Sucha zabudowa. Jaki wybrać system suchej zabudowy do pomieszczenia wilgotnego
Sucha zabudowa przyspiesza prace wykończeniowe, zapewnia estetykę wykończenia. Technologia suchej zabudowy, popularna w pomieszczeniach suchych, jeszcze do niedawna nie była polecana do wykańczania wnętrz narażonych na działanie wody lub o podwyższonej wilgotności. Teraz jednak jest to możliwe dzięki nowym, wodoodpornym materiałom stosowanym właśnie w systemach suchej zabudowy.
Sucha zabudowa z płyt wodoodpornych
System suchej zabudowy, wykonany ze specjalnie do tego przeznaczonych wodoodpornych płyt, pozwala na całkowitą ochronę elementów konstrukcji przed niszczącym działaniem wilgoci, pary oraz wody bryzgowej i płynącej pod ciśnieniem. Z powodzeniem sprawdza się w każdym środowisku, gdzie wymagana jest odporność na wilgoć określona klasą A1, A2, B lub C. Obecnie dostępnych jest kilka rodzajów materiałów, które można wykorzystać do wykańczania wnętrz o podwyższonej wilgotności.
Sucha zabudowa - płyty gipsowo-włóknowe
Systemy suchej zabudowy, oparte na płytach gipsowo-włóknowych, to rozwiązania spełniające wszystkie wymagania przeciwwilgociowe oraz gwarantujące trwałość i szczelność pomieszczeń narażonych na kontakt z wodą. Tego rodzaju produkty pozwalają na kompletną zabudowę wnętrz (podłogi, ściany, sufity) zarówno w miejscach narażonych na kontakt z wilgocią (np. kuchnie, łazienki), jak i typowo mokrych (np. łaźnie, sauny, natryski, salony kąpielowe oraz baseny rekreacyjne i sportowe).
Płyty gipsowo-włóknowe (g-w) różnią się zasadniczo od typowych gipsowych. Produkowane są z mieszaniny gipsu, wody i włókien celulozy, sprasowanych pod wysokim ciśnieniem. Mają jednorodną, gęstą i mocną strukturę, która jest również ekonomiczna i łatwa w obróbce. Stanowią materiał uniwersalny – przy odporności na wilgoć są jednocześnie ognioodporne i mają wysokie parametry izolacyjności akustycznej. Ich homogeniczna budowa sprawia, że nie pęcznieją i nie rozwarstwiają się, dzięki czemu, nawet po kilkunastu latach użytkowania, gwarantują ochronę przed wodą. Płyty g-w mogą być stosowane do wznoszenia ścian wewnętrznych, sufitów podwieszanych i obudowy poddaszy. Można je montować zarówno na konstrukcjach stalowych, jak i drewnianych. Sprawdzają się również jako pokrycia konstrukcyjne ścian szkieletowych od wewnątrz i na zewnątrz. W pomieszczeniach domowych, gdzie możliwy jest kontakt podłoża z wodą, polecane są systemy suchej zabudowy, wykorzystujące uniwersalne płyty gipsowo-włóknowe oraz z krawędzią TB. Z materiałów g-w wykonuje się ponadto suche jastrychy.
- Czytaj też: Stara cegła na ścianie. Układanie płytek typu stara cegła krok po kroku - instrukcja i FILM
Gotowe elementy podłogowe to sprawdzony sposób na wykonanie podkładów pod posadzki – stosowane są w przypadku braku możliwości wykonania klasycznej wylewki betonowej na remontowanych stropach betonowych lub drewnianych. Najlepiej wprowadzić to rozwiązanie na etapie budowy, zapewniając tym samym od początku szczelną i odporną na wilgoć podłogę, która nie obciąża stropu, znakomicie poprawia akustykę pomieszczenia i jednocześnie podnosi jego ognioodporność.
Płyty gipsowo-włóknowe można przycinać nożem, piłą ręczną lub elektryczną. Mocuje się je za pomocą wkrętów lub klamer w odległości około 1 cm od krawędzi, nie powodując jej wyłamywania. Dzięki wysokiej wytrzymałości sprawdzą się jako ściany narażone na duże obciążenia. Szafki czy półki można zawiesić bez przytwierdzania na konstrukcji nośnej – jeden wkręt z kołkiem rozporowym w płycie o grubości 12,5 mm przenosi obciążenia do 50 kg.
Sucha zabudowa z płyt cementowych
Alternatywą dla płyt gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych, stosowanych w systemach suchej zabudowy, są elementy cementowe (np. AQUAPANEL, Powerpanel H2O), które łączą zalety prostego montażu z wysoką stabilnością konstrukcji oraz odpornością masywnych materiałów budowlanych na działanie wilgoci. Płyty mają bardzo wysoką wodoodporność – nie pęcznieją i nie kruszą się pod wpływem wilgoci, a także zapobiegają rozwojowi grzybów czy pleśni. Są paroprzepuszczalne, bezwonne i ekologiczne (nie zawierają klejów i środków gruntujących). Ważą tylko 12,5–15 kg/m², dobrze izolują akustycznie i termicznie, a także zwiększają ognioodporność przegród (klasa A1). Swoje właściwości zawdzięczają strukturze warstwowej. Wykonane są z lekkiego betonu i z obydwu stron pokryte siatką zbrojoną włóknem szklanym, odporną na działanie środków alkalicznych. Całość jest pokryta cementem.
Tego rodzaju płyty można montować, podobnie jak gipsowo-włóknowe, na dowolnej konstrukcji stalowej lub drewnianej. Ich struktura umożliwia łatwą obróbkę i montaż – można je przeciąć zwykłym nożem lub złamać, a przed przykręceniem nie trzeba nawiercać. Gięcie materiału jest technicznie bardzo proste i nie wpływa na parametry odpornościowe produktu. Minimalne promienie gięcia to 1,5 m dla wyrobów o wymiarach 900 x 1200 mm lub 1 m dla elementów o szerokości 300 x 1200 mm. Przykładowe wymiary płyt cementowych (dł./szer./gr.):
- 900/(1200, 2400)/12,5; (1000, 2600)/1250 mm – ścienna;
- 900/1200/8 – sufitowa;
- 600/900/ (22, 33 – z warstwą wełny mineralnej) – podłogowa.
Zabudowa z płyt cementowych jest wytrzymała mechanicznie, odporna na uderzenia i można ją obciążać okładziną ceramiczną (jedną warstwą) lub kamienną do 50 kg/m², a także wykańczać gładziami cementowymi lub cementowo-wapiennymi oraz tapetą z włókna szklanego.
Elementy cementowe można również wykorzystać jako suchy jastrych w przypadku podłogi z instalacją ogrzewania podłogowego. Należy jednak pamiętać, że gotowe płyty podłogowe powinny się opierać całą powierzchnią na suchym, wytrzymałym i nośnym podłożu. Jeżeli świeży strop lub niedostatecznie zaizolowany fundament podłogi piwnicy lub przyziemia zawiera nadmierną ilość wilgoci, to układanie trzeba poprzedzić suszeniem podłoża oraz wykonaniem właściwej izolacji przeciwwilgociowej z folii PE 0,2 mm.
Stosowanie płyt cementowych przeznaczonych do wnętrz daje możliwość nowego spojrzenia na formę architektoniczną i konstrukcję budowli. Specjalnie opracowane systemy do pomieszczeń wilgotnych i mokrych oferują projektantom oraz wykonawcom alternatywę dla przegród lub okładzin wykonywanych w tradycyjnej technologii masywnej. Pozwalają wykorzystać zalety lekkiej zabudowy przy wykonywaniu sufitów podwieszanych, ścian działowych i instalacyjnych oraz wszelkiego rodzaju obudów, obniżając koszty robocizny i skracając czas montażu zarówno w pomieszczeniach mokrych, wilgotnych, jak i suchych. Dostępne są systemy (wraz z akcesoriami do montażu) specjalnie opracowane do wykorzystywania w miejscach wilgotnych, często poddawanych działaniu rozpryskującej się wody, np. w ogólnodostępnych prysznicach lub pomieszczeniach sanitarnych (m.in. AQUAPANEL Indoor, Hydropanel, Powerpanel H2O lub elementy Powerpanel TE). Niektóre płyty ścienne i podłogowe (np. Powerpanel H2O) mogą być również stosowane we wnętrzach narażonych na stały kontakt z wodą, ze środkami chemicznymi bądź zmywanie pod ciśnieniem. Zaliczamy do nich obiekty mieszkalne (kuchnie, łazienki), użyteczności publicznej (baseny, łaźnie, strefy sanitarne, obszary poddane działaniu fal wody), przemysłowe (mleczarnie, browary, kuchnie, pralnie winnice itp.).
Sucha zabudowa z płyt drewnopochodnych
W pomieszczeniach wilgotnych można wykorzystać drewnopochodne płyty o rozproszonym układzie wiórów drzewnych i niskim współczynniku spęcznienia (w przypadku płyt mfp® wynosi on zaledwie 10%). Ich specyficzna struktura sprawia, że są bardziej odporne na wilgoć w porównaniu z klasycznymi płytami budowlanymi. Dzięki temu można je stosować np. na ścianach oraz podłogach w kuchni i łazience. Charakteryzują się wysoką wytrzymałością (jednakową w każdym miejscu, bez względu na klimat) – do 20 MPa, dzięki czemu nie uginają się i nie łamią pod obciążeniami, na które narażone mogą być materiały stosowane do wykańczania ścian czy podłóg. Są również odporne na powstające pod wpływem wilgoci spęcznienia i zniekształcenia – po wysuszeniu element wraca do swoich pierwotnych wymiarów (w zakresie tolerancji 1,5%). Ponadto jest to materiał paroprzepuszczalny (współczynnik paroprzepuszczalności Sd wynosi 0,9), gwarantujący korzystny mikroklimat na poddaszach, w ścianach czy podłogach, a w konsekwencji zapewniający ochronę domu przed wilgocią i grzybotwórczymi bakteriami. Wyróżnia się także zwiększoną odpornością na ogień (wg klasyfikacji ogniowej Ds1-dO zgodnie z normą EN 13501-1). Materiał drewnopochodny ma bardzo dobrą, zbliżoną do litego drewna, izolacyjność termiczną (współczynnik przewodzenia ciepła l = 0,12 W/(mK)) i akustyczną. Pozwala to osiągnąć zarówno skuteczną ochronę przed hałasem, jak i obniżyć koszty ogrzewania.
Opisywany rodzaj płyt ma ponadto rozproszony układ włókien, dzięki czemu można je ciąć i układać w dowolnym kierunku. Gwarantuje to dużo wariantów zastosowania, prosty montaż oraz racjonalne wykorzystanie zakupionego materiału. Inną charakterystyczną cechą jest duża wytrzymałość na cięcie, wiercenie czy frezowanie. Zwarta struktura zwiększa również odporność na odkształcenia, ułatwia cięcie, ogranicza strzępienie krawędzi, pozwala precyzyjnie wiercić otwory oraz stabilizuje mocowanie wkrętów, zszywek i gwoździ. Wszystkie te właściwości umożliwiają znaczne skrócenie czasu realizacji projektów konstrukcyjnych i prac wykończeniowych.
Sucha zabudowa odporna na wilgoć i wodę
Rosnąca rola systemów suchej zabudowy wynika zarówno z relatywnie niskich kosztów montażu, jak i wysokiej elastyczności tego rozwiązania. Systemy wykorzystywane w pomieszczeniach wilgotnych i mokrych do budowy sufitów podwieszanych, lekkich ścianek działowych lub suchych podłóg sprawdzają się przede wszystkim w kuchniach, łazienkach, piwnicach, ogrodach zimowych, saunach, basenach, a także w hotelach, restauracjach, centrach rozrywki oraz budownictwie indywidualnym. Realizacja wymaga jednak dobrania specjalnych materiałów, które pozwolą na długoletnie i bezawaryjne funkcjonowanie obiektu. W pomieszczeniach mokrych i o podwyższonej wilgotności głównym kryterium wyboru jest odporność na wilgoć i wodę.
Zwykłe płyty gk w tym przypadku nie mogą być zastosowane. Impregnowane również nie są odporne na długotrwałe działanie bardzo wilgotnego powietrza – mogą funkcjonować w warunkach podwyższonej wilgotności (tj. 85%) jedynie przez 10 godzin na dobę. Dłuższy czas naraża je na wykwity grzybów i pleśni. Jednak ze względu na swoją chłonność, która jest dziesięć razy mniejsza od standardowych płyt gk, można je stosować pod warunkiem pokrycia, np. folią w płynie lub wodoodporną płytą wykończeniową.
Dobór profili i płyt do suchej zabudowy
Projektując suchą zabudowę w pomieszczeniach wilgotnych i mokrych, należy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór profili oraz płyt. Przy tych pierwszych projektanci coraz częściej posługują się normą PN-EN ISO 12944-2:2001, która podaje następujące kategorie korozyjności środowiska (wewnątrz i na zewnątrz):
- C2 – mała, np. budynki nieogrzewane, w których może mieć miejsce kondensacja (magazyny, hale sportowe itp.),
- C3 – średnia, np. pomieszczenia produkcyjne o dużej wilgotności i pewnym zanieczyszczeniu powietrza (zakłady spożywcze, pralnie, browary, mleczarnie itp.),
- C4 – duża, np. zakłady chemiczne, pływalnie, stocznie remontowe statków i łodzi.
Ustalone kategorie oznaczają, że np. w pomieszczeniach basenowych należy dobrać rodzaj profili zależnie od tego, czy będą one ukryte w ścianach działowych lub pełnych sufitach podwieszanych, czy też widoczne (np. w suficie z odsłoniętymi elementami zawiesi) i tym samym narażone na oddziaływanie czynników agresywnych. Okładziny, ściany działowe i sufity podwieszane w pomieszczeniach wilgotnych i mokrych muszą równocześnie spełniać wymagania akustyczne i ogniowe. Wpływa to na grubość płyty oraz liczbę warstw, która powinna być dobrana do potrzeb projektu.
- Czytaj też: Sucha zabudowa - adaptacja poddasza
W niektórych przypadkach konieczne może się okazać zastosowanie rozwiązań niestandardowych, np. połączeń wodoodpornych płyt gipsowych z okładziną na bazie włókna szklanego i perforowanych (np. NIDA Hydro Sonic), dających bardzo dobre parametry akustyczne (pochłanianie dźwięku).
- Czytaj też: Izolacyjność akustyczna a pochłanianie dźwięku – dlaczego oba parametry są równie ważne?
Gładkie powierzchnie płyt drewnopochodnych nie wymagają dodatkowego wyrównywania czy pracochłonnego szlifowania, co także znacznie upraszcza i przyśpiesza cały proces. Można je łatwo malować, tynkować, mocować na nich panele podłogowe i ścienne, płytki ceramiczne, okładziny kamieniopodobne, a nawet laminaty HPL. Pomalowanie elementów np. bejcą, lakierem uretanowym lub poliuretanowym, ochronno-dekoracyjnym olejem do drewna, emalią czy lakierem akrylowym (po zastosowaniu odpowiedniego podkładu) pozwoli uzyskać estetyczny i interesujący efekt, eksponujący strukturę materiału i rysunek włókien.
Płyty drewnopochodne dostępne są w grubościach: 10, 12, 15, 18, 22 i 25 mm oraz wymiarach 2500 x 1250 mm. Produkowane są również w wersji łączenia na pióro-wpust, która pozwala na lepsze wykorzystanie produktu oraz zapewnia gładką, jednolitą powierzchnię, zmniejszenie mostków termicznych, przyspieszenie prac montażowych i większe oszczędności materiału czy czasu.
Sucha zabudowa z płyt gipsowych
Do systemów suchej zabudowy stosowanych w pomieszczeniach o bardzo wysokiej zawartości wilgoci w powietrzu (w okolicach niecki basenowej, SPA czy też saunach) można również wykorzystać płyty z rdzeniem gipsowym, wzbogaconym środkami zmniejszającymi wchłanianie wody, eliminującymi powstawanie pleśni oraz zwiększającymi odporność na działanie ognia. Ich powłoka zewnętrzna jest wykonana z materiału na bazie włókna szklanego. Charakteryzują się one niską nasiąkliwością (poniżej 3%), bardzo dużą odpornością na uderzenia (oznaczenie I wg EN 15283-1) oraz zwiększoną izolacyjnością akustyczną, w porównaniu do standardowych płyt gipsowo-kartonowych.
Elementy są lekkie oraz łatwe w obróbce i montażu. Można je przycinać za pomocą nożyka do płyt g-k oraz przykręcać do stelaża bez wstępnego nawiercania. Po zaspoinowaniu za pomocą gotowej masy szpachlowej oraz taśm wzmacniających z włókna szklanego, otrzymujemy powierzchnię odporną na działanie wody. Wraz z ww. akcesoriami oraz profilami metalowymi dostosowanymi do klasy korozyjności środowiska płyty gipsowe tworzą system, który pozwala architektom na nieograniczoną aranżację przestrzeni w pomieszczeniach mokrych.
Opisywane elementy są dobrym podłożem pod glazurę lub farbę – tworzą okładzinę ściany lub sufitu w pomieszczeniach wilgotnych, np. sanitarnych w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej, kuchniach, restauracjach, stołówkach, na basenach, w łaźniach, a także garażach, piwnicach oraz miejscach, w których jest wymagana odporność na powstawanie pleśni. Zapewniają również powierzchnię doskonale nadającą się do dalszego wykańczania – malowania i pokrywania różnymi materiałami. Do osiągnięcia idealnie gładkiej powłoki, np. pod malowanie, zaleca się wykonanie całopowierzchniowego wyszpachlowania gotową gładzią szpachlową. Płyty gipsowe dostępne są m.in. w wymiarach (dł./szer./gr.): 2600/1200/12,5 i 2400/1200/15 mm.
Konsultacja:
Marek Piotrowski, techniczny konsultant sprzedaży, Fermacell systemy suchej zabudowy (płyty gipsowo-włóknowe i cementowe)
Krzysztof Borzymiński, produkt manager, Knauf (płyty cementowe)
Wanda Modzelewska, Pfleiderer (płyty drewnopochodne)
Maciej Januszewski, kierownik produktu, Siniat (płyty gipsowe)
