Biura. Projekty powierzchni biurowych z układem open space
Dzisiejsi pracownicy biurowi mogą mieć trudność z uwierzeniem w to, ale otwarte biura (tzw. open space) nie są nowym wynalazkiem. Na początku XX wieku, tacy architekci jak Frank Lloyd Wright postrzegali przestrzenność i elastyczność otwartego układu powierzchni biurowych jako sposób uwolnienia pracowników biurowych od ograniczeń otoczonych ścianami pudeł pokoi. Te kryteria uwzględniają również aktualne trendy w projektach biur.
Najnowsze trendy w projektowaniu powierzchni biurowych
Oto sześć najważniejszych trendów w projektowaniu powierzchni biurowych.
Po pierwsze, mobilność. Dzięki urządzeniom bezprzewodowym, sieciom społecznościowym oraz narzędziom wideokonferencyjnym, dzisiejsi pracownicy biur mogą pracować w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. W typowym biurze, każdego dnia wielu pracowników przebywa poza firmą, pozostawiając wolne stanowiska pracy. W związku z tym, w wielu budynkach przechodzenie biurek z rąk do rąk (tzw. hotdesking), stało się normą. Umożliwia to firmom zwiększenie liczby pracowników bez konieczności wygospodarowywania większej ilości stanowisk pracy.
Po drugie, interakcje. Wolne powierzchnie biurowe przekształcane są w strefy nieformalnych spotkań i interakcji. Zgodnie ze współczesnymi teoriami zarządzania, pracownicy są bardziej kreatywni, gdy mogą swobodnie wymieniać się poglądami i pomysłami w inspirującym otoczeniu. Poza tradycyjnymi salami konferencyjnymi, dzisiejsze biura posiadają także nieformalne przestrzenie przeznaczone na improwizowane i przypadkowe spotkania (bary kawowe, hole, atria). W zakątkach i na korytarzach coraz częściej rozstawia się wygodne meble do prowadzenia nieformalnych spotkań. Wysokie ściany działowe zostały zastąpione niskimi przegrodami lub całkowicie usunięte. Jednak takie rozwiązania mają zasadniczą wadę - rozmowy prowadzone przez jedną osobę mogą przeszkadzać innym. Ich nasilenie powoduje problemy z poufnością i koncentracją.
Po trzecie, elastyczność. Swoboda współpracy i poruszania się po biurze, podobnie jak zwiększone tempo zmian w dzisiejszym biznesie, zwiększa zapotrzebowanie na elastyczne układy przestrzenne. W związku z tym, organizacje muszą być w stanie odpowiednio dopasowywać swoje powierzchnie biurowe. Tak zwane „elastyczne wnętrza” (ang. „agile interiors”) mogą być relatywnie szybko i łatwo rekonfigurowane. Jednak każda zmiana planu podłogi wymaga także dostosowania sufitu. Zapewnienia to dopasowanie warunków akustycznych wnętrz do zmieniających się potrzeb ich użytkowników, a także łatwy dostęp do instalacji i okablowania.
Po czwarte, otwartość. Zwiększona interaktywność i elastyczność biur XXI wieku znajduje także odbicie w większym wykorzystaniu szkła, zintegrowanego oświetlenia i monolitycznych sufitów. Projektanci tworzą inspirujące wnętrza, które odzwierciedlają energię i otwartość organizacji. Niektórzy z nich nadają koncepcji otwartości ekstremalny wymiar, wystawiając na widok ukryte wcześniej miejsca, takie jak strefy produkcyjne czy sale konferencyjne, tworząc swego rodzaju akwaria. W rzeczywistości wiele firm postrzega biura jako element promujący wizerunek marki wśród gości oraz przyszłych pracowników. Spotykane w tego typu budynkach duże okna i twarde materiały wykończeniowe, powodują jednak poważne problemy z akustyką pomieszczeń, a rosnące wykorzystanie masy termicznej wymaga od projektantów przemyślenia sposobu, w jaki wykorzystują sufity.
Po piąte, zrównoważony rozwój. Zjawisko masy termicznej stanowi jeden z aspektów zrównoważonego rozwoju budynków i zmniejszania ich wpływu na środowisko. Świadomość takich standardów budowlanych i systemów oceny środowiskowej budynków jak BREEAM czy LEED została już ugruntowana, a niektórzy deweloperzy i architekci wychodzą z ideę zielonych budynków poza ramy samej wydajności energetycznej. Coraz większa liczba projektantów uwzględnia pełen wpływ budynku na środowisko, w trakcie całego cyklu jego życia, co obejmuje także wpływ na środowisko wewnętrzne i użytkowników. Badania pokazują, że przestrzenie przyjazne pod względem akustyki, oświetlenia i temperatury wpływają na dobre samopoczucie, produktywność oraz zadowolenie pracowników. Zmniejsza to ilość absencji i rotację personelu. Jednakże utrzymanie równowagi pomiędzy komfortem akustycznym a ogrzewaniem i chłodzeniem oraz efektywnością energetyczną nie zawsze jest łatwym zadaniem.
Po szóste, możliwość rozbudowy. Wyżej przedstawione trendy nie ograniczają się wyłącznie do budynków nowych. Dzięki modernizacji i ulepszaniu istniejących biur, firmy mogą zapewnić wygodne miejsca pracy dla większej liczby osób, bez konieczności przeprowadzki do większych lokali. Sprzyja to obniżaniu kosztów, zwiększaniu elastyczności działania i spełnianiu oczekiwań pracowników. W kryzysie także właściciele nieruchomości chętnie je odnawiają. Jest to dobry sposób na utrzymanie konkurencyjności budynków, co przeciwdziała niskim czynszom i rosnącemu wskaźnikowi niewykorzystania powierzchni biurowej. Najemcy z kolei preferują nowoczesne wnętrza o wysokim standardzie wykończenia w połączeniu z niskimi kosztami eksploatacji. Odnowione powierzchnie biurowe oferujące niższe zużycie energii (dzięki np. lepszemu wykorzystaniu masy termicznej) będą bardziej konkurencyjne na rynku.
Open space, czyli otwarta powierzchnia biurowa
W pierwszej połowie XX w. typowe biuro o otwartym układzie składało się z długich rzędów biurek. Boksy zostały wprowadzone później jako próba zapewnienia większej prywatności, zaś rzędy zostały zastąpione odnogami i wyspami. Biura typu open space mają swoich zwolenników i krytyków. Generalnie panuje zgoda, że otwarty układ powierzchni biurowej może sprzyjać produktywności i pracy zespołowej. Badania pokazują, że miejsca pracy zaprojektowane do wspierania pracy grupowej i współpracy mają pozytywny wpływ na procesy biznesowe i koszty.
Jednakże open space nie jest panaceum na całe zło – przeniesienie pracowników do otwartego pomieszczenia bez odpowiedniego szkolenia i zmian organizacyjnych niekoniecznie musi skutkować polepszeniem wyników. Na przykład obecna praktyka umieszczania bardziej doświadczonych i wyżej postawionych w hierarchii pracowników w prywatnych biurach zmniejsza szanse młodszych pracowników na naukę.
Znacząca część badań pokazuje także, że open space mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie pracowników, jak również powodować zwiększenie rotacji personelu. W rzeczywistości wygląda na to, że akustyka otwartego biura nie tylko wpływa na to, jak dobrze pracownicy wykonują swoje zadanie, lecz również powoduje zmianę ich zachowania. Psycholog architektury Mille Sylvest we współpracy z Uniwersytetem Roskilde i GXN – innowacyjną Jednostką 3XN prowadzi badania doktoranckie nad relacją pomiędzy architekturą a zachowaniami społecznymi w środowisku biurowym. Wg Sylvest hałas nie jest jedyną rzeczą, która utrudnia koncentrację. „Dobre samopoczucie osoby jest ściśle powiązane z poziomem jej satysfakcji z własnego statusu w organizacji, zaś jakość miejsca pracy jest pośrednim wyznacznikiem tego statusu. Dlatego też hałaśliwe środowisko jest wyznacznikiem niskiego statusu, który negatywnie wpływa na samopoczucie danej osoby i zmienia jej zachowanie. W hałaśliwych środowiskach ludzie odcinają się od innych. Stają się wyizolowani i wycofani”. Dlatego wydaje się, że brak prywatności i złe warunki akustyczne mogą osłabić motywację do zwiększonej produktywności i współpracy, głównych celów przyświecających organizacjom przy tworzeniu biur typu open space.
Rozwiązanie akustyczne w biurach
Dzisiejsza wiedza na temat wpływu hałasu na samopoczucie pracowników, skłania projektantów i osoby tworzące specyfikacje zamówień, do pracy z akustykami. Tworzenie biur jutra wymaga projektowania z myślą o interakcjach międzyludzkich (zarówno fizycznych jak i wirtualnych) oraz wspierania planowanych i spontanicznych spotkań. Jak ujął to Lennart Nilsson, jeden z czołowych szwedzkich akustyków: „ Zapewnienie dobrego pochłaniania dźwięków jest szczególnie ważne w biurach open space oraz przy pracy zespołowej, która wymaga ciągłej komunikacji pomiędzy poszczególnymi osobami. W przypadku pojedynczych biur potrzeba ta nie jest tak wielka, jednak dobre pochłanianie dźwięku również przyczynia się do zwiększenia komfortu.”. Aby spełnić te wymogi, akustycy wykorzystują i łączą ze sobą wszelkie rozwiązania, takie jak: sufity, wyspy, ekrany i panele ścienne. Proponują elastyczne podejście, konieczne do właściwego dostosowania akustyki różnych pomieszczeń do potrzeb ich użytkowników.
Projektowanie biur nie powinno być więc w przyszłości postrzegane jako „przeciąganie liny” pomiędzy wydzielonymi, a otwartymi pomieszczeniami. W ramach odbywającej się obecnie relokacji pracowników, procesów i stanowisk, miejsca pracy przestają symbolizować władzę i kontrolę, stając się przestrzeniami rozwoju kultury i społeczności.
Otwarte biura będą musiały dostosować się do tego kontekstu, oferując równowagę pomiędzy: współdzieleniem i prywatnością, produkcją i komunikacją, planowanymi i spontanicznymi zdarzeniami. Równie ważna będzie komunikacja między poszczególnymi osobami i społecznościami oraz właściwe proporcje elastyczności i stabilności przestrzeni.
Autor: Rockfon
Jakoś akustyczna biura jest jednym z głównych czynników branych pod uwagę podczas projektowania przestrzeni biurowej
Masa akumulująca ciepło w parze z akustyką
Masa akumulująca ciepło to gorący temat wśród architektów i wykonawców. Opisuje ona zdolność materiałów (z jakich wykonany jest budynek) do absorbowania, magazynowania i późniejszego uwalniania energii. Dzięki temu może ograniczać zapotrzebowanie budynku na chłodzenie i ogrzewanie, czyniąc go bardziej wydajnym energetycznie.
Istnieją dwa główne typy masy akumulującej ciepło. W pierwszym przypadku, do magazynowania energii cieplnej potrzebnej przy ogrzewaniu lub chłodzeniu budynku, stosowane są grube betonowe stropy. Drugi typ, to oparty na wodzie system ogrzewania i chłodzenia powierzchni, w którym rury są wkomponowane w betonowe stropy budynku. Takie rozwiązanie przemienia sklepienia w olbrzymie wymienniki ciepła i nazywa się TABS (od angielskiego terminu Thermo-Active Building System – System Elementów Termoaktywnych).
Zgodnie z konwencjonalną wiedzą uważano, że masa akumulująca energię nie jest kompatybilna z biurami o otwartym układzie przestrzeni. Problem stanowiła akustyka. Płyty sufitowe są głównym sposobem, w jaki projektanci zapewniają komfort akustyczny otwartych przestrzeni. Pokrywanie stropów sufitami podwieszanymi zapobiega jednocześnie promieniowaniu ciepła i jego konwekcyjnej wymianie pomiędzy pomieszczeniem a betonowym sklepieniem. W wyniku tego zjawiska projektanci stawali przed trudnym wyborem podczas tworzenia otwartych biur w budynkach z masą akumulującą ciepło: wybrać lepsze chłodzenie, czy lepsze właściwości akustyczne?
Badania konstrukcji masy akumulującej ciepło opartej o system TABS wykazały, że zastosowanie sufitów podwieszanych do kontrolowania warunków akustycznych, przy jednoczesnym zachowaniu efektu masy akumulującej ciepło, jest możliwe. W jaki sposób? Dzięki częściowemu pokrywaniu powierzchni stropu. Naukowcy przeprowadzili testy, podczas których pokryli w różnym stopniu strop budynku TABS, panelami sufitowymi z włókien mineralnych. Zawiesili także pionowe ekrany. Na podstawie badań stwierdzili, że pokrycie do 50% stropu sufitem podwieszanym, nie ma istotnego znaczenia dla zdolności chłodzącej masy akumulującej ciepło. Przy 80% pokryciu, współczynnik chłodzenia wciąż wynosił ok. 70%. Okazało się również, że ekrany akustyczne nie mają żadnego oddziaływania na chłodzenie.
A co z akustyką? Nie jest zaskoczeniem, że pokrycie całego stropu od ściany do ściany płytami sufitowymi, zapewniło najlepsze pochłanianie dźwięku. Jednakże 50-80% pokrycie dało niemal równie dobre rezultaty (zwłaszcza w połączeniu z panelami ściennymi). Dzięki połączeniu płyt sufitowych z innymi rozwiązaniami akustycznymi (wysepkami, ekranami i panelami ściennymi), projektanci są w stanie zapewnić optymalny poziom komfortu akustycznego, przy jednoczesnym zachowaniu swobodnego przepływu powietrza w pomieszczeniu.
Parking przy kompleksie The SQUAIRE przykładem przestrzeni otwartej
Parkingi nie cieszą się największym zainteresowaniem inwestorów. Najczęściej stanowią najbardziej zaniedbaną i najmniej olśniewającą część budynku. Paradoksalnie, są one jednocześnie jedną z najbardziej widocznych jego części. Niejednokrotnie są pierwszym miejscem, z którym stykają się odwiedzający. Sufity akustyczne mogą odegrać znaczącą rolę w poprawie pierwszego wrażenia, przyczyniając się do efektywności energetycznej i ochrony przeciwpożarowej budynku.
Gdy architekci firmy JSK projektowali konstrukcję parkingu kompleksu THE SQUAIRE, w pobliżu portu lotniczego we Frankfurcie, szczególną uwagę poświęcili jego sufitom. THE SQUAIRE jest arcydziełem architektonicznym i inżynieryjnym. To pierwszy tak duży budynek, który zostanie wybudowany nad stacją szybkiej kolei ICE, opierający się na 86 kolumnach pomiędzy autostradami. Obejmuje 140 000 m2 powierzchni biurowej, obiektów konferencyjnych, hoteli, restauracji i sklepów. THE SQUAIRE to cała dzielnica handlowo-usługowa mieszcząca się pod jednym dachem, na terenie jednego z największych węzłów transportowych w Europie. Parking THE SQUAIRE posiada 600 miejsc dla najemców. Zaprojektowany jako integralna część THE SQUAIRE, musiał spełniać surowe standardy izolacji i ochrony przeciwpożarowej, zapewniając jednocześnie komfort akustyczny i wysoką estetykę całego kompleksu.
Architekci JSK wybrali sufit akustyczny ROCKFON Facett Brilliant. Przy grubości 80 mm i przewodności cieplnej 0,034 W/mK, rozwiązane to spełnia wymogi termiczne i akustyczne projektu. Doskonałe odbijanie światła przez płyty Facett Brilliant, rozjaśnia wnętrze i polepsza oświetlenie garażu. Jednocześnie stabilność wymiarowa gwarantuje, że spełnią one wysokie wymagania techniczne wewnątrz zamkniętego parkingu.
Autor: Rockfon
Parking w kompleksie The Squaire, Frankfurt. Sufit Facett Brilliant C.
