysowania i rdza; ocenę prawidłowości połączeń elementów okucia i ewentualne dokręcenie wkrętów łączących; stwierdzenie wygięć elementów okucia,
. mechanicznie - oceniając sprawność funkcjonowania mechanizmu okucia przez uruchomienie obwodu okucia przekręceniem klamki; prawidłowo zamontowane okucie nie zacina się i w odpowiedni sposób dociska skrzydło do ościeżnicy,
. sprawdzając, czy zastosowano blokadę błędnego położenia klamki, uniemożliwiającą rozwarcie skrzydła, które znajduje się w pozycji uchylnej (najpierw musi zostać ono zamknięte, aby mogło być rozwarte),
. sprawdzając, czy prawidłowo działają zamontowane elementy dodatkowe, takie jak sterowana klamką wielostopniowa mikrowentylacja, ogranicznik cierny rozwarcia skrzydła, stabilizator uchyłu, klamka zamykana na klucz, zasuwka antywyważeniowa, itp.
Warto upewnić się, czy w odbieranych od producenta oknach ich wymiary i ciężar skrzydła nie przekraczają wartości dopuszczalnych dla zastosowanego okucia (wartości powinny być podane w instrukcjach do montażu okucia), czy zastosowano wystarczającą liczbę punktów ryglowania - nie powinny one występować w odstępach większych niż 810 mm, czy w wypadku okien o większym ciężarze i szerokości zastosowano dodatkową rozwórkę nożycową.

Zabiegi korygujące
Prawidłowo wbudowane okno nie wymaga regulacji okuć. Jeśli jednak podczas montażu okna powstała różnica długości przekątnych ościeżnicy (nie większa jednak niż 3 mm), można przeprowadzić regulację okuć tak, aby luzy wrębowe pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą zostały rozłożone równomiernie na długości i szerokości okna. Regulację okuć należy przeprowadzić jednak dopiero jako zabieg korygujący szczelność okna lub wówczas, gdy po naturalnym zużyciu elementów okna zachodzi potrzeba zwiększenia siły docisku skrzydła. Trzeba zwracać uwagę na to, by wszystkie elementy okucia były mocno dokręcone. Zakres regulacji okuć, w zależności od systemu określają wskazania producenta i szczegółowe instrukcje okuć.

Regulacja dotyczy następujących elementów okucia:
ramienia rozwórki (górny punkt zawieszenia skrzydła) - regulacja w poziomie zmieniająca wychylenie skrzydła i regulacja docisku skrzydła do ościeżnicy,
zawiasu dolnego (dolny punkt oparcia) - regulacja w poziomie, w pionie oraz regulacja docisku,
zaczepów na ościeżnicy lub mimośrodowych rolek ryglujących na zasuwnicy, w celu ustawienia optymalnej siły docisku. Regulację wszystkich elementów można wykonywać w zakresie od pół do kilku milimetrów, w zależności od systemu, elementu okucia oraz kierunku regulacji.

Normy i zasady  

Oszklenie
Dla prawidłowego funkcjonowania okucia konieczne jest przestrzeganie przez producentów norm wypierania szyb w oknie, aby nie doszło do przekoszenia skrzydła, w którym praktycznie nie ma możliwości skompensowania usterek produkcyjnych przez doregulowanie okucia. Szklenie jest bardzo ważnym etapem produkcji okna. Szyba nadaje skrzydłu właściwą sztywność oraz zapewnia jego właściwą geometrię. Tylko skrzydła prawidłowo oszklone można wyregulować. Luz wrębowy powinien być jednakowy na całym obwodzie skrzydła i wynosić od 4 do 12 mm w zależności od profili i systemu. Skrzydło musi lekko dochodzić do ościeżnicy, a klamka powinna obracać się bez zacinania. Okna aluminiowe szkli się po zamontowaniu ich w konstrukcji fasady i praktycznie dopiero wówczas można stwierdzić prawidłowość montażu całego okna, a co za tym idzie - również okucia.

Uszczelnienie
Aby okucia mogły działać niezawodnie przez wiele lat, ważne jest właściwe uszczelnienie okna. Równomierne rozłożenie uszczelki umożliwia prawidłową regulację docisku skrzydła do ościeżnicy i chroni okucie przed działaniem czynników zewnętrznych takich jak wilgoć, kurz, czy piasek.
Użytkownikowi okna powinno zwrócić się uwagę na to, że konserwację i sprawdzenie zużycia okucia wystarczy przeprowadzać raz w roku. Elementy połączeń okucia i elementy zamykające oraz zaczepy powinny być delikatnie nasmarowane nie zawierającym kwasów smarem bądź olejem, aby okucia mogły pracować lekko i swobodnie.

Inne
Jeśli producent udzielił gwarancji na okucia, dla zachowania prawa do roszczeń gwarancyjnych konieczne jest przeprowadzenie corocznej ich konserwacji i potwierdzenie tego faktu przez fachowca. Nie wolno dopuszczać do zamalowywania okuć podczas konserwacji okien, gdyż reakcja farby z okuciem prowadzić może do uszkodzenia powłoki ochronnej okuć, a tym samym do utraty ich właściwości i przedwczesnych uszkodzeń.