Świetliki dachowe

Podstawa świetlika dachowego powinna być ocieplona, aby wyeliminować powstawanie mostków termicznych. Nie wymagają ocieplenia jedynie gotowe, prefabrykowane dwuwarstwowe podstawy z wewnętrznym wypełnieniem z pianki poliuretanowej lub wełny mineralnej.

Świetliki dachowe punktowe  

Wykonywane są w kształcie ostrosłupa, kopuły żaglowej (o podstawie prostokątnej lub kwadratowej) lub kopuły sferycznej (o podstawie okrągłej). Standardowe wymiary boku lub średnicy otworu świetlika wahają się od 45 do 270 cm. W świetlikach o kształcie ostrosłupa, nachylenie powierzchni ściany bocznej wynosi ponad 30°. Zapobiega to skapywaniu wody w wypadku kondensacji pary wodnej na wewnętrznej powierzchni świetlika. Świetliki dachowe wykonywane są z poliwęglanu, polimetakrylu lub szkła akrylowego (pleksi). W zależności od zastosowanego materiału różnie zachowują się w wypadku uszkodzenia. Świetliki wykonane ze szkła akrylowego, na skutek uderzenia pękają jak zwykłe szkło, z polimetakrylu rozsypują się na drobne elementy podobnie jak szkło hartowane, natomiast te z poliwęglanu pękają w sposób zbliżony do szkła klejonego. Materiał świetlika może być przezroczysty, biały opalizujący, grafitowy lub brązowy. Aby zmniejszyć przenikanie ciepła oraz zwiększyć odporność na działanie płomienia (w wypadku pożaru), oprócz jednowarstwowych świetliki wykonuje się jako dwu- lub trzywarstwowe z komorą powietrzną. Są to konstrukcje samonośne, czasem z zamontowaną dodatkowo osłoną krawędzi wykonaną z twardego PVC lub aluminium, która zwiększa sztywność. Do połączenia świetlika z pokryciem dachowym służy wieniec dachowy. Może on być żelbetowy, stalowy, drewniany - wykonany z materiału konstrukcyjnego dachu - lub prefabrykowany, dostosowany do danego rodzaju świetlika, a także z twardego PVC, żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym, aluminium lub stali ocynkowanej i powlekanej. Jego wysokość waha się od 20 do 50 cm. Dodatkowym wyposażeniem podstaw świetlików jest ocynkowana, jednoczęściowa krata ochronna, zabezpieczająca przed wpadnięciem, stosowana zwłaszcza na dachach, na których mogą przebywać ludzie. Kopuły świetlików można łatwo zdemontować, dlatego też powinno się je wyposażać w zabezpieczenia antywłamaniowe - najczęściej ocynkowaną kratą stalową. Aby wykorzystać świetlik jako otwór wentylacyjny, klapę dymową lub wyłazową, konieczne jest zamontowanie dodatkowego osprzętu, umożliwiającego otwieranie. Urządzenia otwierające mocowane są bezpośrednio do ramy kopułki i podstawy lub pośrednio poprzez profile aluminiowe. Najczęściej są to pojedyncze lub podwójne otwieracze wrzecionowe lub podnośnikowe, uruchamiane ręcznie albo elektrycznie. Jeżeli świetlik pełni funkcję klapy wyłazowej, montowane są urządzenia otwierające uruchamiane ręcznie i blokowane w pozycji otwartej za pomocą drążka lub elementu pneumatycznego. Takie rozwiązanie stosowane jest najczęściej w kopułkach o podstawie prostokątnej. Jeśli świetlik wykorzystywany ma być jako klapa oddymiająca, powinien być wyposażony w urządzenie umożliwiające jego całkowite otwarcie, uruchamiane ręcznie lub za pomocą czujnika, reagującego w przedziale temperatur od 70^o do 90^oC. Świetlik może być wyposażony zarówno w urządzenie otwierające, jak i agregat dymowy. Jeśli naturalna cyrkulacja powietrza nie wystarcza do wywietrzenia pomieszczenia, dobrym rozwiązaniem jest zamontowanie w ściance o minimalnej wysokości 30 cm wentylatora walcowego.

Świetliki ciągłe

Ze względu na konstrukcję dzieli się je na samonośne lub wyposażone w ramy nośne, wykonane z kształtowników aluminiowych lub stalowych pokrytych profilami z PVC.
Elementy samonośne wykonywane są najczęściej w kształcie ostrosłupa lub wycinka walca. Standardowa szerokość otworu świetlika samonośnego waha się od 50 do 300 cm. Elementy mają poprzeczne przetłoczenia, wzmacniające sztywność świetlika i umożliwiające modułową regulację jego długości. Brak krążyn metalowych zapobiega powstawaniu mostków termicznych, a tym samym kondensacji pary wodnej. W miejscach przetłoczenia elementy łączone są na zakład.
Ponieważ świetliki tworzą odcinki proste, jest wiele elementów umożliwiających ich krzyżowanie lub łączenie. Świetliki ciągłe z wypełnieniem z płyt płaskich lub walcowych, mogą być wykonywane z płyt jednorodnych o wysokim współczynniku przenikania ciepła lub z płyt wielokomorowych o niskim współczynniku przenikania ciepła, dochodzącym nawet do 1,4 W/(m²K). Na wieniec dachowy wykorzystuje się wieniec żelbetowy, okalający otwór w stropodachu. Każdy element wyposażony jest w okucia mocujące. Świetliki, w których wykorzystuje się ramy nośne mogą być dwuspadowe lub w kształcie wycinka walca. Standardowa szerokość otworu waha się od 100 do 800 cm. Elementy łączące profile (śruby, zawiasy) wykonane są ze stali nierdzewnej. Profil ramy tworzy okap dla wód opadowych. Przezroczyste elementy wypełniające to najczęściej płyty poliwęglanowe lub akrylowe. Mocowane są one za pomocą specjalnych listew dociskowych i uszczelniane silikonem lub specjalnymi elastycznymi uszczelkami. W wypadku płyt poliwęglanowych nie wolno stosować silikonów utwardzanych aminami i bezaminami (tak zwanych silikonów kwaśnych) oraz uszczelek z PVC. Na wieńce dla świetlików ramowych stosowane są kształtowniki aluminiowe powlekane lub z żywicy poliestrowej, wzmocnionej włóknem szklanym, wysokości do 45 cm. W wypadku dużych szerokości otworu rozstawu świetlika, należy w wieńcu zamontować rozpory dystansowe o rozstawie nie większym niż 3 m. Jeżeli projektowane świetliki stykają się krawędziami, to jako ich połączenie stosuje się specjalną podstawę ciągłą w kształcie rynny, która jednocześnie służy do odprowadzenia wody ściekającej z ich powierzchni. Wyposażeniem dodatkowym świetlików ciągłych są również klapy wentylacyjne lub oddymiające. Zasady ich działania i mechanizmy otwierające nie różnią się od stosowanych w świetlikach punktowych. Standardowe szerokości klap w pasmach świetlnych wahają się od 100 do 250 cm. Zaletą świetlików ramowych jest większa możliwość kształtowania pasm świetlnych (na przykład świetlik w kształcie łuku).

Kopuły

Świetliki w kształcie kopuł wykonywane są jako samonośne lub żebrowane części sfery o średnicy do 800 cm. Jako elementy składowe stosowane są wycinki sfery, z pojedynczymi lub podwójnymi ściankami, wykonanymi z przezroczystego lub mlecznego poliwęglanu albo metakrylu. Łączone są promieniście na zakład i skręcane śrubami. W tego typu rozwiązaniach nie występują mostki termiczne ani dylatacje, jak to ma miejsce w świetlikach, w których łączy się różne materiały.

Typ i usytuowanie

Podstawowym kryterium doboru rodzaju i powierzchni świetlików dachowych jest ilość i rodzaj światła, jakim chcemy doświetlić pomieszczenie. Przyjmuje się, że średnie natężenie oświetlenia powinno zawierać się w przedziale 250-300 luksów. Tam, gdzie pożądana jest duża ilość światła dziennego powinno się stosować świetliki z kopułami lub płytami, wykonane z materiałów przezroczystych (o przepuszczalności światła powyżej 65%). Można zwiększyć ilość światła poprzez odpowiednie zorientowanie świetlika względem stron świata oraz projektując pochylenie jego ścian - od strony południowej pod kątem 30^o do połaci dachu, a od strony północnej 60^o. Jeżeli światło ma być rozproszone, elementy przezroczyste należy zastąpić elementami przyciemnionymi, kolorowymi lub mlecznymi (o przepuszczalności światła od 8% do 65%). Gdy wymagane jest oświetlenie równomierne, eliminujące powstawanie półcieni, można wykonać specjalny punktowy świetlik światła północnego, którego konstrukcja zapobiega dostawaniu się światła słonecznego bezpośrednio do pomieszczenia. Prefabrykowane elementy przeszklenia świetlików wytrzymują obciążenia przekraczające wartości określone w normach dla stref klimatycznych występujących w Polsce. Minimalną grubość płyty świetlików ramowych, w których elementy szklenia składają się z płyt płaskich lub walcowych giętych na zimno, dobiera się z tabel dostarczonych przez producenta płyt, na podstawie obciążenia, rozpiętości oraz strzałki ugięcia (dla kopuł walcowych). Ponieważ świetliki mogą być wykorzystywane jako klapy oddymiające, należy pamiętać o odpowiednim doborze ich powierzchni i rozmieszczenia. Powierzchnia klap oddymiających zależy od klasy odporności ogniowej pomieszczenia. Szczegółowe wytyczne dotyczące projektowania klap oddymiających zawarte są w normie PN-B-02877-4:2001.

Podstawy świetlików dachowych

Podstawa świetlika powinna być ocieplona, aby wyeliminować powstawanie mostków termicznych. Nie wymagają ocieplenia jedynie gotowe, prefabrykowane dwuwarstwowe podstawy z wewnętrznym wypełnieniem z pianki poliuretanowej lub wełny mineralnej. Podstawa musi być szczelnie połączona z pokryciem dachowym. Spojenie takie wykonuje się ze standardowych uniwersalnych wieńców nasadowych, przystosowanych do każdego typu pokrycia lub wieńców przystosowanych do konkretnego pokrycia (na przykład wieńców z przyłączem bitumicznym lub PVC, przeznaczonych do izolacji dachowych z PVC, PEC lub pokryć bitumicznym).
Innym rodzajem przyłączy są wieńce wyposażone w kołnierze z blach płaskich, falistych lub trapezowych, częściowo lub w pełni profilowane, o różnej wysokości fali. Dla dachów o pochyleniu od 2° do 5° zalecane jest stosowanie blach profilowanych. Powyżej 5° stosuje się blachy częściowo profilowane i wówczas tylko dłuższe krawędzie kołnierzy dopasowywane są do wybranego profilu. W niektórych typach prefabrykowanych podstaw świetlików ciągłych należy, nie rzadziej niż co 3 m, zastosować rozpory dystansowe poprawiające statykę. W wypadku podstaw prefabrykowanych, można powiększyć efektywną powierzchnię świetlną poprzez odpowiednie wyprofilowanie ścianek podstawy (podstawa rozszerzająca się ku dołowi) oraz pomalowanie ich na kolor biały.